Linkse oppositie trekt vertrouwen in Faber in tijdens controverse over asielbeleid

Linkse oppositiepartijen in Nederland hebben officieel hun vertrouwen in Minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber ingetrokken. Een motie van wantrouwen werd ingediend door de Socialistische Partij (SP) en gesteund door GroenLinks-PvdA, de Partij voor de Dieren, DENK en Volt. De directe aanleiding voor de motie was de onrust rondom Fabers beheer van het asielbeleid, met name betreffende de zorg voor geestelijk zieke asielzoekers.

In september werd aangekondigd dat de forensisch psychiatrische kliniek Veldzicht in Balkbrug uiteindelijk haar deuren zou sluiten voor asielzoekers om prioriteit te geven aan Nederlandse patiënten die verplichte psychiatrische zorg nodig hebben. Deze beslissing veroorzaakte bezorgdheid onder gemeenten en zorgverleners, die waarschuwden dat asielzoekers met ernstige geestelijke gezondheidsproblemen op straat zouden kunnen belanden, wat risico’s met zich meebrengt voor henzelf en anderen.

Eind november keerde Faber haar beslissing gedeeltelijk om, waardoor alleen de meest ernstige gevallen behandeling in Veldzicht konden blijven ontvangen. Vanaf 1 januari moeten andere patiënten worden ondergebracht in reguliere zorginstellingen. SP-Kamerlid Michiel van Nispen bekritiseerde het herziene plan en stelde: “Deze minister, onder druk van Geert Wilders en puur voor de schijn, zet zieke individuen op straat. Dit is roekeloos en gevaarlijk. Wanneer je opzettelijk de samenleving in gevaar brengt, faal je in je functie en ben je ongeschikt om minister te zijn.”

Het kabinet staat op het punt om tijdens de laatste vergadering van het jaar op vrijdag de controversiële asielmaatregelen van Faber te herzien. De maatregelen, gericht op het hervormen van de asielwetgeving, omvatten aanzienlijke beperkingen en hebben zowel de coalitie als de oppositie verdeeld. Bronnen hebben bevestigd dat de voorgestelde beleidsmaatregelen zijn afgerond en belangrijke kwesties zoals het asielaanvraagproces, verblijfsvergunningen en gezinshereniging zullen aanpakken.

Belangrijke maatregelen omvatten het verkorten van de geldigheid van tijdelijke verblijfsvergunningen van vijf jaar naar drie en het afschaffen van onbepaalde verblijfsvergunningen voor asielzoekers. Faber is ook van plan om de rechten op gezinshereniging te beperken, waardoor volwassen kinderen en ongehuwde partners niet kunnen aansluiten bij asielzoekende familieleden in Nederland. Daarnaast wordt er een nieuw tweedelig asielsysteem voorgesteld, dat onderscheid maakt tussen personen die vluchten voor vervolging op basis van politieke opvattingen, religie of seksuele geaardheid—die sterkere bescherming zouden krijgen—en degenen die ontsnappen aan oorlog, die slechts tijdelijk onderdak zouden krijgen.

De Raad van State heeft aanzienlijke zorgen geuit over Fabers wetsvoorstellen, en betoogd dat deze de werklast en kosten voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak zullen verhogen. In haar formele advies waarschuwde de Raad dat de maatregelen kunnen leiden tot langere asielprocedures en een overbelast rechtssysteem. Tevens merkte de Raad op dat de haast om deze wetten in te voeren hun effectiviteit kan ondermijnen en conflicten met het Europese Migratiepact kan veroorzaken, dat uiterlijk in 2026 in de Nederlandse wetgeving moet worden opgenomen.

Kritiek is ook gekomen van de Raad voor de Rechtspraak en de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). Sanne van Oers, voorzitter van NOvA, beschuldigde de regering ervan belangrijke belanghebbenden te negeren door een overhaaste wetgevingsprocedure. “We vrezen dat deze gehaaste aanpak aanzienlijke gevolgen kan hebben voor onze democratische rechtsstaat,” zei ze.

Binnen de coalitie blijven de spanningen over het asielbeleid hoog. De extreemrechtse PVV, geleid door Geert Wilders, heeft Fabers voorstellen sterk gesteund maar heeft tegenstand ondervonden van andere coalitiepartners, waaronder de NSC. Wilders verklaarde recent dat zijn partij talloze concessies heeft gedaan op kwesties zoals belasting en noodasielwetgeving. Hij waarschuwde tegen verdere compromissen en dreigde de coalitie te verlaten als er verdere veranderingen aan de asielplannen worden aangebracht.

“De PVV heeft al te veel concessies gedaan. Ik accepteer geen verdere,” vertelde Wilders deze week aan journalisten. De houding van de PVV heeft ook de relaties met oppositiepartijen onder druk gezet. De andere partners in de coalitie, de VVD, BBB en NSC, hebben moeite om eenheid te behouden over deze beladen kwestie.

Het kabinet heeft ook andere beleidsvoorstellen gedaan, zoals het aanwijzen van bepaalde regio’s in Syrië als “veilig” om de terugkeer van asielzoekers naar die gebieden te rechtvaardigen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken bereidt een bijgewerkt rapport voor over de situatie in Syrië, dat als basis zal dienen voor deze beslissingen. Het rapport wordt tegen het einde van het jaar verwacht.

Bovendien is de regering van plan haar betrokkenheid bij het VN-vluchtelingenherplaatsingsprogramma te verminderen, met een toelating van slechts 200 vluchtelingen in plaats van de eerder afgesproken 500. Interne grenscontroles kunnen ook opnieuw worden ingesteld op basis van Artikel 25 van de Scheng Overeenkomst, wat de beweging binnen de EU zal beperken.