‘Gerechtigheid is moeilijk’: Hongkongse huishoudelijke hulp verwelkomt zeldzame veroordeling voor verkrachting

Hong Kong, China – Een 36-jarige buitenlandse huishoudelijke hulp in Hong Kong kon niet werken nadat ze haar werkgever in 2022 beschuldigde van verkrachting. X, zoals ze in de rechtbank bekendstond om haar identiteit te beschermen, vertelde dat haar Zweedse werkgever laat op een avond in oktober 2022 thuis kwam en zichtbaar dronken was. Hij eiste al snel seks, maar X wees zijn avances af. Hij trok haar zijn slaapkamer in en verkrachtte haar, ondanks haar herhaalde smeekbedes om te stoppen.

“Hij zei dat hij ook mijn dochter wilde. Hij zei ook: ‘Ik zal je doden, ik zal je slaan’,” herinnerde X zich, terwijl ze via een tolk sprak in het Hooggerechtshof van Hong Kong in augustus. “Ik was doodsbang en verstijfd van angst,” zei de huishoudelijke hulp, benadrukkend dat ze nooit had ingestemd met seksuele relaties met hem.

In tegenstelling tot andere huishoudelijke werkers in vergelijkbare situaties besloot X actie te ondernemen. De volgende ochtend verhuisde ze uit het appartement van de familie en ging naar de politie, ondanks het feit dat ze de enige kostwinner voor haar vier kinderen was en wist dat ze haar baan en haar huis zou verliezen. Bijna twee jaar later vond een jury vorige maand haar werkgever schuldig aan één telling van verkrachting en één telling van ontucht zonder toestemming.

X’s zaak is een van de weinige succesvolle verkrachtingsvervolgingen waarbij een buitenlandse huishoudelijke hulp in Hong Kong betrokken is, en werpt licht op de uitdagingen waarmee migranten vrouwen worden geconfronteerd bij het verkrijgen van gerechtigheid. Deskundigen zeggen dat veel slachtoffers geen aanklacht indienen, maar ze hopen dat X’s overwinning andere overlevenden zal aanmoedigen om naar voren te komen.

“We kunnen zeggen dat dit een overwinning is, niet alleen voor het slachtoffer, maar ook voor alle huishoudelijke werkers in Hong Kong en de rest van de wereld,” zei Sarah Pun, vice-voorzitter van de Unie van Nepalese Huishoudelijke Werkers in Hong Kong. Ze merkte op dat X veel uitdagingen ondervond bij het nastreven van gerechtigheid, waaronder trauma, gescheiden zijn van haar gezin en het ontbreken van een inkomen. “We zijn trots op het slachtoffer en haar kracht om deze zaak tot het einde te hebben vervolgd,” voegde ze eraan toe.

Dolores Balladares, voorzitter van United Filipinos in Hong Kong en spreekster voor het Asian Migrant Coordinating Body, stemde ermee in: “Het is een positieve ontwikkeling omdat gerechtigheid moeilijk te verkrijgen is voor huishoudelijke werkers. De bewijslast ligt altijd op onze schouders.”

Balladares merkte op dat het bijzonder moeilijk is om een verkrachtingszaak te melden, “omdat veel mensen het slachtoffer de schuld geven.” X’s overwinning kwam ongeveer een maand nadat een huishoudelijke hulp uit de Filippijnen, bekend in de rechtbank als CB, een civiele claim van 1,06 miljoen Hongkong-dollar (135.982 dollar) tegen haar Britse werkgever had verloren in het Chinese territorium wegens vermeende seksuele aanvallen. Ze heeft sindsdien een beroep ingesteld.

Volgens de officier werden 194 werkgevers gearresteerd voor verschillende misdrijven na onderzoeken, maar werden er slechts 36 vervolgd. Negen werden schuldig bevonden en kregen tot zes jaar gevangenisstraf. De spreekster onthulde niet het aantal arrestaties of vervolgingen die specifiek verband hielden met verkrachting en andere vormen van seksueel geweld.

Voorstanders zeiden dat huishoudelijke werkers uit etnische minderheden, zoals X die een Indiase nationaliteit van Nepalese oorsprong heeft, bijzonder kwetsbaar zijn voor misbruik. Er waren 363.576 migranten huishoudelijke werkers in Hong Kong aan het eind van augustus. Volgens een woordvoerder van de immigratiedienst van de stad komt bijna 56 procent uit de Filippijnen, gevolgd door ongeveer 42 procent uit Indonesië. De rest komt uit landen zoals India en Thailand.

Manisha Wijesinghe, uitvoerend directeur van de Hong Kong organisatie HELP for Domestic Workers, zei dat degenen in crisis meestal eerst naar hun collega’s gaan. Maar voor degenen uit kleinere migranten gemeenschappen kan het moeilijk zijn om andere werkers uit hetzelfde land te vinden, en zelfs NGO’s kunnen mogelijk niet onmiddellijk reageren vanwege taalbarrières. “Deze vrouwen hebben zeker meer problemen, maar veel komen nooit aan het licht,” zei Wijesinghe.

Cynthia Abdon-Tellez, hoofd van de Mission for Migrant Workers in Hong Kong, zegt dat de meeste huishoudelijke werkers die slachtoffer zijn van verkrachting terughoudend zijn om klachten in te dienen. Ze zei dat haar organisatie gemiddeld elke maand één geval van seksueel misbruik of intimidatie ontvangt.

Onderzoek uitgevoerd in 2019 door de Progressive Labour Union of Domestic Workers in Hong Kong toonde aan dat migranten huishoudelijke werkers een groter risico op uitbuiting lopen, omdat hun werk- en woonomstandigheden – waarbij hun inkomen, voedsel en accommodatie afhankelijk zijn van hun tweejarige arbeidscontract – een machtsonevenwichtigheid creëren.

De studie merkte op dat “weinig migranten huishoudelijke werkers gebruik maken van de bestaande juridische middelen die beschikbaar zijn in Hong Kong” om hun rechten af te dwingen, omdat ze het “duur” en “tijdrovend” vinden. Een woordvoerder van de Association Concerning Sexual Violence Against Women, die gendergelijkheid in Hong Kong bevordert, zei dat “sommige beleidsmaatregelen buitenlandse huishoudelijke werkers in een bijzonder kwetsbare positie plaatsen, vooral wanneer ze geconfronteerd worden met seksueel misbruik en zich in het dilemma bevinden of ze het wel of niet moeten melden.”

Als voorbeeld kan de regel die huishoudelijke werkers verplicht om bij hun werkgevers in Hong Kong te wonen, effectief “slachtoffers van misbruik blokkeren bij het verkrijgen van medische en juridische hulp.” Degenen die hun contracten verbreken, zijn beschuldigd van jobhoppen en velen vrezen dat dit hen kan beletten om in de toekomst visa te krijgen. Tegelijkertijd maken veel huishoudelijke werkers zich zorgen over het feit dat ze de stad binnen 14 dagen na beëindiging of voltooiing van hun contract moeten verlaten.

Sommige slachtoffers van seksueel misbruik of intimidatie zijn ook terughoudend om naar voren te komen om culturele redenen. “Er is nog steeds een stigma, ze zijn zo beschaamd, ze denken: ‘Wie ben ik om iets te aankaarten op een plaats als deze, waar ze op ons neerkijken?’” zei Cynthia Abdon-Tellez.

Ze voegde eraan toe dat het “zelden” voorkomt dat een migrantenwerker zoals X getuigenis aflegt in een rechtszaak over seksueel misbruik. Wijesinghe stemde ermee in dat de meeste huishoudelijke werkers het juridische systeem intimiderend vinden. Ze weerlegde beweringen dat huishoudelijke werkers misbruikzaken indienen voor financiële winst. “Er zijn veel eenvoudigere manieren om snel een uitbetaling te krijgen,” zei de voormalige paralegal.

“Het slachtoffer zit vast in een limbo. Sommige zaken duren jaren. Het is niet zo dat ze met een vinger wijzen en achterover leunen in afwachting van gerechtigheid. Er is veel dat het slachtoffer moet doorstaan,” zei Wijesinghe. De lengte van de meldprocedures en de onmogelijkheid om voor hun gezinnen te zorgen, leidt ertoe dat sommigen hun zaken opgeven.

Maar zelfs wanneer ze door het juridische systeem gaan, zeggen analisten dat de unieke omstandigheden van de huishoudelijke werkers genegeerd kunnen worden. “We hebben geobserveerd dat vooroordelen en discriminatie in het rechtssysteem kunnen ontstaan,” zei de woordvoerder van de Association Concerning Sexual Violence Against Women.

Chloe Martin, programmamanager bij Stop Trafficking of People (STOP), een organisatie die zich richt op het beëindigen van mensenhandel in Hong Kong, zei dat ze X’s vonnis met “grote opluchting” vernam, maar merkte op dat er meer moet worden gedaan om overlevenden tijdens juridische procedures op de hoogte te houden en hen na uitspraken te ondersteunen.

X hoorde voor het eerst over de beslissing via de ondersteuningsgroep en niet via officiële kanalen. “Voortaan roepen we het rechtssysteem op om robuuste protocollen voor slachtofferinformatie te implementeren,” zei Martin. “Het bieden van tijdige updates is een cruciaal onderdeel van trauma-geïnformeerde, slachtoffergerichte praktijken die de standaard zouden moeten zijn.”

Balladares zei dat ze hoopt dat X’s zaak andere werkers kan aanmoedigen om naar voren te komen. “We kunnen zeggen dat er hoop is, zelfs als het moeilijk en vernederend is.” Pun riep ook andere huishoudelijke werkers op om hulp te zoeken. “Er zijn veel organisaties die ons kunnen ondersteunen,” zei ze. “Ons zwijgen betekent meer kansen voor seksueel predatoren en slechte werkgevers.”

X is nog steeds geschokt door haar ervaring. Ze zei dat ze nooit had verwacht betrokken te raken bij een rechtszaak. “Het was pijnlijk. Niet gemakkelijk [om te verwerken] zoveel vragen,” zei de huishoudelijke hulp, die drie dagen lang werd ondervraagd door de aanklager en de verdediging. Haar getuigenis werd vanuit een gesloten rechtszaal via een videolink afgeleverd, zodat ze uit het zicht van het publiek en de media bleef.

X werd emotioneel terwijl ze delen van de verkrachting in de rechtbank vertelde, maar vond het “het moeilijkst om de leugens van de verdediging te horen.” Tijdens de acht dagen durende rechtszaak ontkende de werkgever, wiens vrouw en drie kinderen naar Japan waren vertrokken, dat hij zich aan haar had opgedrongen. In plaats daarvan beweerde hij dat ze consensuele seks hadden en dat de huishoudelijke hulp het had geïnitieerd – niet alleen die ene keer, maar ook twee keer eerder.

Patrik Tobias Ekstrom, een Hong Kong-gevestigde zakenman die twee jaar jonger is dan X, getuigde dat ze tijdens die vermeende seksuele ontmoetingen en op andere gelegenheden in huis steeds om financiële hulp vroeg om een lening in haar thuisland af te lossen. Hij wordt verwacht op 11 november te worden veroordeeld en riskeert een levenslange gevangenisstraf.

Ondanks haar overwinning zei X dat haar beproeving nog niet voorbij was. Ze heeft sinds ze het huis van haar vorige werkgever heeft verlaten niet kunnen werken en heeft voornamelijk op liefdadigheid geleund om het rechtsproces door te komen. De migranten vrouw zei dat ze van plan is om na de veroordeling voor een korte tijd terug naar huis te gaan en vervolgens voor een ander gezin in Hong Kong te werken. “Ik heb een zeer slechte ervaring gehad, maar ik denk dat Hong Kong een goede plek is,” zei ze.

X drong er bij werknemers die mogelijk met vergelijkbare problemen worden geconfronteerd op aan om naar de politie te gaan. Haar ervaring heeft haar ook aangezet om met haar dochters te praten over seksueel misbruik en intimidatie. “Ik zeg hen dat ze niet stil moeten blijven … Spreek op en pak het probleem op de juiste manier aan.”