Maand van Geven: Syriërs in Ethiopië behouden de Ramadan iftar traditie

Maand van geven: Syriërs in Ethiopië houden de Ramadan iftar-traditie levend

Een kleine Syrische gemeenschap in Ethiopië omarmt de geest van Ramadan door maaltijden aan behoeftigen aan te bieden. In een bescheiden restaurant aan Bole Michael, een arbeiderswijk dicht bij de internationale luchthaven van Addis Ababa, hangen afbeeldingen van oud-Damascus en Aleppo aan de muren.

De lucht is gevuld met Arabisch en Amhaars, vermengd met het sissen van een grill die een enorme shawarma aan het roosteren is en het knisperen van olie rond knapperige kebeiba (bulgur en gehaktballen). Chef-kok Ahmed Ibrahim en zijn twee assistenten bereiden zich voor op de avonddrukte. Terwijl de zon ondergaat, vullen ze zorgvuldig kleine kommetjes met hummus en dadels voor de gasten in het restaurant en pakken ze afhaalmaaltijden voor degenen die langskomen voor een gratis maaltijd.

In de geest van de heilige maand Ramadan zegt Ibrahim blij te zijn om iets terug te geven.

Sinds 2011 zijn meer dan 5,5 miljoen Syriërs hun thuisland ontvlucht, toen de oorlog uitbrak na de hardhandige onderdrukking van een populaire opstand door de regering. De meeste Syriërs die vertrokken, zochten onderdak in buurlanden zoals Libanon, Turkije en Egypte. Bole Michael is een centrum voor Syriërs in Addis Ababa geworden, waar een aantal Syrische vluchtelingen hun weg heeft gevonden en een vertrouwd ritme heeft opgebouwd.

De straten, die grotendeels onverhard zijn en bezaaid met kiezels en stof, zijn al lange tijd de thuisbasis van Somali, Soedanese en Jemenitische vluchtelingen – enkele van de meer dan een miljoen vluchtelingen die in Ethiopië wonen. In de afgelopen jaren zijn Syrische bedrijven begonnen hun accenten en smaken aan het levendige gebied toe te voegen.

Het restaurant van Ibrahim, genaamd Syrië, is zo’n bedrijf. De 34-jarige arriveerde vijf jaar geleden in Ethiopië na een verblijf van drie jaar in Soedan, dat werd onderbroken door politieke onrust daar. Het openen van het restaurant was voor hem een manier om een stukje thuis in ballingschap te recreëren, een plek waar hij de gerechten van zijn thuisland kon serveren aan degenen die ze zouden waarderen. Tijdens Ramadan krijgt die missie een nog grotere betekenis: geven.

“Het zou geweldig zijn geweest als ik een gratis iftar voor iedereen in nood kon organiseren, zoals ik opgroeide in Syrië,” zegt Ibrahim, verwijzend naar een eeuwenoude traditie in het Midden-Oosten, waar feesten op straat worden georganiseerd om gratis voedsel aan voorbijgangers aan te bieden die hun Ramadan-vasten bij zonsondergang verbreken. “Maar dat zou hier moeilijk zijn, aangezien armoede wijdverspreid is en we slechts een klein bedrijf zijn,” voegt hij eraan toe. “In plaats daarvan proberen we tijdens Ramadan niemand weg te sturen,” zegt hij, terwijl hij uitlegt dat het restaurant gratis maaltijden serveert aan degenen in nood tijdens de heilige maand. “Het draait om gemeenschap en helpen waar je kunt.”

Bijna een kwart van de 124 miljoen mensen in Ethiopië leeft onder de armoedegrens.

Een smaak van genereusiteit uit het thuisland

Als de adhan weerklinkt vanuit een nabijgelegen moskee, wat het einde van het vasten aankondigt, begint Ibrahim de diners welkom te heten. Onder hen is Zeynab Mohammed, een Syrische moeder van vier die vorig jaar in Ethiopië aankwam na te zijn gevlucht uit Khartoem, te midden van de voortdurende burgeroorlog in Soedan. Sinds ze zich in Addis Ababa heeft gevestigd, heeft ze geprobeerd de kost te verdienen met het verkopen van zelfgemaakte parfum op straat.

“Het leven hier is niet gemakkelijk,” zegt Zeynab zachtjes. “Maar momenten zoals deze herinneren me aan thuis. De vrijgevigheid, de gedeelde maaltijden – het is iets dat we uit Syrië hebben meegenomen en het leeft hier nog steeds.”

Naast haar zit Salem Berhanu, een Ethiopische vriend en bekend gezicht in de buurt. Berhanu sluit zich vaak aan bij nieuwkomers in lokale eetgelegenheden, en betaalt af en toe voor hun eten als hij kan. Hij is goed bekend bij de lokale kinderen die zich om hem heen verzamelen en in het Amhaars met hem praten.

Berhanu zegt het mooi te vinden om Syriërs in Ethiopië te zien. “Het is prachtig, vooral tijdens Ramadan, omdat het ons de kans geeft om nieuwe mensen te ontmoeten en betekenisvolle gesprekken te hebben,” zegt hij. Veel Syriërs zeggen zich welkom te hebben gevoeld in Ethiopië, maar de uitdagingen blijven enorm.

Bij een nabijgelegen tafel herinnert een andere Syrische vluchteling, Aisha Abdul, zich haar eerste jaren in het land. Ze arriveerde in Addis Ababa na een gevaarlijke busreis vanuit Soedan, waarbij ze zich verstopte voor strijders die soms konvooien aanvielen. Drie jaar geleden werden zij en andere gelovigen in een lokale moskee in Bole Michael uitgenodigd voor een iftar die werd georganiseerd door de Ethiopische premier Abiy Ahmed – een moment dat voor haar aanvoelde als een reddingslijn na jaren van ontheemding.

Nu verkoopt ze geurende houtskool samen met andere Syrische vluchtelingen, vaak bij verkeerslichten en drukke verzamelplekken. “Ethiopië is een zeer gastvrij land, en de mensen zijn geweldig. Maar het kan ook aanvoelen als een doodlopende weg,” zegt ze. “Er is geen hulp, en het vinden van een baan is moeilijk, dus velen van ons eindigen met vernederend werk om te overleven.”

Dankbaarheid in een nieuw land

In Bethel, een rustigere, welvarendere wijk aan de westelijke rand van Addis Ababa, geeft een opblaasbare lucht danser met een kenmerkende dikke snor en rode fez aan dat Syriana, een ander populair Syrisch restaurant, geopend is. Binnen staan schalen met knapperige, met room gevulde kunafa en siroopdoordrenkte baklava tentoon, en naarmate Eid al-Fitr nadert, zijn er koekjes en gebakjes toegevoegd die traditioneel voor de gelegenheid worden gebakken, waardoor lang gekoesterde Syrische gebruiken levend blijven.

Ethiopische klanten, voornamelijk jongeren, verzamelen zich aan ronde tafels. Velen werden naar daar getrokken door het TikTok-kanaal van de 21-jarige eigenaar Ahmed Abdulkader, die de familieonderneming heeft omgevormd tot een gewilde plek. Tijdens Ramadan verwelkomt Syriana echter ook minder fortuinlijke bezoekers.

Terwijl duizenden Syrische vluchtelingen wereldwijd na de val van de voormalige president Bashar al-Assad op 8 december naar huis zijn teruggekeerd, is Abdulkader – net als Ibrahim – gaan denken dat Ethiopië zijn thuis is. Vloeiend in het Amhaars, kwam Abdulkader op achtjarige leeftijd naar Ethiopië, kort nadat de oorlog in Syrië begon. Hij ging naar school in Ethiopië, leerde de taal en paste zich aan zijn geadopteerde land aan. Dankzij zijn aanwezigheid op sociale media is hij een soort van huishoudnaam geworden, en zijn familie overweegt zelfs uit te breiden naar andere delen van Addis Ababa.

Terwijl Syriërs beroemd zijn geworden om hun bijdragen aan de culinaire scènes in Egypte, Libië, Jordanië en elders, moesten degenen die zich in Ethiopië vestigden taalbarrières en onbekende lokale smaken overwinnen. Dankbaar voor het succes van zijn familie zegt Abdulkader dat deze maand hem de kans biedt om te reflecteren en iets terug te geven. “Ramadan stelt me in staat om op een persoonlijk niveau contact te maken met mijn klanten en voedsel aan te bieden aan iedereen, ongeacht hun vermogen om te betalen,” zegt hij.