Publieke diensten versus belastingverlagingen: Wat zijn Europeanen bereid op te offeren?

Publieke diensten versus belastingverlagingen: Wat zijn Europeanen bereid op te offeren?

Vier op de tien EU-burgers geloven dat belastingen te hoog zijn en steunen belastingverlagingen, zelfs als dit leidt tot minder of lagere kwaliteit van publieke diensten. Toch geeft ongeveer een kwart de voorkeur aan het betalen van hogere belastingen in ruil voor betere en uitgebreidere diensten.

Zou jij hogere belastingen betalen voor betere publieke diensten? Of zou je lagere kwaliteit van diensten accepteren in ruil voor lagere bijdragen? Europeanen zijn verdeeld, maar meer mensen geven de voorkeur aan belastingverlagingen. Vier op de tien (39%) in de EU zijn het ermee eens dat ‘belastingen te hoog zijn, en ze zouden deze verlagen, ook al betekent dit minder of lagere publieke diensten’. Deze voorzieningen omvatten gezondheidszorg, onderwijs en publieke infrastructuur.

“De economische moeilijkheden in Europa kunnen deze afname van steun voor hogere belastingen verklaren,” zegt Olivier Jacques, assistent-professor aan de Universiteit van Montreal. Aan de andere kant steunt meer dan een kwart (27%) van de EU-burgers ‘het betalen van hogere belastingen voor betere en meer publieke diensten’. Een vergelijkbaar percentage (26%) van de respondenten steunt de huidige niveaus van belastingen en publieke diensten. De resterende 8% is onzeker.

Wanneer we naar de reacties uit verschillende EU-landen kijken, variëren de antwoorden sterk. Antwoorden zijn verzameld in een Eurobarometer-enquête, uitgevoerd in april 2025.

Belastingverlaging kan kosten met zich meebrengen

Slowakije (59%), Kroatië (57%), Estland (53%) en Slovenië (50%) staan bovenaan de lijst van landen waar velen zeggen dat belastingen te hoog zijn en verlaagd moeten worden, zelfs ten koste van publieke diensten. De helft of meer van de bevolking zou deze optie in deze landen accepteren.

Ondersteuning is ook 45% of hoger in Griekenland en Roemenië (48%), Polen (47%) en België, Letland en Hongarije (45%). Dr. Dimitri Gugushvili, postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven in België, legt uit dat mensen meestal tegen hogere belastingen zijn als ze het vertrouwen in de overheid missen en vermoeden dat extra middelen door publieke functionarissen worden misbruikt.

“Er is een enorm verschil in vertrouwen in publieke instellingen in heel Europa, waarbij het politieke vertrouwen het hoogst is in Scandinavië en het laagst in Oost-Europa, vooral in Bulgarije en Roemenië,” voegt hij eraan toe. Finland (22%), Zweden (24%) en Denemarken (26%) — de drie Scandinavische landen — tonen de laagste steun voor belastingverlagingen ten opzichte van publieke diensten, met slechts ongeveer een kwart dat voorstander is.

Duitsland (40%), Frankrijk (37%) en Nederland (39%) liggen dicht bij het EU-gemiddelde.

Over het algemeen neigen Oost- en Centraal-Europese landen veel meer naar belastingverlagingen ten koste van diensten. Noord- en West-Europese landen zijn minder bereid om publieke diensten te verminderen. “De steun voor belastingen is hoger wanneer mensen de publieke diensten die ze in ruil voor hun belastingen ontvangen als van hogere kwaliteit beschouwen of wanneer ze een hoog niveau van vertrouwen in overheidsinstellingen hebben,” zegt Jacques.

Hij wijst erop dat de landen waar de steun voor belastingheffing lager is, lijken samen te vallen met landen met een laag vertrouwen in de overheid en een lage tevredenheid over publieke diensten.

Welke landen zijn bereid meer te betalen?

Slechts 27% van de respondenten in de EU steunt ‘hogere belastingen voor meer of betere publieke diensten’. Spanje (42%), Zweden (42%) en Finland (40%) zijn koplopers in steun, terwijl Bulgarije (39%) en Griekenland (37%) dicht in de buurt komen. Dit benadrukt de sterke vraag naar verhoogde investeringen in publieke diensten in Zuid-Europa, met Spanje en Griekenland voorop. Italië en Portugal (beide 31%) tonen ook boven gemiddelde steun, wat vergelijkbare trends in deze regio weerspiegelt.

Onderzoek van Olivier Jacques toont aan dat hogere niveaus van onderwijs en een links georiënteerde ideologie correleren met een hogere steun voor belastingheffing.

“De linkse identificatie is zeer hoog in Spanje, en de Spanjaarden hebben veruit de hoogste steun voor belastingheffing van de Zuid-Europese landen,” zegt hij. Bulgarije is een uitzondering in Oost-Europa, waarbij antwoorden suggereren dat mensen daar sterkere diensten willen, zelfs als de belastingen stijgen.

De laagste niveaus worden gezien in Luxemburg (16%), evenals Letland, Slowakije en België (alle drie 17%), wat wijst op een sterke weerstand tegen belastingverhogingen. In Oost- en Centraal-Europa is de steun over het algemeen lager: Polen, Hongarije, Roemenië, Litouwen en Slovenië vallen allemaal in het bereik van 22–23%.

Duitsland (20%), Oostenrijk (20%) en Frankrijk (23%) behoren ook tot de minst ondersteunende landen.

Het niet steunen van hogere belastingen betekent echter niet noodzakelijkerwijs dat men tegen betere of verbeterde publieke diensten is; het kan in plaats daarvan een vraag naar grotere efficiëntie weerspiegelen. Dezelfde redenering kan ook gelden voor degenen die belastingverlagingen steunen.

Publieke diensten en belastingen op hetzelfde niveau houden

Een aanzienlijk deel van de EU-bevolking, ongeveer een kwart (26%), gelooft dat zowel belastingen als publieke diensten op hun huidige niveaus moeten blijven, hoewel de meningen sterk variëren tussen de lidstaten. De steun voor de status quo is het sterkst in Luxemburg (47%), Malta (46%) en Denemarken (43%), waar bijna de helft van de bevolking deze mening deelt.

De steun voor deze optie ligt ook boven het EU-gemiddelde in Oostenrijk (37%), Finland (34%), Frankrijk (32%) en Duitsland (31%), wat wijst op een voorkeur voor stabiliteit. De steun is laag in Zuid-Europa, met veel landen die ver onder het EU-gemiddelde vallen: Griekenland (11%), Kroatië (13%), Italië (18%), Spanje (21%) en Portugal (25%). Dit toont publieke onvrede en een verlangen naar verandering aan.

De persoonlijke inkomstenbelastingtarieven verschillen sterk in Europa, met de hoogste niveaus in de Noordse landen en de laagste in Oost-Europa.