Roemenië bereidt zich voor op spannende presidentsverkiezingen na omstreden annulering

Bukarest, Roemenië – Roemenië staat op het punt zijn meest gepolariseerde presidentsverkiezingen in de democratische geschiedenis van het land te houden, waarbij de kiezers zich voorbereiden op de strijd tussen een rechtse populist en een centristische technocraat op zondag.

Recente peilingen tonen aan dat de race dicht bij elkaar ligt, met slechts enkele procentpunten die de twee kandidaten scheiden – George Simion, leider van de Alliantie voor de Unie van Roemenen (AUR), en Nicusor Dan, een onafhankelijke kandidaat en de huidige burgemeester van Boekarest, waar 25 procent van de 19 miljoen inwoners van het land woont.

Simion positioneert zichzelf naast populistische leiders zoals Donald Trump uit de Verenigde Staten en de Hongaarse anti-immigratieleider Viktor Orban.

De verkiezingen komen op een cruciaal moment voor Roemenië, een lid van de Europese Unie en de NAVO dat grenst aan Oekraïne. Westerse landen hebben momenteel moeite om overeenstemming te bereiken over steun voor Kyiv, met twijfels over Washingtons steun voor het door oorlog verscheurde land, een strategie om de gevolgen van verhoogde Amerikaanse tarieven aan te pakken, en hoe om te gaan met Rusland terwijl het zijn oorlog voortzet en Europese staatshoofden berispt.

De 38-jarige Simion behaalde 40 procent van de stemmen in de eerste ronde op 4 mei. Dan, een voormalig wiskundige, volgde met ongeveer 20 procent.

De eerste ronde volgde op de controversiële annulering van de Roemeense presidentsverkiezingen van oktober 2024, waarin de ultranationalistische underdog Calin Georgescu doorstootte naar de finale. De constitutionele rechtbank noemde redenen van onregelmatige financiering en vermoedelijke buitenlandse inmenging.

Simion heeft beloofd de tweede ronde van de verkiezingen van 2024 opnieuw te houden als het Roemeense publiek dat wenst. Als aanhanger van de verboden kandidaat Georgescu heeft Simion waarschijnlijk een groot deel van zijn achterban in de eerste ronde aangetrokken en heeft hij gesproken over het promoveren van Georgescu tot premier.

Als een divisieve figuur is hij verboden om Oekraïne en Moldavië binnen te gaan. Hij heeft eerder opgeroepen om de oude grenzen van Roemenië te herstellen en is sceptisch over het sturen van meer militaire hulp naar Oekraïne. Hij heeft in het verleden nationalistische bijeenkomsten georganiseerd, evenals demonstraties tegen corruptie. Hij richtte AUR op in 2020.

“Ik heb beloofd dat het eerste wat ik als president zal doen, is het ontsluiten van de dossiers over de annulering van de verkiezingen. Om gerechtigheid te doen, moeten we de waarheid kennen,” zei Simion.

De gevolgen van de verkiezingen in Roemenië in 2024 hebben het land kritiek opgeleverd van hooggeplaatste populisten die beweerden dat de vrijheid van meningsuiting werd bedreigd. De Amerikaanse vice-president JD Vance veroordeelde de annulering op de Veiligheidsconferentie in München en zei dat de uitspraak was gebaseerd op de “wankele vermoedens van een inlichtingendienst”.

Politiek analist Anamaria-Nicoleta Ciobanu definieerde Simion als een “chameleontische leider” die zijn carrière als gematigd begon, maar sindsdien naar de harde rechterflank is verschoven. “De meeste kiezers van Simion zijn geen extremisten; ze zijn alleen teleurgesteld over de situatie in het Roemeense politieke en economische landschap,” zei ze.

Simion handhaaft een officiële neutrale houding ten opzichte van de oorlog in Oekraïne, maar kiezers voelen zich vaak aangetrokken tot zijn anti-establishment boodschap.

In 2024 zakte Roemenië 12 plaatsen naar nummer 72 in een Democratie Index gepubliceerd door The Economist, en viel daarmee uit de categorie “gebrekkige democratie” en in de categorie “hybride regime”, een mengeling van autoritarisme en democratie.

Ondanks de toezegging om zowel in de EU als de NAVO te blijven, is Simion kritisch over Europa. “De federalistische superstaat die de globalistische linkerzijde creëert, is niet wat Europese burgers willen,” zei hij.

Vorige week trad premier Marcel Ciolacu van de Partij van Europese Socialisten (PSD) af na de mislukking van zijn regeringscoalitie om hun kandidaat, Crin Antonescu, in de run-off te krijgen. Deze mislukking was een soort politieke aardbeving – de eerste keer in de 35-jarige post-revolutionaire geschiedenis van het land dat een leidende partij de finale niet heeft bereikt.

Met Ciolacu weg, zal de binnenkomende president de macht hebben om een nieuwe premier voor te stellen. Als die persoon er niet in slaagt om parlementaire goedkeuring te krijgen, kan Roemenië te maken krijgen met vervroegde parlementsverkiezingen.

Dan heeft zijn reputatie opgebouwd als een anti-corruptie kruisvaarder, richtte de Save Romania Union-partij op en verliet deze later in 2015, die hij de “eerste grootschalige nationale partij” noemde die pleit voor diepgaande hervormingen en modernisering van het politieke establishment in Roemenië.

Met de meeste steun uit de stedelijke centra van Roemenië, positioneert Dan zichzelf als een bolwerk tegen de opkomende golf van populisme. “Ik loop nu als onafhankelijke kandidaat omdat Roemenen wantrouwend zijn tegenover traditionele partijstructuren en hun belangen,” verklaarde Dan.

Onafhankelijke kandidaten ontvangen geen door de staat gesubsidieerde campagnefinanciering. Dan’s team heeft 600.000 euro ($670.000) ingezameld om de campagne te ondersteunen.

Na bijna 20 procent achterstand op Simion in de eerste ronde, heeft hij een grote dosis steun nodig om de run-off op zondag te winnen.

“Roemenen hebben een diep verlangen naar eerlijkheid, competentie en een leiderschap dat zowel onze Europese identiteit als onze nationale waardigheid respecteert,” zei hij.

Dan’s prioriteiten als president zijn onder andere het bestrijden van belastingontduiking, fraude, drugshandel en het creëren van voorwaarden voor de grote Roemeense diaspora van tot vijf miljoen mensen, ongeveer 25 procent van de Roemeense burgers, om terug te keren naar huis.

In de eerste ronde stemde een recordaantal diaspora Roemenen, met een stijging van 24 procent ten opzichte van vorig jaar. Van de 966.000 kiezers steunde 60 procent Simion, terwijl 25 procent Dan steunde.

Simion-kiezer Sherghei, een 47-jarige in Moldavië geboren Roemeense burger in Noorwegen, maakte zijn keuze duidelijk op 4 mei.

Volgens politiek analist Ciobanu staat de internationale reputatie van Roemenië op het spel. “George Simion wordt gezien als illiberaal en dat kan de internationale imago, buitenlandse betrekkingen en economie van ons land beïnvloeden, zelfs voordat hij actie onderneemt.”