Plannen om de Aarde te koelen door zonlicht te blokkeren winnen aan terrein, maar kritische stemmen dreigen te worden genegeerd

De uitbarsting van de vulkaan Mount Pinatubo in de Filipijnen in 1991 blokkeerde zoveel zonlicht dat de wereld tijdelijk enkele tienden van een graad afkoelde. Solar geo-engineering werkt volgens een vergelijkbaar principe.

Onderzoek naar solar geo-engineering vordert snel, na een recente reeks aankondigingen over financiering. Toch blijven deze technologieën speculatief en hebben ze veel critici, en we maken ons zorgen dat hun bezorgdheden niet gehoord zullen worden. Als geo-engineering in wezen zelfregulerend wordt toegestaan, zonder effectieve wereldwijde governance, kan toekomstig onderzoek ons gemakkelijk op een gevaarlijk pad brengen.

Wat is solar geo-engineering?

Solar geo-engineering verwijst naar voorstellen om de opwarming van de aarde te verminderen door een deel van het zonlicht terug de ruimte in te reflecteren voordat het het aardoppervlak bereikt. In de meest bekende vorm betekent dit het gebruik van hoogvliegende vliegtuigen om kleine reflecterende deeltjes in de bovenste atmosfeer te injecteren. Deze zogenaamde “stratosferische aerosolinjectie” heeft tot nu toe echter nog niet plaatsgevonden, behalve bij een paar zeer kleine experimenten met ballonnen. Lange tijd bleven dergelijke ideeën aan de rand van de discussie en te controversieel om zelfs maar te overwegen – en voor sommige academici zijn ze dat nog steeds.

De academische discussie was vanaf het begin sterk gepolariseerd. Tegenstanders, voornamelijk governance-experts en sociale wetenschappers, stonden stevig tegenover vermeende voorstanders, voornamelijk natuurwetenschappers en ingenieurs. Beide zijden hadden hun kampioenen, argumenten, aannames, belangrijke publicaties en vergaderingen, waarbij ze doorgaans op het onderwerp werkten zonder de andere kant op de juiste manier te betrekken.

Een groeiende financieringsboom

Hoewel de twee kampen hun argumenten niet hebben opgelost, is de financiering voor geo-engineeringonderzoek plotseling booming. Er zijn grote filantropische toezeggingen van 50 miljoen dollar en 30 miljoen dollar van de Simons- en Quadrature Climate-stichtingen, die strijden om de titel van grootste donor met de 10,5 miljoen pond en 56,8 miljoen pond van de Britse overheid via de UKRI en Advanced Research and Innovation Agency-programma’s. Andere belangrijke organisaties die de noodzaak van meer onderzoek benadrukken zijn de Europese Commissie, de Amerikaanse overheid en het World Climate Research Program.

Ondersteuning is zeker niet unaniem. Veel prominente wetenschappers hebben zich aangesloten bij een oproep voor een moratorium. En tijdens een recente sessie van de VN Milieuvergadering in Kenia mobiliseerden veel klimaatkwetsbare landen zich tegen oproepen voor verder onderzoek naar wat zij zien als een zeer risicovolle technologie die grote vervuilers in staat zou stellen om door te gaan met uitstoten.

De rol van kritische stemmen

Er zijn andere critici die in elk groot onderzoeksproject in overweging moeten worden genomen. Ze omvatten zorgen dat simpelweg onderzoek naar de technologie een glijdende schaal zal creëren richting implementatie, of vrees dat geo-engineering de sociale en politieke dynamiek achter klimaatverandering negeert en alleen de gevolgen aanpakt. Er zijn ook grote governance-zorgen over kwesties zoals de rol van het leger (kan geo-engineering voor veiligheidsredenen worden ingezet in betwiste gebieden zoals de Arctische regio?).

In de loop der tijd zijn onderzoekers naar geo-engineering zich meer bewust geworden van dergelijke argumenten en sommigen proberen deze expliciet in hun werk op te nemen. De American Geophysical Union heeft onlangs een ethisch kader voor geo-engineering gepubliceerd, dat waardevolle richtlijnen zou moeten bieden voor elk onderzoeksproject. Maar zonder actieve dialoog met kritische wetenschappers zullen hun argumenten waarschijnlijk slechts zwak weerklank vinden in de pro-onderzoeksruimte.

In de praktijk zou meer betrokkenheid tussen de twee kampen gepaard gaan met veel moeilijkheden. Voor voorstanders kan het verleidelijk zijn om dergelijke debatten te vermijden en degenen die het niet eens zijn met de fundamenten van hun onderzoek uit te sluiten. Aan de andere kant zouden sommige wetenschappers die al expliciet tegen de voortzetting van solar geo-engineeringonderzoek hebben gepleit, toch aan het onderzoek moeten deelnemen.

De praktische implicaties zullen daarom zorgvuldig moeten worden uitgewerkt. Een productieve dialoog kan echter nog steeds een toekomst vormgeven die voor alle partijen acceptabel is.