Amerikaanse rechter wijst Boeing schikking af in dodelijke MAX 737-crashes

Economisch Nieuws | Luchtvaart

Een Amerikaanse federale rechter heeft een overeenkomst verworpen die Boeing zou hebben toegestaan zich schuldig te verklaren aan een misdrijf en een boete te betalen voor het misleiden van Amerikaanse toezichthouders over de 737 Max-vliegtuigen, voorafgaand aan twee fatale crashes waarbij 346 mensen omkwamen.

US District Judge Reed O’Connor in Texas verklaarde donderdag dat diversiteit, inclusie en gelijkheid – of DEI – beleid in de overheid en bij Boeing zou kunnen betekenen dat ras een factor zou zijn bij de selectie van een ambtenaar die toezicht houdt op de naleving van de overeenkomst door Boeing.

Deze uitspraak creëert onzekerheid rond de strafrechtelijke vervolging van de luchtvaartgigant in verband met de ontwikkeling van zijn best verkochte vliegtuig.

De rechter gaf Boeing en het ministerie van Justitie 30 dagen om aan te geven hoe zij verder willen gaan. Ze zouden een nieuwe pleidooiovereenkomst kunnen onderhandelen, of de aanklagers zouden kunnen besluiten om het bedrijf te vervolgen.

Het ministerie van Justitie gaf aan de uitspraak te herzien. Boeing gaf onmiddellijk geen commentaar.

Paul Cassell, een advocaat voor de families van de slachtoffers, noemde de beslissing een belangrijke overwinning voor de rechten van misdaadslachtoffers. “Federale aanklagers en invloedrijke verdedigingadvocaten kunnen niet langer achterkamertjesdeals sluiten en verwachten dat rechters deze goedkeuren,” zei Cassell. “Rechter O’Connor heeft erkend dat dit een comfortabele deal was tussen de overheid en Boeing die niet gericht was op de belangrijkste zorgen – het verantwoordelijk houden van Boeing voor zijn dodelijke misdaad en ervoor zorgen dat dit in de toekomst niet meer gebeurt.”

Vele nabestaanden van de slachtoffers, die omkwamen bij de crashes voor de Indonesische en Ethiopische kust in respectievelijk 2018 en 2019, hebben jarenlang aangedrongen op een openbare rechtszaak, de vervolging van voormalige bedrijfsfunctionarissen en zwaardere financiële straffen voor Boeing.

De overeenkomst die de rechter verwierp, werd in juli bereikt en zou Boeing hebben toegestaan zich schuldig te verklaren aan het bedriegen van toezichthouders die bijna tien jaar geleden de vereisten voor pilotenopleiding voor de 737 Max goedkeurden. Aanklagers zeiden echter geen bewijs te hebben dat de misleiding van Boeing een rol speelde bij de crashes.

De rol van DEI

In zijn uitspraak richtte O’Connor zich op een deel van de overeenkomst dat een onafhankelijke toezichthouder vereiste om Boeing’s stappen te volgen ter voorkoming van schending van anti-fraude wetten gedurende drie jaar proeftijd.

O’Connor sprak zijn bezorgdheid uit over het feit dat de overeenkomst “de partijen vereist om ras te overwegen bij het aannemen van de onafhankelijke toezichthouder … ‘in overeenstemming met de toewijding van het ministerie aan diversiteit en inclusie.’”

O’Connor, een conservatieve rechter benoemd door voormalig president George W. Bush, stelde in oktober vragen aan de advocaten van het ministerie van Justitie en Boeing over de rol van DEI in de selectie van de toezichthouder. Advocaten van het ministerie zeiden dat de selectie open zou zijn voor alle gekwalificeerde kandidaten en gebaseerd zou zijn op verdienste.

De rechter schreef in de uitspraak van donderdag dat hij “niet overtuigd was … dat de overheid een toezichthouder zal kiezen zonder rasgebonden overwegingen”. “In een zaak van deze omvang is het van het grootste belang voor de rechtsgang dat het publiek erop vertrouwt dat deze selectie van de toezichthouder uitsluitend op basis van competentie gebeurt. De DEI-inspanningen van de partijen ondermijnen alleen maar dit vertrouwen in de ethiek en anti-fraude-inspanningen van de overheid en Boeing,” schreef hij.

O’Connor heeft ook bezwaar gemaakt tegen het feit dat de pleidooiovereenkomst voorschreef dat de overheid de toezichthouder zou kiezen en dat de aangestelde aan het ministerie van Justitie moest rapporteren, en niet aan de rechtbank. De rechter merkte ook op dat Boeing het recht zou hebben gehad om een van de zes kandidaten die door de overheid waren gekozen, te vetoën.

Todd Haugh, een expert op het gebied van ondernemingsrecht en ethiek aan de Indiana University, kon zich geen eerdere corporatieve pleidooiovereenkomsten herinneren die om DEI-reden werden verworpen. Hij gaf aan dat het grotere probleem was hoe de overeenkomst de strafmacht van de rechtbank wegnam.

“Dat is een legitiem argument om een pleidooiovereenkomst te verwerpen, maar deze specifieke rechter heeft echt vastgehouden aan deze DEI-kwestie,” zei Haugh. “Het komt duidelijk naar voren in de uitspraak.”

Deze uitspraak laat de aanklagers in een moeilijke positie omdat ze een overheidsbeleid inzake DEI dat teruggaat tot 2018 niet eenvoudigweg kunnen negeren. Aanklagers moeten ook de risico’s en onzekere uitkomsten afwegen voordat ze aandringen op een rechtszaak.

Boeing onderhandelde over de pleidooiovereenkomst pas nadat het ministerie van Justitie dit jaar had vastgesteld dat Boeing een overeenkomst uit 2021 had geschonden die het bedrijf had beschermd tegen strafrechtelijke vervolging op dezelfde aanklacht van fraude-samenzwering.

Boeing-advocaten hebben gezegd dat als de pleidooiovereenkomst wordt verworpen, het bedrijf de bevinding zou aanvechten dat het de eerdere overeenkomst had geschonden. Zonder deze bevinding heeft de overheid geen zaak.

De rechter hielp de positie van Boeing donderdag door te schrijven dat het niet duidelijk was wat het bedrijf had gedaan om de overeenkomst van 2021 te schenden.

Het ministerie van Justitie beschuldigde Boeing van het bedriegen van de Federal Aviation Administration (FAA) toezichthouders, die de vereisten voor pilotenopleiding voor de 737 Max goedkeurden. Op basis van de onvolledige onthullingen van Boeing, keurde de FAA minimale, computergebaseerde training goed in plaats van intensievere training in vluchtsimulatoren. Simulatortraining zou de kosten voor luchtvaartmaatschappijen om de Max te bedienen hebben verhoogd en sommige luchtvaartmaatschappijen mogelijk hebben gedwongen om vliegtuigen van concurrent Airbus aan te schaffen.

Woede onder families

Toen het ministerie van Justitie in 2021 aankondigde dat het een schikking had bereikt en Boeing niet zou vervolgen voor fraude, waren de families van de slachtoffers verontwaardigd. Rechter O’Connor oordeelde vorig jaar dat het ministerie van Justitie een wet inzake slachtoffersrechten had geschonden door de nabestaanden niet te informeren dat het onderhandelde met Boeing, maar zei dat hij geen bevoegdheid had om de overeenkomst te vernietigen.

De uitgestelde vervolgingsovereenkomst uit 2021 zou in januari aflopen, en het werd algemeen verwacht dat de aanklagers zouden proberen de zaak permanent te laten vallen. Slechts enkele dagen daarvoor blies echter een deurplug van een 737 Max tijdens een vlucht van Alaska Airlines boven Oregon.

Dat voorval wekte opnieuw bezorgdheid over de fabricagekwaliteit en veiligheid bij Boeing en zette het bedrijf onder intense controle door toezichthouders en wetgevers.

Deze zaak is slechts een van de vele uitdagingen waarmee Boeing wordt geconfronteerd, dat sinds 2019 meer dan $23 miljard heeft verloren en achterloopt op Airbus in het verkopen en leveren van nieuwe vliegtuigen. Het bedrijf ging eerder dit jaar door een staking van fabrieksarbeiders die de meeste vliegtuigproductie zeven weken stillegde en kondigde aan dat het 10 procent van zijn werknemers, zo’n 17.000 mensen, zou ontslaan. De aandelen van het bedrijf zijn in minder dan een jaar met ongeveer 40 procent gedaald.