Biden houdt laatste toespraak over buitenlands beleid terwijl gesprekken over wapenstilstand in Gaza doorgaan

Washington, DC – De Amerikaanse president Joe Biden heeft een krachtige toespraak gehouden ter verdediging van het buitenlandse beleid van zijn regering, enkele dagen voordat de aankomende president Donald Trump zijn ambt aanvaardt.

De toespraak van maandag, gehouden in het Ministerie van Buitenlandse Zaken, fungeerde als een afsluiting van Biden’s vierjarige ambtstermijn. Hij had beloofd de Amerikaanse leiding op het wereldtoneel te herstellen, een buitenlands beleid te voeren dat gericht is op mensenrechten en allianties te versterken.

“We bevinden ons op een keerpunt. Het tijdperk na de Koude Oorlog is voorbij. Een nieuw tijdperk is begonnen,” aldus Biden in zijn toespraak.

“In deze vier jaar hebben we crises meegemaakt die ons op de proef hebben gesteld. We zijn sterker uit die tests gekomen dan we erin zijn gegaan.”

Critici hebben echter de prestaties van zijn regering op verschillende gebieden bekritiseerd, met name wat betreft de Amerikaanse steun voor de oorlog van Israël tegen Gaza.

Desondanks wilde de vertrekkende president een bepalende boodschap overbrengen: dat de VS machtiger zijn en zijn tegenstanders zwakker dan voor zijn aantreden in het Witte Huis.

“Nieuwe uitdagingen zullen zich in de komende jaren en maanden aandienen, maar het is duidelijk dat mijn regering de volgende regering een zeer sterke positie nalaat,” zei Biden.

“We laten hen een Amerika achter met meer vrienden en sterkere allianties, waarvan de tegenstanders zwakker en onder druk staan – een Amerika dat opnieuw leidt, landen verenigt, de agenda bepaalt en anderen achter onze plannen en visies samenbrengt.”

Biden sprak slechts zeven dagen voor de inauguratie van Trump op 20 januari.

De aankomende president had Biden’s buitenlandse beleid tijdens de campagne bekritiseerd en de Democraat beschuldigd van het verzwakken van de Amerikaanse positie in het buitenland terwijl hij toestond dat de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten aanhielden.

Biden schetste maandag echter een ander beeld. Zijn leiderschap, zo betoogde hij, had de technologische, economische en strategische positie van de VS tegen China, een concurrerende wereldmacht, versterkt.

De Democraat prees ook de rol van zijn regering bij het bijeenbrengen van de NAVO-ondersteuning voor Oekraïne, dat sinds februari 2022 te maken heeft met een grootschalige invasie door Rusland.

Hij verdedigde ook de chaotische Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan in 2021, die een overeenkomst met de Taliban vervulde die onder Trump was bereikt. De terugtrekking betekende het einde van twee decennia Amerikaanse aanwezigheid in het land.

“Toen ik aantrad, had ik een keuze. Uiteindelijk zag ik geen reden om duizenden soldaten in Afghanistan te houden,” zei Biden.

“Door de oorlog te beëindigen, hebben we onze energie en middelen kunnen richten op dringendere uitdagingen.”

Hij voegde eraan toe dat hij “de eerste president in tientallen jaren is die geen oorlog in Afghanistan nalaat voor zijn opvolger.”

Positieve draai

De oorlog van Israël tegen Gaza was een prominent onderwerp in Biden’s toespraak. Bij zijn aankomst werd de president begroet door demonstranten die schreeuwden: “Oorlogscrimineel!”

Critici hebben beweerd dat de voortdurende militaire steun van Washington aan Israël gelijkstaat aan het ondersteunen van misdaden tegen de menselijkheid in het buitenland.

Volgens schattingen zijn er sinds de oorlog in oktober 2023 ongeveer 46.584 Palestijnen omgekomen, terwijl VN-experts waarschuwen dat de acties van Israël in de Palestijnse enclave “consistent zijn met genocide”.

De VS heeft Israël in het eerste jaar van de oorlog een recordbedrag van bijna $17,9 miljard aan militaire hulp verleend en heeft tot nu toe geweigerd om de voortzetting van die financiering te gebruiken om een einde aan de oorlog te maken.

Experts hebben gespeculeerd dat Biden’s “onwrikbare” steun voor Israël een blijvende schaduw op zijn nalatenschap zal werpen.

Toch richtte de Amerikaanse president zich in zijn toespraak op het staakt-het-vurenplan dat de VN-Veiligheidsraad in juni goedkeurde, een plan dat zijn regering leidde.

Een definitieve overeenkomst tussen Israël en de Palestijnse gewapende groep Hamas blijft echter moeilijk te bereiken. Desondanks sprak Biden over de recente diplomatieke inspanningen met hoop.

“We staan op het punt dat een voorstel dat ik maanden geleden heb gepresenteerd eindelijk werkelijkheid kan worden,” zei Biden.

Hij voegde eraan toe dat hij onlangs had gesproken met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de Qatarese emir Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, en binnenkort ook met de Egyptische president Abdel Fattah el-Sisi zou spreken.

“Ik heb geleerd [in] vele jaren van publieke dienst om nooit, nooit, nooit op te geven,” zei Biden. “Zoveel onschuldige mensen zijn omgekomen, zoveel gemeenschappen zijn vernietigd. Het Palestijnse volk verdient vrede.”

De laatste ronde van gesprekken komt “acht maanden te laat”, aldus Bishara. Hij beschreef die tijdspanne als “acht maanden van uitstel van de Netanyahu-regering en medeplichtigheid van deze regering.”

Diplomatieke en geopolitieke kansen

Al met al vertegenwoordigde Biden’s toespraak een keerpunt in de Amerikaanse politiek. Bij zijn toetreding tot het Witte Huis in 2021 beloofde Biden een tegenwicht te zijn voor het isolationistische en onvoorspelbare buitenlandse beleid van Trump’s eerste termijn.

Bij zijn vertrek in 2025 deed hij een beroep op de aankomende tweede Trump-regering om niet terug te keren naar het beleid van het verleden.

Hij prees zijn eigen inspanningen om klimaatverandering te bestrijden, waaronder het opnieuw toetreden tot de Overeenkomst van Parijs, een internationale overeenkomst om de koolstofemissies te beperken. Trump had zich eerder in 2020 teruggetrokken uit het verdrag. Nu zijn tweede termijn nadert, wordt verwacht dat zijn aankomende regering dat opnieuw zal doen, als onderdeel van zijn bredere belofte om de Amerikaanse energiesector te deregulereren. Biden deed een sneer naar die plannen in zijn toespraak van maandag.

“Ik weet dat sommigen in de aankomende regering sceptisch zijn over de noodzaak van schone energie. Ze geloven zelfs niet dat klimaatverandering echt is,” zei hij. “Ik denk dat ze uit een ander tijdperk komen. Ze hebben ongelijk. Ze hebben volledig ongelijk. Het is de grootste existentiële bedreiging voor de mensheid.”

Biden probeerde ook een ander contrast met Trump te benadrukken door de Amerikaanse allianties te prijzen. “In vergelijking met vier jaar geleden is Amerika sterker. Onze allianties zijn sterker. Onze tegenstanders en concurrenten zijn zwakker. We zijn niet naar oorlog gegaan om deze dingen te bereiken,” zei Biden.

“We hebben onze diplomatieke kracht vergroot en meer bondgenoten gecreëerd dan de Verenigde Staten ooit in de geschiedenis van onze natie heeft gehad.”

Zijn opmerkingen fungeerden als een tegenhanger van recente opmerkingen van Trump. Terwijl Biden de “versterkte partnerschappen in heel Amerika” benadrukte, heeft Trump beloofd om ingrijpende tarieven op Canada en Mexico op te leggen. Hij heeft ook gepleit voor het overnemen van het Panamakanaal van Panama.

Biden prees ook de vernieuwde allianties in de Indo-Pacifische regio, waaronder met regionale bondgenoten zoals Japan, Zuid-Korea en de Filipijnen. En Biden gebruikte zijn toespraak om het belang van de NAVO-alliantie te onderstrepen, ondanks het feit dat Trump herhaaldelijk de mogelijkheid van terugtrekking heeft besproken.

“De Verenigde Staten moeten optimaal profiteren van de diplomatieke en geopolitieke kansen die we hebben gecreëerd,” zei Biden. Hij adviseerde de VS om “landen bij elkaar te blijven brengen om de uitdagingen van China aan te pakken, ervoor te zorgen dat [de Russische president Vladimir] Poetin’s oorlog eindigt en tenslotte gebruik te maken van een nieuw moment voor een stabieler en geïntegreerd Midden-Oosten.”