Rapport onthult het gebruik van berichtenapps voor het verspreiden van politieke propaganda

Een nieuw rapport beschrijft hoe messagingplatforms kunnen worden gebruikt voor politieke propaganda of informatie die is bedoeld om de publieke opinie te manipuleren.

Populaire messaging-apps zoals WhatsApp en Telegram worden steeds vaker ingezet voor politieke doeleinden, inclusief het verspreiden van politieke propaganda, aldus deskundigen in een nieuw rapport. Onderzoekers van de New York University (NYU) hebben 4.500 gebruikers van messaging-apps in negen landen ondervraagd en politieke strategen in 17 landen geïnterviewd om te achterhalen hoe kwaadwillende actoren platforms zoals WhatsApp en Telegram gebruiken om de publieke opinie te manipuleren.

Uit het rapport blijkt dat 62 procent van de ondervraagde gebruikers politieke inhoud op deze apps heeft ontvangen, en van degenen die politieke inhoud ontvingen, kwam 55 procent van die informatie van mensen die ze niet kenden. Dit komt omdat platforms zoals WhatsApp, Viber en Telegram “veel van de traditionele mechanismen” voor inhoudsmoderatie missen die andere sociale media hebben en functies monetariseren die desinformatie versterken.

“Terwijl ze zich presenteren als platforms die zijn ontworpen voor veilige en privécommunicatie tussen geliefden, monetariseren sommige messaging-apps hun producten via functies die grootschalige reikwijdte en virale verspreiding van berichten mogelijk maken,” aldus het rapport.

Betaalde functies vergroten het bereik voor desinformatie

Politieke operaties maken gebruik van betaalde functies op deze messaging-apps om meer mensen te bereiken, zo blijkt uit het rapport. WhatsApp’s Business Platform biedt abonnees een “groene vink” van verificatie, geautomatiseerde berichten en een onbeperkte klantenbereik die hun inhoud versterkt. Daarnaast is er een opt-in functie voor WhatsApp-gebruikers om te beslissen of ze berichten van betaalde bedrijven willen ontvangen, volgens de FAQ-sectie van de app.

WhatsApp’s berichtenbeleid stelt dat overheidsinstanties hun platform mogen gebruiken, maar politieke partijen, politici en politieke campagnes niet. Ze vertelden onderzoekers ook dat ze tijdens verkiezingen “extra middelen” inzetten om ervoor te zorgen dat hun beleid niet wordt geschonden. Het rapport merkt echter op dat sommige gebruikers omwegen hebben ontwikkeld door zich voor te doen als actoren of door nep bedrijfsnamen aan te maken, zich te laten verifiëren op X en dit vervolgens als bewijs voor WhatsApp-businessdiensten te gebruiken.

Viber werkt op een vergelijkbare manier, waarbij gebruikers een instelling kunnen inschakelen om te stoppen met het ontvangen van berichten als een opt-out, volgens de website van de app. Het rapport ontdekte een omweg in Oekraïne, waar politieke consultants geverifieerde Viber-accounts kregen via een messaging “partner” of leverancier. Oekraïense actoren zouden vervolgens sociale media-campagnes lanceren waarin gebruikers werden gevraagd zich te abonneren op hun mailinglijsten met behulp van QR-codes, die onbewust mensen inschreven voor communicatie van hun groepen.

Op Telegram kan elke gebruiker minder dan €5 per maand betalen voor veel extra functies zoals geautomatiseerde berichten, snelle antwoorden, profielbadges en chatbot-ondersteuning. Dit stelt politieke operaties in staat om zich voor te doen als “officiële” accounts op Telegram zonder dat ze geverifieerd hoeven te zijn, zo ontdekte het NYU-rapport.

Telegram laat ook iedereen advertenties kopen in hun kanalen met veel abonnees, wat de app schat op ongeveer 1 triljoen weergaven per maand. Rakuten, het moederbedrijf van Viber, verklaarde in een verklaring dat hun beleid en functies “hen helpen weloverwogen beslissingen te nemen over welke inhoud ze kunnen vertrouwen en ermee kunnen omgaan” op hun app. Een woordvoerder van WhatsApp zei dat ze “meer doen dan welke andere messagingdienst ook om gebruikers veilig te houden”, terwijl ze een veilige service bieden.

Platforms versterken desinformatie

De betaalde functies van deze messaging-apps versterken langdurige desinformatie technieken, aldus het rapport. De eerste stap om een boodschap verspreiden is het creëren of infiltreren van bestaande groepen op sociale media, en omdat Viber het aantal deelnemers in een gemeenschap of kanaal niet beperkt, “speelt het direct in op hun strategie,” aldus het rapport.

Zelfs als groepen die ze infiltreren als apolitiek worden beschouwd, “benutten propagandisten de geuite belangen van leden om politieke boodschappen te creëren die waarschijnlijk resoneren,” aldus het rapport. Groepsleden kunnen soms “sock puppet” accounts zijn, nep-profielen die door kwaadwillende actoren zijn gemaakt om een persoon of bedrijf “met een bepaald standpunt” te vertegenwoordigen. Hoewel dit een veelgebruikte desinformatie tactiek op sociale media is, zijn sock puppet-accounts “mogelijk problematischer” op messaging-apps omdat ze “grotere obscuriteit” hebben.

Propagandisten kunnen ook cross-posten, waarbij ze dezelfde boodschap op verschillende sociale mediakanalen tegelijk posten. Op Telegram bijvoorbeeld, creëren gebruikers bots die het delen van inhoud op X automatiseren. Een andere Indiase app genaamd ShareChat stelt gebruikers in staat om Telegram-inhoud op WhatsApp en andere Meta-platforms, zoals Facebook en Instagram, cross-posten. Het combineren van al deze tactieken creëert wat onderzoekers “feedback loops” noemen, waarbij dezelfde inhoud “op verschillende plaatsen in het platformecosysteem blijft opduiken,” aldus het rapport.

Aanbevelingen voor messaging-apps

De onderzoekers zeggen dat een uitdaging voor deze apps is dat hoewel encryptie kan worden gebruikt om te verbergen door propagandisten, het ook waardevol kan zijn voor activisten “die risico lopen op surveillance”. “De waarde van versleutelde messaging voor mensenrechtenverdedigers en de samenleving als geheel overstijgt de bedreiging van desinformatie op versleutelde chat-apps,” aldus het rapport.

Met dit in gedachten bieden de auteurs een lange lijst aanbevelingen voor bedrijven van messaging-apps, zoals het instellen van limieten voor het aanmaken van accounts en strengere controles voor zakelijke accounts. Voor beleidsmakers suggereert het rapport om versleutelde messagingplatforms op te nemen in bestaande regelgeving, maar zonder het te verzwakken. “De waarde van versleutelde messaging voor mensenrechtenverdedigers en de samenleving als geheel overstijgt de bedreiging van desinformatie op versleutelde chat-apps,” aldus het rapport. Een manier om dit te doen is om bedrijven te dwingen om inhoud-neutrale informatie openbaar te maken over hoe hun beleid en handhavingssystemen werken om desinformatie te bestrijden.