Bolsonaro Dringt Aan op Vrijspraak in Brazilië: Geen Enkele Bewijsstuk

Jair Bolsonaro vraagt om vrijspraak in rechtszaak in Brazilië

Advocaten van de voormalige president Jair Bolsonaro hebben aan een panel van vijf rechters van het Hooggerechtshof van Brazilië verteld dat hun cliënt geen eerlijk proces heeft gekregen in verband met de beschuldigingen dat hij een staatsgreep heeft beraamd. Een uitspraak in de zaak wordt binnen enkele dagen verwacht. Op woensdag voerde het verdedigingsteam van Bolsonaro aan dat alles behalve een vrijspraak een gerechtelijke dwaling zou zijn.

De advocaten van Bolsonaro betwijfelden ook of de rechtszaak om politieke redenen gehaast was. “We hadden geen toegang tot de bewijzen, en al helemaal niet genoeg tijd om deze te bestuderen,” zei advocaat Celso Vilardi tegen het Hooggerechtshof. Desondanks vertelde Vilardi de rechtbank dat er “niet één bewijsstuk is dat” Bolsonaro verbindt met het vermeende complot om de verkiezingen van 2022 in Brazilië te ondermijnen.

De verkiezingen omkeren?

Die verkiezingen zagen Bolsonaro, de zittende president, nipt verliezen in een tweede ronde tegen Luiz Inacio Lula da Silva, de huidige president. Als voormalig legerkapitein en leider van de extreemrechtse partij heeft Bolsonaro zijn verlies nooit erkend, en hij en zijn aanhangers worden beschuldigd van het aanwakkeren van onrust om aan de macht te blijven.

Openbaar aanklagers presenteerden bewijzen die suggereren dat Bolsonaro en zijn aanhangers van plan waren een “noodtoestand” af te kondigen die militaire actie en nieuwe verkiezingen zou uitlokken. Een assistent zou zelfs hebben voorgesteld om Lula, zijn linkse rivaal, te vergiftigen. Bolsonaro ontkent ook maar iets verkeerd te hebben gedaan en beschouwt de rechtszaak als een politiek gemotiveerde aanval.

Hij wordt geconfronteerd met vijf aanklachten, waaronder het proberen van een staatsgreep, het trachten te beëindigen van de democratische rechtsstaat en deelname aan een gewapende criminele organisatie. Twee van de aanklachten hebben betrekking op de schade aan eigendommen die plaatsvond op 8 januari 2023, toen duizenden aanhangers van Bolsonaro de regeringsgebouwen in de hoofdstad Brasilia bestormden om te protesteren tegen zijn nederlaag. Sommige relschoppers gaven aan dat ze de militaire tussenkomst wilden uitlokken.

In november 2024 schetsten de federale politie de bewijzen voor de zaak in een rapport van 884 pagina’s, en in februari diende de procureur-generaal Paulo Gonet de aanklachten in. Sindsdien is de zaak een internationaal schouwspel geworden, met wereldleiders zoals de Amerikaanse president Donald Trump die zich erover hebben uitgesproken.

Een rechtszaak met hoge inzet

Voor sommige critici zal de uitspraak een test zijn voor de democratie van Brazilië, die pas vier decennia oud is. Voor de aanhangers van Bolsonaro is de zaak echter een voorbeeld van de inspanningen van de overheid om rechtse stemmen te censureren. Trump, die Bolsonaro als een bondgenoot beschouwt, heeft 50 procent invoerrechten op Braziliaanse export naar de VS opgelegd als protest tegen de vervolging van de voormalige president.

Tijdens de hoorzitting op woensdag vergeleek verdediging advocaat Paulo Cunha Bueno de rechtszaak van Bolsonaro met de onterechte veroordeling van de Joodse legerofficier Alfred Dreyfus, een zaak uit de 19e eeuw in Frankrijk die internationale veroordeling uitlokte. “Een vrijspraak is absoluut noodzakelijk om te voorkomen dat we onze versie van de Dreyfus-zaak krijgen,” zei Cunha Bueno tegen het Hooggerechtshof.

Bolsonaro zelf is niet Joods. Hij is de afgelopen dagen afwezig geweest in de rechtszaal, naar verluidt vanwege ernstige hik en andere medische problemen als gevolg van een steekwond die hij opliep tijdens de campagne in 2018. In de laatste dagen van de rechtszaak hebben zijn advocaten echter geprobeerd twijfels te zaaien over de omstandigheden die aan de zaak ten grondslag liggen. Ze betwijfelden een schikking die was bereikt met een van Bolsonaro’s medeverdachten, luitenant-kolonel Mauro Cid, die nu als getuige voor de staat optreedt. Ze wezen ook op het feit dat de rechtszaak mogelijk is gehaast om gevolgen voor de algemene verkiezingen van 2026 te vermijden.

Zoon vraagt om amnestie voor Bolsonaro

Buiten de rechtbank heeft Bolsonaro’s zoon, senator Flavio Bolsonaro, betoogd dat het Hooggerechtshof partijdig is tegen zijn vader: een rechter, Flavio Dino, was de voormalige minister van Justitie van Lula, en een andere, Cristiano Zanin, was de advocaat van Lula. Flavio Bolsonaro heeft ook aangegeven dat hij steun verzamelt in het Congres van Brazilië om een amnestiewet te laten aannemen die zijn vader en de relschoppers van de aanval op de hoofdstad in 2023 zou beschermen. “We zullen werken aan een brede, algemene en onbeperkte amnestie,” zei Flavio Bolsonaro tegen verslaggevers op dinsdag.

Een andere zoon van de ex-president, Eduardo Bolsonaro, heeft naar verluidt herhaaldelijk Trump in het Witte Huis bezocht. Maar het Hooggerechtshof heeft elke beschuldiging van partijdigheid afgewezen. Aan het begin van de hoorzitting op dinsdag zei rechter Alexandre de Moraes dat de rechtbank ook niet zal buigen voor externe druk, inclusief die van Trump. “Nationale soevereiniteit kan, mag en zal nooit worden beledigd, onderhandeld of afgeperst,” zei de Moraes. Bolsonaro riskeert tot 43 jaar gevangenisstraf als hij schuldig wordt bevonden.