Klimaatalarm: Vooruitgang wetenschappers wijzen op ernstige signalen

Ernstige klimaatimpacten in de toekomst zijn al onvermijdelijk. De wereld staat voor een uitdaging die erger is dan wat we al hebben meegemaakt, waarschuwden meer dan 60 vooraanstaande wetenschappers afgelopen donderdag.

De uitstoot van broeikasgassen door het verbranden van fossiele brandstoffen en ontbossing bereikte in 2024 een nieuw hoogtepunt, met een gemiddelde van maar liefst 53,6 miljard ton per jaar in het afgelopen decennium. Dit komt neer op 100.000 ton CO2 of equivalente gassen per minuut.

Het aardoppervlaktemperatuur overschreed vorig jaar voor het eerst de 1,5 graden Celsius. De extra CO2 die de mensheid kan uitstoten met een kans van twee op drie om onder deze drempel te blijven, ons “koolstofbudget” van 1,5C, zal binnen enkele jaren uitgeput zijn, aldus de wetenschappers.

Hoewel de investeringen in schone energie vorig jaar twee keer zo hoog waren als die in olie, gas en kolen, vertegenwoordigen fossiele brandstoffen nog steeds meer dan 80 procent van het wereldwijde energieverbruik. De groei van hernieuwbare energie blijft achter bij de nieuwe vraag.

Het 1,5C-limiet, opgenomen in het Parijs-akkoord als een ambitieus doel, is inmiddels door de wetenschap bevestigd als noodzakelijk om een catastrofale klimaatverandering te voorkomen. De harde grens voor opwarming, waar bijna 200 landen het over eens zijn, ligt “ver beneden” de twee graden, wat doorgaans wordt geïnterpreteerd als 1,7C tot 1,8C.

“We zijn al in een cruciale periode voor deze hogere niveaus van opwarming,” zegt co-auteur Joeri Rogelj, een professor in klimaatwetenschappen en beleid aan Imperial College London.

De snelheid waarmee zeespiegels stijgen is ook verontrustend. Na een geleidelijke stijging van minder dan twee millimeter per jaar van 1901 tot 2018, zijn de wereldwijde oceanen sinds 2019 met 4,3 mm per jaar gestegen.

Een stijging van de zeespiegel met 23 centimeter in de afgelopen 125 jaar heeft al veel kleine eilandstaten in gevaar gebracht en de destructieve kracht van stormvloeden wereldwijd enorm vergroot. Een extra stijging van 20 centimeter tegen 2050 zou jaarlijks één biljoen dollar aan waterschade veroorzaken in de 136 grootste kuststeden ter wereld.

De energieongelijkheid van de aarde, het verschil tussen de hoeveelheid zonne-energie die de atmosfeer binnenkomt en de kleinere hoeveelheid die deze verlaat, is een andere indicator van de veranderingen in het klimaatsysteem. Tot nu toe heeft 91 procent van de door de mens veroorzaakte opwarming de oceanen bereikt, wat het leven op het land heeft gespaard. Maar de energieongelijkheid van de planeet is in de afgelopen 20 jaar bijna verdubbeld, en wetenschappers weten niet hoe lang de oceanen deze overtollige warmte blijven absorberen.

De toekomst ligt in onze handen. De wetenschappers maken duidelijk dat hoewel ernstige klimaatimpacten onvermijdelijk zijn, de keuzes die we maken bepalend zijn voor wat er daarna gebeurt. “We zullen snel een niveau van globale opwarming van 1,5C bereiken, maar wat er daarna gebeurt hangt af van de beslissingen die genomen worden,” zegt co-auteur en voormalig co-voorzitter van het IPCC, Valerie Masson-Delmotte.

Het 1,5C-doel van het Parijs-akkoord biedt de mogelijkheid om de wereldwijde temperaturen voor het einde van de eeuw onder deze drempel te verlagen. Voorafgaand aan een cruciale klimaattop aan het einde van het jaar in Brazilië, is de internationale samenwerking verzwakt door de terugtrekking van de VS uit het Parijs-akkoord. De afbraak van binnenlandse klimaatbeleid door de voormalige president betekent dat de Verenigde Staten waarschijnlijk niet zullen voldoen aan hun uitstootreductiedoelen, wat de vastberadenheid van andere landen om hun eigen toezeggingen te verdiepen kan ondermijnen.