Nieuw wereldwijd model toont aan hoe milieudruk tegen 2050 weer op het niveau van 2015 kan worden teruggebracht

Een studie in Nature toont aan dat met moedige en gecoördineerde beleidskeuzes—op het gebied van emissies, diëten, voedselverspilling en efficiëntie van water en stikstof—de mensheid tegen 2050 de mondiale milieudrukken kan terugbrengen naar niveaus die we in 2015 zagen. Deze verschuiving zou ons veel dichter bij een toekomst brengen waarin mensen over de hele wereld goed kunnen leven binnen de grenzen van de aarde.

“Onze resultaten tonen aan dat het mogelijk is om terug te sturen naar veiligere limieten, maar alleen met beslissende, systemische veranderingen,” zegt hoofdauteur Prof. Detlef Van Vuuren, een onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De planetaire grenzen framework, voor het eerst geïntroduceerd door een internationaal team van wetenschappers in 2009, definieert negen kritieke processen in het aardesysteem die de voorwaarden handhaven waaronder menselijke samenlevingen de afgelopen 10.000 jaar zijn gedijfd. Het overschrijden van deze grenzen vergroot het risico op destabilisatie van het aardesysteem, waardoor het in een veel minder gastvrije staat kan worden geduwd.

Tegenwoordig schatten wetenschappers dat zes van deze negen grenzen al zijn overschreden—die gerelateerd zijn aan klimaatverandering, de integriteit van de biosfeer, beschikbaarheid van zoetwater, landgebruik, vervuiling door nutriënten en nieuwe entiteiten.

Focus op de toekomst
Deze nieuwe studie richt zich op de toekomst en onderzoekt of ambitieuze maar technisch haalbare beleidsmaatregelen onze koers kunnen veranderen. “Dit is de eerste keer dat we een toekomstgericht globaal model hebben gebruikt om te vragen: hoe ontwikkelen dingen zich als we zo doorgaan? Kunnen we nog steeds voorkomen dat we deze grenzen overschrijden of terugkomen van het overschrijden van deze grenzen? En zo ja, wat zou ervoor nodig zijn?” zegt Van Vuuren.

Om deze vragen te beantwoorden, werd het planetaire grenzen framework gekoppeld aan een uitgebreid geïntegreerd beoordelingsmodel—Integrated Model to Assess the Global Environment (IMAGE)—dat toekomstige menselijke ontwikkeling en de mogelijke impact op het mondiale milieu beschrijft. Het model projecteerde uitkomsten voor acht van de negen planetaire grenzen onder verschillende toekomstige scenario’s, inclusief die met sterke milieubeleidsacties.

Kritieke systemen zoals klimaat en biodiversiteit zijn al buiten veilige limieten, waarbij de meeste zelfs de hoge-risico drempels overschrijden, wat wijst op een dreigende multi-crisis situatie. Volgens projecties voor 2030, 2050 en 2100 laat de studie zien dat onder de huidige trends alle planetaire grenzen, behalve ozonafbraak, naar verwachting tegen 2050 zullen worden overschreden.

“Als we doorgaan op paden die gericht zijn op nationale of lokale belangen, kan de situatie nog verder verslechteren, wat de noodzaak van gecoördineerde mondiale actie benadrukt,” aldus Van Vuuren.

Vijf sleutelmaatregelen om de curve te buigen
De onderzoekers identificeren vijf maatregelen die samen de milieudruk aanzienlijk zouden kunnen verminderen:

• Klimaatmitigatie: Het bereiken van het 1,5°C doel van de Parijs-overeenkomst door een agressieve reductie van de uitstoot van broeikasgassen.
• Verandering in voedselconsumptie: Een brede verschuiving naar diëten die zowel gezond als goed voor het milieu zijn, zoals gedefinieerd door de EAT-Lancet Commissie, met 80% wereldwijde acceptatie tegen 2050.
• Vermindering van voedselverspilling: Het halveren van de wereldwijde voedselverspilling door verliezen in toeleveringsketens en overconsumptie te verminderen.
• Verbeterde watergebruiksefficiëntie: Het verminderen van waterafname voor energie, huishoudens en industrie met 20%, en voor irrigatie met 30%, om milieuduurzaamheid te waarborgen.
• Verbeterde stikstofgebruiksefficiëntie: Het verhogen van de nutriëntengebruiksefficiëntie naar 70-80% in de landbouw tegen 2050, omhoog van 50% vandaag.

Gecombineerd zouden deze maatregelen de druk op onze planeet kunnen terugbrengen naar ongeveer dat van 2015—een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de gebruikelijke projecties en een cruciale stap naar het waarborgen van het welzijn van de mens op lange termijn terwijl we binnen de grenzen van de aarde blijven.

De studie toont ook aan dat het mogelijk is om sommige systemen van de planeet tegen 2050 weer in de “veilige zone” te brengen als sterke beleidsmaatregelen worden genomen. Voor andere systemen echter, kunnen zelfs de meest ambitieuze inspanningen tegen die tijd niet voldoende zijn, en zouden we nog steeds veilige limieten overschrijden.

“Om een leefbare planeet op lange termijn te waarborgen, zijn zelfs sterkere acties nodig na 2050,” zegt Van Vuuren. De auteurs waarschuwen dat de veronderstellingen achter deze scenario’s ambitieus zijn. “Systemen veranderen langzaam en we modelleren bijna universele verschuivingen—zoals wijdverspreide dieetveranderingen—die misschien te optimistisch zijn gezien de huidige wereldwijde trends,” merken ze op.

“Desondanks is de boodschap duidelijk. We kunnen de curve nog steeds buigen,” zegt Van Vuuren. “Hoewel we niet volledig alle overschrijdingen kunnen vermijden, kunnen we veel dichter bij een leven binnen de planetaire grenzen komen. Dat maakt een groot verschil.” Met andere woorden, voegt hij eraan toe, “De planeet is ernstig ziek, maar het is zeker nog niet terminaal.”