Armeense premier op historische reis naar Turkije voor normalisatie van de betrekkingen

De zeldzame bezoek van de Armeense premier Nikol Pashinyan aan Istanbul

De Armeense premier Nikol Pashinyan heeft een zeldzaam bezoek gebracht aan Istanbul om te overleggen met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Yerevan beschrijft deze bijeenkomst als een “historische” stap richting regionale vrede.

Het bezoek op vrijdag maakte deel uit van de inspanningen van beide landen om de banden te normaliseren, die zijn aangetast door historische geschillen en de alliantie van Ankara met Azerbeidzjan, dat al lange tijd in conflict is met Armenië.

Na de bijeenkomst in het Dolmabahçe-paleis in Istanbul verklaarde Erdogans kantoor dat Turkije de vredesinspanningen van Armenië met Azerbeidzjan zal ondersteunen. De twee leiders bespraken ook mogelijke stappen voor de normalisatie tussen Turkije en Armenië.

Pashinyan schreef op het sociale mediaplatform X dat hij “een diepgaande uitwisseling” had met Erdogan. “We hebben het normalisatieproces tussen Armenië en Turkije, regionale ontwikkelingen en het belang van een blijvende dialoog besproken,” aldus Pashinyan. “Armenië blijft zich inzetten voor het opbouwen van vrede en stabiliteit in onze regio.”

Voorafgaand aan de vergadering zei de Armeense parlementsvoorzitter Alen Simonyan tegen verslaggevers: “Dit is een historisch bezoek, aangezien het de eerste keer is dat een hoofd van de Republiek Armenië Turkije op dit niveau bezoekt. Alle regionale kwesties zullen worden besproken. De risico’s op oorlog [met Azerbeidzjan] zijn momenteel minimaal, en we moeten werken aan hun neutralisatie. Pashinyan’s bezoek aan Turkije is een stap in die richting.”

Het bezoek van Pashinyan volgde een dag na het overleg tussen de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev en Erdogan, waarbij Aliyev de Turks-Azerbeidzjaanse alliantie prijst als “een significante factor, niet alleen regionaal maar ook wereldwijd.” Erdogan herhaalde zijn steun voor “de totstandbrenging van vrede tussen Azerbeidzjan en Armenië.”

Baku en Yerevan kwamen in maart overeen over de tekst van een vredesakkoord, maar sindsdien heeft Baku een reeks eisen uiteengezet, waaronder wijzigingen in de Armeense grondwet, die moeten worden vervuld voordat het document wordt ondertekend.

Turkije en Armenië hebben geen formele diplomatieke betrekkingen en hun gezamenlijke grens is sinds 1993 gesloten. De bijeenkomst in Istanbul – de eerste “werkbezoek” van Pashinyan aan Turkije – markeert een significante stap in de verzoeningsinspanningen tussen de twee landen.

Pogingen tot normalisatie

De relaties tussen de twee naties zijn historisch gespannen door de massamoorden op Armeniërs in het Ottomaanse Rijk tijdens de Eerste Wereldoorlog – wreedheden die historici en Yerevan beschouwen als genocide. Turkije wijst deze term af en beweert dat hoewel veel mensen in die periode zijn omgekomen, het dodental is overdreven en de sterfgevallen het gevolg waren van burgerlijke onrust.

Ankara heeft ook zijn nauwe bondgenoot, het Turkstalige Azerbeidzjan, gesteund in het langdurige Nagorno-Karabakh-conflict met Armenië. Deze regio, die destijds een grotendeels etnisch Armeense bevolking had, scheidde zich in de late jaren ’80 met steun van Armenië af van Azerbeidzjan. In 2020 steunde Turkije Azerbeidzjan in zijn tweede oorlog met Armenië, die na zes weken eindigde met een door Rusland bemiddeld vredesakkoord, waardoor Azerbeidzjan de controle over een significant deel van de regio verwierf.

Pashinyan heeft actief geprobeerd de relaties met zowel Baku als Ankara te normaliseren. Ankara en Yerevan benoemden eind 2021 speciale gezanten om het normalisatieproces te leiden en hervatten in 2022 commerciële vluchten na een pauze van twee jaar.

Vroeg dit jaar kondigde Pashinyan aan dat Armenië zijn campagne voor internationale erkenning van de massamoorden op Armeniërs in 1915 als genocide zou stopzetten – een belangrijke concessie aan Turkije die thuis op brede kritiek stuitte.

Pashinyan’s eerste bezoek aan Turkije was om de inauguratie van Erdogan in 2023 bij te wonen. Dit is de tweede poging van Ankara en Yerevan tot verzoening. Turkije en Armenië bereikten in 2009 een overeenkomst om formele betrekkingen op te richten en hun gezamenlijke grens te openen, maar de overeenkomst werd nooit geratificeerd vanwege sterke tegenstand van Azerbeidzjan.