De Veranderingen in Pakistan in 2024

Islamabad, Pakistan – Ongeveer 15 jaar geleden bracht de beroemde Pakistaanse popzanger Shehzad Roy een nummer uit, getiteld Laga Reh (Blijf doorgaan), waarin de zanger terugblikt op wat hij als kind op televisie zag.

“Toen ik 10 jaar oud was, hoorde ik in het nieuws van 9 uur dat Pakistan zich op een kritisch keerpunt in zijn geschiedenis bevond,” zingt Roy. Een korte, scherpe gitaarloop en een drumsolo volgen, waarna Roy toevoegt: “Toen ik 20 werd, hoorde ik opnieuw in het nieuws van 9 uur dat Pakistan zich op een kritisch keerpunt in zijn geschiedenis bevond.”

Het nummer werd uitgebracht in 2008, het jaar waarin Pakistan zijn eerste verkiezingen hield na het einde van de negenjarige militaire heerschappij van generaal Pervez Musharraf. Veel waarnemers beschouwden het destijds als wellicht de belangrijkste verkiezing in de zes decennia van het bestaan van het land, dat werd geconfronteerd met existentiële uitdagingen op politiek, economisch en veiligheidsgebied.

Toen ik begon te schrijven over hoe Pakistan het in 2024 deed – een jaar dat door analisten werd bestempeld als het meest kritieke voor het land van 250 miljoen mensen – kon ik niet anders dan aan Roy’s nummer denken.

Ik begon mijn journalistieke carrière twee jaar na de release van het nummer en ik vraag me vaak af: terwijl er zoveel is veranderd in het land sinds 2008, is er dan echt iets veranderd?

Geweld; een onvoorspelbaar politiek landschap; censuur; militaire inmenging; een wankele economie; politici die profiteren van de vrijgevigheid van de veiligheidsinstellingen om zich later tegen hen te keren – het is een patroon dat zich zonder uitzondering herhaalt.

Het land hield in februari van dit jaar zijn algemene verkiezingen, oorspronkelijk gepland voor eind vorig jaar. Wereldwijde organisaties, onafhankelijke waarnemers en critici bekritiseerden de stemming, waarbij velen de autoriteiten beschuldigden van manipulatie van de telling — een beschuldiging die de regering verwierp. De verkiezingen leidden tot de vorming van een coalitieregering die de partij van de voormalige premier Imran Khan, de Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI), buiten de macht hield, hoewel de kandidaten van de partij – gedwongen om als onafhankelijke kandidaten deel te nemen na de diskwalificatie van de partij – de meeste zetels wonnen.

Een gewelddadig jaar

Pakistan zag ook een vreselijke escalatie van geweld, vooral in de noordwestelijke provincie Khyber Pakhtunkhwa en het zuidwesten van Balochistan, waarbij honderden wetshandhavers en burgers het doelwit waren. Met minstens 685 leden van de beveiligingsdiensten die hun leven verloren tijdens een totaal van 444 terreuraanvallen, bleek 2024 het dodelijkste jaar te zijn voor de civiele en militaire strijdkrachten van Pakistan in een decennium. Ook bijna 1.000 burgers werden gedood.

Over het algemeen waren de doden door gewelddadige aanvallen dit jaar op het hoogste niveau in negen jaar, 66 procent meer dan in 2023, volgens gegevens van het Center for Research and Security Studies (CRSS), een denktank uit Islamabad.

Het land slaagde erin aanvallen door verboden gewapende groepen zoals de Pakistan Taliban, bekend onder de afkorting TTP, en Baloch-separatistische groepen tussen 2015 en 2021 te onderdrukken. Maar de frequentie van de aanvallen nam toe nadat de Taliban in Afghanistan in augustus 2021 Kabul overnamen.

In december werden minstens 16 soldaten gedood bij een aanval van de TTP. Pakistan reageerde door luchtaanvallen uit te voeren binnen het grondgebied van Afghanistan, zijn westelijke buur. De hardhandige houding van het land ten opzichte van Afghanistan, waarbij het beschuldigingen uitte van het herbergen van TTP-strijders, heeft de diplomatieke betrekkingen alleen maar gecompliceerd.

Ondertussen organiseerden activisten uit de verarmde provincie Balochistan eind juli een protest om de vrijlating van vermisten te eisen, maar werden geconfronteerd met totale staatsongemotiveerdheid. Mobiele en internetdiensten werden meer dan een maand uitgeschakeld.

Evenzo, in de onvoorspelbare Kurram-regio van Khyber Pakhtunkhwa, waar sektarisch conflict tussen soennieten en sjiieten over grondgeschillen uitbrak, stelde de onmacht van de overheid om in te grijpen het conflict in staat om te escaleren, volgens veel analisten, waarbij meer dan 150 mensen werden gedood.

Economische verlichting

Hoewel het land erin slaagde een economische catastrofe te voorkomen door een faillissement te vermijden, bleef de stabiliteit op een delicate basis steunen, met economische managers die moeite hadden om duurzame groeimethoden te ontwikkelen.

Onder minister van Financiën Muhammad Aurangzeb slaagde Pakistan erin een 37 maanden durend, $ 7 miljard trancheprogramma van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) veilig te stellen, wat een reddingsboei bood voor de zieltogende economie van het land.

Strikte fiscale beleidsmaatregelen leidden ook tot een stijging van de vreemde valutareserves van net meer dan $ 3 miljard in mei 2023 naar meer dan $ 12 miljard. De inflatie, die vorig jaar een piek van 38 procent bereikte, daalde deze maand tot 5 procent.

Toch lijkt de regering moeite te hebben om het economische vertrouwen van het publiek te winnen. Meer dan 700.000 Pakistaanse burgers emigreerden dit jaar legaal op zoek naar betere kansen, terwijl 3.000 anderen de gevaarlijke “Dunki”-route riskeerden, ondanks de tragedie van de ondergang van het schip Adriana die meer dan 260 Pakistani’s in 2023 doodde. Een soortgelijk voorval in december kostte meer dan 40 mensen het leven.

Deskundigen – ervaren politici, politieke economen, sociale wetenschappers en veteranenjournalisten – zijn het allemaal eens over één kernprobleem: de malaise van Pakistan is het gevolg van een gebrek aan politieke stabiliteit. Met name de instabiliteit die begon op de nacht van 9 april 2022, toen Khan, de charismatische oprichter van de PTI, via een parlementaire motie van wantrouwen als premier werd afgezet.

De Khan-conundrum

Sindsdien hebben Khan’s aanhangers verschillende lange marsen naar de hoofdstad Islamabad georganiseerd; beschuldigingen geuit naar de Verenigde Staten voor het orkestreren van zijn afzetting; en de autoriteit van het leger, dat eerder werd gezien als zijn belangrijkste beschermheer, uitgedaagd.

Hij overleefde een moordaanslag en werd geconfronteerd met honderden juridische zaken, waaronder beschuldigingen van verraad, terrorisme en aanzetten tot geweld tegen het leger. Khan’s supporters veroorzaakten chaos in het hele land, waarbij ze openbare gebouwen, militaire hoofdkwartieren en andere installaties aanvielen na zijn korte detentie in mei 2023, en meer dan 100 werden vervolgens bestraft via draconische militaire rechtbanken.

Hij ontliep arrestaties, totdat hij dat niet meer kon, in augustus 2023. Hij werd eerder dit jaar veroordeeld in zaken die verband hielden met het vermeende lekken van staatsgeheimen, het verkopen van staatsgeschenken en een illegaal huwelijk dat in strijd was met de islamitische wetten.

Toch, ondanks dit alles – zijn opsluiting, het verbod op het iconische cricketbat-symbool van de PTI, het opsluiten van senior partijkaders en kandidaten die gedwongen werden om onafhankelijk te campagne te voeren met guerrillatechnieken en sociale media – herwon Khan op ongekende wijze de publieke steun, wat culmineerde in de verbluffende overwinningen van de PTI bij de verkiezingen van februari.

Pakistan’s ‘grote firewall’

Ondertussen schreef Pakistan het nieuwste hoofdstuk in zijn lange geschiedenis van pogingen tot censuur. Vroegtijdige tekenen verschenen na de verkiezingen van februari toen het sociale mediaplatform X werd geblokkeerd als een “veiligheidsrisico”.

Onverwachte internetafsluitingen volgden, die de toegang tot virtuele privé-netwerken (VPN’s) beperkten en de internetlandschap van het land ernstig belemmerden, een sector die Pakistan in 2023 $ 3,5 miljard opleverde.

De coalitieregering, geleid door premier Shehbaz Sharif, gaf tegenstrijdige verklaringen af, vaak de schuld van onderzeese kabelschade, wereldwijde internetuitval of ontkende simpelweg dat er problemen waren.

De gouden jongen

In een jaar van sombere realiteiten verlichtte een sprankje positiviteit de natie op de avond van 8 augustus in het Stade de France in Parijs. Arshad Nadeem, een 27-jarige speerwerper, verbrak het Olympische record met een worp van 92,97 meter en won daarmee de eerste individuele gouden medaille voor Pakistan op de Spelen.

Toen ik Nadeem zes weken voor die avond ontmoette in een sportschool in Lahore, vertelde hij me bescheiden: “Ik competeer tegen mezelf.” Voor atleten kan dit een goede manier zijn om zichzelf te motiveren en zich voor te bereiden op de competitie. Maar terugdenkend aan dat gesprek met Nadeem, probeerde ik het in de context van Pakistan te plaatsen, zijn politieke en militaire elite, en de voortdurende staat van instabiliteit die het land teistert.

Het beroemde gezegde: “moge je in interessante tijden leven”, dat vaak ten onrechte wordt toegeschreven aan een Chinees gezegde, wordt gezien als een vloek. Pakistan heeft op de een of andere manier gekozen om de levende, ademende illustratie hiervan te zijn.

Ik zou, als reporter in Pakistan, niet kunnen wachten op een iets anders 2025. Mogen we in de komende 12 maanden minder “interessante” tijden zien.