COP29 Azerbeidzjan: Wat staat er op het spel tijdens de wereldwijde klimaattop van 2024?

Activisten demonstreren voor klimaatrechtvaardigheid en een wapenstilstand in Gaza tijdens de COP29 VN Klimaattop op maandag in Baku, Azerbeidzjan.

De jaarlijkse VN-klimaattop is momenteel aan de gang in de hoofdstad van Azerbeidzjan, Baku, waar duizenden vertegenwoordigers van over de hele wereld samenkomen voor twee weken van onderhandelingen over hoe de klimaatcrisis aan te pakken. De wereldwijde top wordt echter overschaduwd door de herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten, die heeft aangegeven de historische Parijs-overeenkomst voor de tweede keer te willen verlaten. Daarnaast zal hij waarschijnlijk de Amerikaanse verplichtingen voor het verminderen van koolstofuitstoot verlagen, wat cruciaal is voor de overgang naar netto nul.

Landenn hebben ook niet kunnen overeenkomen hoe de overgang naar groene energie en klimaatveranderingsprogramma’s wereldwijd gefinancierd moet worden.

Wat moet je weten:

Wanneer en waar vindt COP29 plaats?

COP29 vindt plaats in de hoofdstad van Azerbeidzjan, Baku, van 11 tot 22 november.

De beslissing om de top te organiseren in een land dat afhankelijk is van fossiele brandstoffen is bekritiseerd door klimaatactivisten, waaronder Greta Thunberg, die het evenement een “greenwash-conferentie” noemde tijdens een recente lezing.

Wat betekent COP?

COP is een afkorting voor de Conferentie van de Partijen bij de Conventie, die verwijst naar de Verenigde Naties Raamverdrag inzake Climate Change (UNFCCC) – een multilaterale overeenkomst die in 1992 werd aangenomen. Het UNFCCC, dat in 1994 van kracht werd, is de basis geworden voor belangrijke overeenkomsten zoals het Kyoto-protocol (1997) en de Parijs Klimaatovereenkomst (2015), die tot doel heeft de wereldwijde temperatuurstijging tot 2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau te beperken tegen 2100. De eerste COP-top vond plaats in de Duitse hoofdstad Berlijn in 1995.

Wie neemt deel?

Meer dan 32.000 mensen hebben zich dit jaar geregistreerd voor COP29. Dit omvat vertegenwoordigers van alle 198 landen die de overeenkomst hebben geratificeerd. Het zal ook de eerste keer zijn dat de Taliban een VN-klimaatconferentie bijwoont sinds hun overname van Afghanistan in 2021. Diplomaten, journalisten, klimaatwetenschappers, NGO’s, activisten en inheemse leiders zullen ook aanwezig zijn.

De Biden-administratie zal een delegatie sturen met officials van meer dan 20 Amerikaanse departementen, agentschappen en organisaties, geleid door senior adviseur van de president voor internationale klimaatbeleid, John Podesta. De delegatie zal deelnemen aan de gesprekken, maar zal geen duidelijke financiële verplichtingen kunnen aangaan, aangezien Trump in januari aan de macht komt.

Wat staat er op de agenda dit jaar?

COP29 is bestempeld als de “financierings-COP” omdat het probeert de financiering te verhogen ter ondersteuning van landen met een laag inkomen bij het verminderen van broeikasgasemissies. Een VN-rapport heeft gesteld dat opkomende landen, exclusief China, investeringen nodig hebben die ver boven de $2 biljoen per jaar liggen tegen 2030 als de wereld de opwarming van de aarde wil stoppen. Wie dat bedrag moet betalen, heeft eerder voor verdeeldheid gezorgd.

Een analyse, in opdracht van het VK en Egypte, ontdekte dat een biljoen dollar afkomstig moet zijn van rijke landen, investeerders en multilaterale ontwikkelingsbanken. Het rapport voegde toe dat de rest – ongeveer $1,4 biljoen – van binnenlandse particuliere en publieke bronnen moet komen. In 2009 beloofden rijkere landen jaarlijks $100 miljard aan klimaatinvesteringen voor ontwikkelingslanden tegen 2020, wat ze twee jaar te laat bereikten. De armere landen van de wereld eisen nu een nieuw doel van minstens $1 biljoen per jaar.

Huidige donoren dringen er bij landen zoals China – de grootste jaarlijkse uitstoter van broeikasgassen ter wereld – en de VAE – een belangrijke producent van fossiele brandstoffen – op aan, die nog steeds als ontwikkelingslanden worden geclassificeerd, bij te dragen aan het fonds. Akkoorden over de Nationale Bepaalde Bijdragen (NDC’s) van alle deelnemende landen zullen hoog op de agenda staan.

Een NDC is een nationaal klimaatactieplan van een land dat zijn doelstellingen voor het verminderen van broeikasgasemissies uiteenzet in lijn met de doelen die zijn vastgesteld in de Parijs-overeenkomst. NDC’s moeten om de vijf jaar worden bijgewerkt, en met de volgende ronde gepland voor begin 2025, biedt de top van dit jaar de perfecte gelegenheid om de doelen van elk lid vast te stellen.

Welke vooruitgang is geboekt sinds de top van vorig jaar?

De hoofdovereenkomst die uit de COP28 in Dubai kwam, was om “over te schakelen van fossiele brandstoffen” als onderdeel van de wereldwijde evaluatie. Het was een belangrijke mijlpaal omdat het de eerste COP-tekst was die openlijk opriep tot de beëindiging van fossiele brandstoffen. Op dit moment is het moeilijk te zeggen of er significante vooruitgang is geboekt, aangezien het doel voor energiegerelateerde emissies op netto nul was vastgesteld voor 2050. Twee doelen, waaronder het verdrievoudigen van de wereldwijde capaciteit voor hernieuwbare energie en het verdubbelen van de verbeteringen in energie-efficiëntie, zijn vastgesteld voor 2030.

Waarom is de centrale belofte van COP28 dit jaar niet op de agenda?

Er is geen officiële reden opgegeven. Het kan echter moeilijk zijn geweest om de focus op fossiele brandstoffen te leggen, aangezien olie en gas ongeveer de helft van de economie van Azerbeidzjan uitmaken en goed zijn voor 90 procent van de export. Een belangenorganisatie heeft ook in het geheim Elnur Soltanov, de plaatsvervangend minister van Energie van Azerbeidzjan en CEO van COP29, opgenomen terwijl hij aanbiedt gesprekken te vergemakkelijken over nieuwe fossiele brandstofdeals voor de top.

Hoe zal de verkiezing van Trump de agenda van de top beïnvloeden?

Donald Trump’s recente verkiezing als president van de VS zal de agenda van deze top niet direct veranderen, maar kan de uitvoering van eventuele overeenkomsten beïnvloeden wanneer hij in januari 2025 wordt beëdigd. Trump trok de VS terug uit de Parijs-overeenkomst, waarmee hij zijn belofte om zich terug te trekken uit het wereldwijde pact vervulde. Zijn opvolger, president Joe Biden, heeft de VS in 2021 opnieuw in de overeenkomst getekend. Als de op één na grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld, zou een terugtrekking van de VS uit het pact enorme gevolgen hebben voor de doelstellingen die tijdens COP29 zijn overeengekomen.

Hoe heeft klimaatverandering de wereld in 2024 beïnvloed?

De Copernicus Climate Change Service van de EU heeft verklaard dat zijn wetenschappers “bijna zeker” zijn dat 2024 het warmste jaar ooit zal zijn. Het jaar werd ook gekenmerkt door extreme weersomstandigheden, waarbij wetenschappers stormen zoals orkaan Milton, die door Florida raasde en minstens 18 mensen doodde, koppelen aan klimaatverandering.