‘Ik voel me machteloos’: Spanningen tussen India en Bangladesh belemmeren medische toegang voor patiënten

Khadiza Khatun en haar echtgenoot, Mohammad Nuri Alam, uit Joypurhat in het noordwesten van Bangladesh, hebben de afgelopen vier jaar naar India gereisd voor medische behandeling. In september kregen ze te horen dat Alam dringend een levertransplantatie nodig had, een procedure die niet beschikbaar is in Bangladesh. Na uitgebreid onderzoek besloten ze naar het Asian Institute of Gastroenterology in Hyderabad te gaan, een vertrouwde bestemming voor veel Bengaalse patiënten.

Drie maanden later hebben ze echter nog steeds geen visa kunnen verkrijgen voor hun reis. Door de oplopende spanningen tussen India en Bangladesh sinds de afzetting van Sheikh Hasina in augustus, hebben de Indiase autoriteiten de visa-operaties in Bangladesh aanzienlijk verminderd. Dit heeft ertoe geleid dat Khadiza en haar echtgenoot al twee ziekenhuisafspraken hebben gemist, op 20 november en 20 december. Ze zijn onzeker of ze op tijd naar India kunnen voor de volgende afspraak op 10 januari.

Khadiza voelt zich machteloos terwijl ze toeziet hoe de gezondheid van haar man verslechtert. Ze vertrouwt op dagelijkse symptomatische behandelingen in de ziekenhuizen van Dhaka, terwijl ze hoopt dat het nieuwe jaar hen de visa zal brengen die ze zo hard nodig hebben. “Ik voel me hulpeloos, ik ren van het ene ziekenhuis naar het andere zonder oplossing,” zegt de moeder van twee kinderen.

Deze strijd van Khadiza weerspiegelt een grotere crisis die duizenden Bengaalse patiënten treft, die afhankelijk zijn van de betaalbare gezondheidszorg in India. Het Indiase visumcentrum heeft op zijn website aangegeven dat het slechts “beperkte afspraakmogelijkheden biedt voor Bengaalse staatsburgers die een dringend medisch of studentenvisum nodig hebben” en momenteel “slechts een beperkt aantal nood- en humanitaire visa verwerkt.”

Volgens een functionaris van het Indiase visumcentrum in Bangladesh zijn de dagelijkse online visa-afspraken in vijf Indiase visumcentra in Bangladesh, waaronder Dhaka, “geduikeld naar ongeveer 500” van meer dan 7.000 sinds het begin van de protesten in juli.

De betrekkingen tussen India en Bangladesh zijn verslechterd sinds Hasina op 5 augustus het land ontvluchtte na wekenlange door studenten geleide protesten tegen haar steeds autoritairder wordende regering. India heeft Hasina sindsdien onderdak geboden, wat de banden verder heeft onder druk gezet. De interim-regering van Bangladesh, onder leiding van Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus, heeft vorige week een diplomatiek schrijven naar New Delhi gestuurd met het verzoek om haar uitlevering.

Ondertussen heeft de Indiase regering Bangladesh laten weten bezorgd te zijn over een reeks aanvallen op Bengaalse hindoes. Dhaka volhardt erin dat de meeste aanvallen politiek van aard zijn – gericht tegen vermeende aanhangers van Sheikh Hasina – en niet religieus van karakter. Bangladesh heeft ook Indiase mediakanalen beschuldigd van het overdrijven van de omvang van het geweld tegen hindoes.

De spanningen tussen de twee regeringen hebben ook invloed gehad op de afgifte van visa. Op 26 augustus brak er een protest uit bij het Indiase visumcentrum in Dhaka vanwege verwerkingsvertragingen, nadat de autoriteit op 13 augustus “beperkte operaties” had hervat in het door protesten getroffen Bangladesh. Vele Bengaalse patiënten, zoals Khadiza, voelen dat het verkrijgen van visa steeds onwaarschijnlijker wordt.

Shariful Islam, ook uit Joypurhat, heeft ook te maken met de gevolgen van de visumrestricties. Zijn en zijn vrouw’s visa waren geldig tot 10 december, maar ze reisden niet vanwege de spanningen over Bangladesh-gerelateerde kwesties in India. Islam lijdt aan een longziekte en heeft de afgelopen vier jaar regelmatig gereisd naar Kolkata en Vellore voor medische behandeling.

In de tussenliggende tijd hebben veel Bengaalse patiënten alternatieve behandelingsopties in Thailand, Maleisië, Singapore en Turkije onderzocht, waar de kosten van medische behandelingen vaak veel hoger zijn. De kosten voor de initiële behandeling van Khadiza’s echtgenoot in India zouden variëren van $1.000 tot $2.000, vergeleken met minstens $10.000 tot $15.000 in Thailand.

De daling van de patiëntenstroom heeft ook invloed gehad op de Indiase medische toerismesector, die jaarlijks ongeveer $9 miljard waard is. De ziekenhuizen in Kolkata, de dichtstbijzijnde stad bij Bangladesh, zijn het ergst getroffen, met een daling van dagelijkse poliklinische bezoeken van Bengaalse patiënten van 150 naar minder dan 30.

De waarneming van de Bengaalse autoriteiten dat patiënten het moeilijk hebben door de Indiase visumrestricties is bevestigd door Touhid Hossain, de waarnemend hoofd van het Bengaalse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ondanks beloftes van India om de afgifte van visa te verhogen, hebben patiënten en visa-agenten tot nu toe geen verandering ervaren.

Khadiza kan het zich niet veroorloven om nog veel langer te wachten. “Het visumondersteuningsbureau heeft de aanvraag nog steeds niet ingediend,” zegt ze, terwijl haar stem doordrenkt is van teleurstelling. De tijd dringt voor haar man, Alam.