Wie wordt de volgende paus? Het selectieproces en de volgende stappen

Een kaars met een afbeelding van paus Franciscus ligt naast het standbeeld van de overleden paus Johannes Paulus II buiten het Gemelli Ziekenhuis, waar paus Franciscus behandeld werd, in Rome, Italië, op 19 februari 2025. De paus overleed maandagochtend, aldus het Vaticaan, enkele dagen nadat hij uit het ziekenhuis was ontslagen na behandeling voor een complexe luchtweginfectie. Hij was 88 jaar oud.

Zijn overlijden, 12 jaar na zijn benoeming tot paus, heeft nieuwe vragen opgeworpen over wie hem zal opvolgen als leider van de Katholieke Kerk, een van de oudste en grootste religieuze instellingen met tot 1,39 miljard volgelingen.

Wie zal de volgende paus zijn?
Een opvolger moet nog worden gekozen. Het College van Kardinalen, dat bestaat uit senior katholieke geestelijken – velen door Franciscus zelf aangesteld – zal de volgende paus kiezen. Om in aanmerking te komen, moet een kandidaat een gedoopte, mannelijke rooms-katholiek zijn, hoewel de kardinalen eeuwenlang uitsluitend iemand uit hun midden hebben gekozen.

Momenteel zijn er meer dan 240 kardinalen wereldwijd. Ze hebben doorgaans de titel voor het leven.

Hoe wordt een nieuwe paus gekozen?
Kardinalen onder de 80 jaar stemmen in wat bekend staat als de pauselijke conclave, wanneer de paus overlijdt of aftreedt. Om externe invloeden te voorkomen, sluit de conclave zich op in de Sixtijnse Kapel en beraadslaagt over mogelijke opvolgers.

Hoewel het aantal pauselijke kiezers doorgaans is beperkt tot 120, zijn er momenteel 138 stemgerechtigden. De leden stemmen via geheime stembiljetten, een proces dat wordt gecontroleerd door negen willekeurig geselecteerde kardinalen. Traditioneel is een tweederde meerderheid vereist om de nieuwe paus te kiezen, en de stemmen worden geteld totdat deze drempel is bereikt.

Na elke ronde worden de stembiljetten verbrand met chemicaliën, wat ofwel zwarte of witte rook produceert, die de wereld over de uitkomst informeert. Zwarte rook geeft aan dat er geen beslissing is genomen, terwijl witte rook betekent dat er een nieuwe paus is gekozen. Zodra de paus is gekozen, wordt zijn naam aangekondigd door een topkardinaal vanaf de Sint-Pietersbasiliek.

Wanneer begint de pauselijke conclave?
Dit gebeurt meestal twee of drie weken na het overlijden of de aftreding van de zittende paus. Dit biedt een rouwperiode van negen dagen en geeft de kardinalen de tijd om van over de hele wereld naar het Vaticaan te reizen.

De conclave van 2013 die paus Franciscus, de eerste paus uit Zuid-Amerika, koos, begon slechts 12 dagen na de aftreding van zijn voorganger, Benedictus XVI.

Hoe lang duurt het om een nieuwe paus te kiezen?
Het proces kan dagen, weken of zelfs langer duren, afhankelijk van hoe verdeeld de kardinalen zijn. Elke dag kan de conclave tot vier stemrondes houden in een poging de vereiste tweederde meerderheid te behalen. Als er na 33 rondes nog steeds geen beslissing is, strijden de twee belangrijkste kandidaten in een tweede stemronde.

De verkiezingen van de laatste drie pausen zijn relatief snel verlopen, met elke verkiezing die slechts enkele dagen duurde. Maar historisch gezien hebben verkiezingen soms veel langer geduurd, zoals de pauselijke conclave die paus Gregorius X in 1271 koos, die bijna drie jaar in beslag nam door felle politieke strijd.

Wie zijn de belangrijkste kandidaten om de volgende paus te worden?
Van de 138 kardinalen die stemgerechtigd zijn in de conclave, zijn er in totaal 110 aangesteld door paus Franciscus. Deze groep is opmerkelijk diverser dan vorige kiezers, met een hogere vertegenwoordiging uit Azië, Afrika en Latijns-Amerika, wat de doelstelling van Franciscus weerspiegelt om de wereldwijde reikwijdte van de Kerk te weerspiegelen. De jongste kardinaal die mag stemmen is slechts 45 jaar oud, een Oekraïense geestelijke die in Australië is gevestigd.

Als gevolg hiervan bestaat de mogelijkheid dat, voor het eerst in eeuwen, de volgende paus uit Afrika of Azië kan komen, of een andere regio die traditioneel ondervertegenwoordigd is in het leiderschap van de Kerk.

Onder de Afrikaanse kardinalen die worden besproken zijn Peter Turkson uit Ghana, de voormalige voorzitter van de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid en Vrede, en Fridolin Ambongo, de aartsbisschop van Kinshasa uit de Democratische Republiek Congo. Beide zijn toegewijde conservatieven die zich hebben uitgesproken voor vrede in hun respectieve landen.

Een andere sterke kandidaat is de Filipijnse kardinaal Luis Tagle, de voormalige aartsbisschop van Manila. Net als paus Franciscus legt Tagle de nadruk op sociale gerechtigheid en zorg voor de armen.

Hongaarse kardinaal Peter Erdo wordt gezien als een vooraanstaande conservatieve kandidaat en kan dienen als een brug naar de oosterse christenen. De aartsbisschop van Esztergom-Budapest, Erdo, is een traditionalist die zich heeft ingezet voor outreach naar orthodoxe christenen en de “wanhopige behoefte” aan eenheid tussen de kerken benadrukt.

Ook in de running is kardinaal Pietro Parolin, de staatssecretaris van de Heilige Stoel, wiens hoge diplomatieke rol ervoor zorgt dat hij goed bekend is bij alle kardinalen. Andere mogelijke kandidaten zijn Matteo Zuppi uit Italië, aartsbisschop van Bologna, en Mario Grech uit Malta, secretaris-generaal van de Synode van Bisschoppen, een functie die hem in nauw contact hield met paus Franciscus.

Wat gebeurt er met het Vaticaan tijdens een overgang?
Tijdens de “sede vacante” (vacante zetel) periode – wanneer het pauselijke ambt vacant is – certificeert een senior kardinaal, bekend als de camerlengo, het overlijden van de paus en neemt tijdelijk de leiding over de financiën en administratieve zaken van het Vaticaan. Hij heeft echter niet de autoriteit om de leer van de Kerk te wijzigen of belangrijke beslissingen te nemen.

De huidige camerlengo is de in Ierland geboren kardinaal Kevin Farrell, die ook president is van de Hoge Raad van het Vaticaan.