‘Meest gevaarlijke fase’: Het perspectief van Rusland nu de oorlog in Oekraïne escaleert

Rusland VS Oekraïne: De gevaarlijke nieuwe fase

Vorige week werd een defensiebedrijf in de centrale Oekraïense stad Dnipro getroffen door een Russische middellangeafstandsraketten, wat door president Vladimir Poetin werd omschreven als een reactie op “de agressieve acties van de NAVO tegen Rusland”.

Vroegere berichten dat Dnipro was geraakt door een intercontinentale ballistische raket bleken onjuist te zijn. De inzet van de nieuwe raket, genaamd Oreshnik, volgde op een reeks Oekraïense raketaanvallen op West-Russisch grondgebied met behulp van door de Verenigde Staten geleverde ATACMS-raketten, gericht op militaire faciliteiten in de regio’s Bryansk en Koersk.

In zijn verklaring erkende Poetin dat de Oekraïense aanvallen slachtoffers onder Russische troepen hebben veroorzaakt. Een jonge inwoner van Sint-Petersburg, die anoniem wilde blijven, zei: “Ik ben bang. Er was hoop dat alles geleidelijk zou kalmeren omdat er lange tijd niets naar mijn [Oekraïense] thuisstad, Zaporizhzhia, is gevlogen. En nu is het weer begonnen met dubbele intensiteit. In mijn hoofd is het natuurlijk pure chaos.”

Anderen leken echter minder bezorgd over de escalatie, waarvan sommige waarnemers vrezen dat het kan uitmonden in een Russische nucleaire confrontatie met de NAVO. “Maar je weet, als ze zeggen dat er een derde wereldoorlog zal komen, Rusland zal Zwitserland aanvallen, al dat soort dingen, ik denk het niet, maar laten we afwachten. Wat nu gebeurt is natuurlijk totaal f*****.”

Evgeniya, in haar zestiger jaren, zei dat haar leven normaal verdergaat. “Ik let niet op zulke dingen. Niemand weet wat er zal gebeuren, dus waarom in paniek raken? Ik ben gewoon op een lange vakantie van Moskou naar [Sint-Petersburg] gegaan.”

Toch zijn er sommigen die de waarschuwingen van het Kremlin herhalen. “Ik denk dat [dit gedoe] het Westen zal inhalen,” zei Alec, een 51-jarige inwoner van Sint-Petersburg.

Russische wetgever waarschuwt voor ‘meest gevaarlijke fase’, geeft de VS de schuld

In het midden van november, na maanden van aarzeling, gaf de vertrekkende Amerikaanse president Joe Biden eindelijk Kyiv toestemming om ATACMS op doelen in Rusland af te vuren. Tegelijkertijd verleende het Verenigd Koninkrijk Kyiv toestemming om langeafstand Storm Shadow-raketten binnen het Russische grondgebied te gebruiken.

Boos over deze stappen, keurde Poetin enkele dagen later de nieuwe nucleaire doctrine van Rusland goed. Volgens de aanpassingen heeft Rusland de drempel verlaagd voor het gebruik van zijn nucleaire arsenaal. Rusland en zijn bondgenoot Wit-Rusland kunnen nu overwegen een nucleaire reactie te geven als ze conventioneel worden aangevallen door een niet-nucleaire staat, zoals Oekraïne, die wordt ondersteund door een nucleaire macht. Verschillende van de NAVO-landen die Oekraïne steunen, waaronder de VS en het VK, beschikken over nucleaire wapens.

Hoewel de nieuwe protocollen sinds september in de maak waren, verhoogde de uitvoering tijdens de rakettenuitwisseling tussen Rusland en Oekraïne de inzet in de oorlog, die al bijna drie jaar woedt. “Ik geloof dat we op dit moment in de meest gevaarlijke fase zijn, simpelweg omdat ze een lame duck in de Verenigde Staten hebben,” vertelde wetgever Konstantin Kosachev aan CNN op donderdag. “Biden en zijn mensen willen deel uitmaken van een, laten we zeggen, positieve en resultaatgerichte geschiedenis in hun interpretatie.”

In zijn talkshow maakte de pro-Kremlin TV-presentator Vladimir Solovyov een grap over het zinken van de Britse eilanden met Rusland’s Poseidon nucleaire torpedo. “Ik wil Poseidon zien,” gebaarde hij levendig. “Het zou zo mooi zijn. De schoonheid van die golf, de gloed van straling.”

Het is een bedreiging die top Russische functionarissen, waaronder Dmitry Medvedev, de voormalige president en huidige vice-voorzitter van de Russische veiligheidsraad, meerdere keren eerder hebben geuit.

‘Onwaarschijnlijk dat het zal leiden tot een grote escalatie’

Maar Oleg Ignatov, een Rusland-expert van de International Crisis Group, zei dat een paar meer geïntensiveerde Oekraïense aanvallen op Rusland onwaarschijnlijk de loop van de oorlog zullen veranderen. Hij legde uit dat Kyiv waarschijnlijk niet meer dan “politieke en morele dividenden” uit de aanvallen zal halen, omdat het bereik en het aantal raketten dat Oekraïne heeft beperkt zijn.

“Sporadische puntaanvallen met een klein aantal raketten zullen onwaarschijnlijk leiden tot een grote escalatie,” zei hij. “Ik denk dat er een crisis kan ontstaan als Oekraïne met een groot aantal raketten tegelijkertijd toeslaat, wat aanzienlijke schade veroorzaakt, of als een enkele aanval aanzienlijke slachtoffers onder het Russische leger of de burgerbevolking veroorzaakt. Dan zou Rusland verder kunnen escaleren.”

Tegelijkertijd hebben Washington en het Kremlin belang bij het indammen van het conflict, voegde hij eraan toe. “Ik denk dat zowel Poetin als het Westen een nucleaire escalatie en een directe confrontatie tussen Rusland en de NAVO willen vermijden,” vervolgde hij. “In dit opzicht is er voor zowel Rusland als het Westen niets veranderd. Biden denkt na over hoe hij Oekraïne kan helpen, maar tegelijkertijd een confrontatiescenario met Rusland kan vermijden. Poetin denkt na over hoe hij het voordeel in Oekraïne kan behouden, maar tegelijkertijd de betrokkenheid van de NAVO in het conflict kan voorkomen.”

De inzet van Oreshnik was een “signaal” dat de VS suggereert dat Rusland bereid is verder te gaan als Biden de grenzen van “wat acceptabel is” oprekt, zei hij, maar uiteindelijk “willen beide partijen niet verder gaan.”

In de inmiddels in ballingschap verblijvende Russische krant Novaya Gazeta betoogde de expert op het gebied van atoomwapens Pavel Podvig dat Poetin zou kunnen kiezen voor de nucleaire optie om strategische, maar niet tactische doelen te bereiken – met andere woorden, de vijand tot overgave dwingen door angst in plaats van enkel de loop van een strijd te veranderen – als de reikwijdte van het conflict zich uitbreidt tot de NAVO-landen. Maar als hij voor een dergelijke strategie kiest, zou hij het risico lopen landen te vervreemden die anders sympathiek zouden zijn en bereid om met Rusland samen te werken, zei Podvig.