Onvrede in Joodse Gezinnen Over Steun Voor Palestina

Dalia Sarig heeft maandenlang niet met haar ouders gesproken na een interview op televisie waarin ze sprak over Palestina. Op een koude dag in december, tijdens de kerstvakantie, arriveerde Dalia Sarig’s 80-jarige vader bij haar huis in Wenen nadat ze terugkwam van een skireis. Hij was daar om haar stiefzus op te halen, die zich bij Sarig’s familie had gevoegd voor de vakantie. Sarig was ervan overtuigd dat het haar laatste ontmoeting met haar vader zou zijn, aangezien hun politieke verschillen op het punt stonden uit te barsten.

Tensions met haar Joodse familie waren al jaren aan het opbouwen. Op 56-jarige leeftijd, als pro-Palestina activist, staat Sarig op gespannen voet met de meeste van haar familieleden. Haar ouders volgen het zionisme, de nationalistische politieke ideologie die de oprichting van een Joodse staat bepleit en door Palestijnen en hun aanhangers wordt gezien als het systeem dat hun lijden in stand houdt.

Tijdens die ontmoeting in december met haar vader wist Sarig dat ze van plan was om in januari een pro-Palestina demonstratie buiten het parlement te organiseren, die gefilmd zou worden door een lokale televisiezender. De activisten groep waar ze deel van uitmaakte had haar voorgedragen voor een interview. Geschokt door de genocide van Israël op Palestijnen in Gaza en vastbesloten om haar stem te laten horen, ging ze ervoor.

“Het interview werd uitgezonden en het kwam onmiddellijk bij mijn familie terecht.” Ze hoorde later dat haar vader, die ook in de Oostenrijkse hoofdstad woont, tegen vrienden had gezegd dat “ik voor hem dood was”. “Maar hij heeft er nooit met mij over gesproken, hij heeft me nooit benaderd om zoiets tegen me te zeggen. [Hij] heeft gewoon de relatie verbroken.”

Haar 77-jarige moeder, die in Duitsland woont, stuurde haar een week later een bericht. “Ik heb het nog steeds op mijn telefoon staan, waarin ze zegt: ‘Ik accepteer je politieke activisme niet. Je bent een verrader, je vervuilt het nest … en als je je politieke opvattingen verandert, kunnen we terugkeren naar normaal. Blijf gezond.’” Sindsdien heeft ze niet meer met haar ouders gesproken.

Familiedividenden zijn niet ongewoon onder Joodse families van de Verenigde Staten tot Israël, maar zijn sinds 7 oktober 2023 meer verankerd geraakt. Op die dag leidde Hamas, de groep die de Gazastrook bestuurt, een inval in zuidelijk Israël waarbij 1.139 mensen werden gedood en meer dan 200 werden gevangen genomen. Sindsdien hebben Israëlische bombardementen meer dan 61.700 mensen in de enclave gedood.

‘Ik heb mijn Joodse gemeenschap verloren’

Sarig’s voorouders vluchtten in 1938, het jaar van de annexatie door Nazi-Duitsland, uit Oostenrijk naar Servië. Later vestigden ze zich in Palestina onder het Britse mandaat in wat nu Israël is. Tegen de jaren vijftig waren de meeste van haar familieleden teruggekeerd naar Oostenrijk, waar zij geboren is. Als kind vierde ze Joodse feestdagen terwijl ze over zionisme leerde van ouderen. Ze werd ook verteld dat Palestijnen “de vijanden zijn, dat ze alle Joden willen doden … dat de Joden daar [in Israël] vrede wilden, maar de Arabieren niet”.

Op 18-jarige leeftijd verhuisde ze naar Israël, waar ze, op aanmoediging van haar ouders, zich aansloot bij een linkse zionistische jeugdbeweging. Gedurende 13 jaar in Israël, sloot ze zich aan bij een kibboets, diende ze in het Israëlische leger in een kantoorrol en trouwde ze. Maar terwijl ze politieke en Midden-Oosterse geschiedenis studeerde aan de Universiteit van Haifa begon haar wereldbeeld te veranderen. Daar ontmoette ze een Palestijnse professor en werd later een activist voor Palestijnse rechten.

“Het begon op een gazon in een avond samen met mijn Palestijnse docent, toen hij me het verhaal vertelde van zijn familie die werd verdreven uit een klein dorp. “Ik begreep dat wat mij was verteld, het zionistische narratief, verkeerd was,” zei ze. “Ik begon te denken aan hoe hij zich zou kunnen voelen, hoe hij zich voelt, of hoe ik me zou voelen als een Palestijn die in een Joodse staat leeft waar mijn voorouders zijn verdreven.”

Terug in Oostenrijk zou haar familie met haar discussiëren tijdens bijeenkomsten, afspreken om nooit meer te spreken over Palestina en Israëlische politiek, hun beloften breken en opnieuw met elkaar in conflict komen. In 2015 verliet ze haar Israëlische nationaliteit als een gebaar tegen het zionisme. “Het maakt mijn activisme gemakkelijker,” zei Sarig, over het feit dat ze door sommige van haar familieleden werd verstoten. “Ik heb mijn Joodse gemeenschap verloren omdat ik op zijn best als vreemd en raar werd beschouwd, en op zijn slechtst als een verrader.”

Maar afgesneden zijn van je familie kan een negatieve invloed hebben op de mentale gezondheid, zeggen experts.

‘Mijn perspectief is sinds 7 oktober niet significant veranderd’

Volgens Faissal Sharif, een neurowetenschapper en promovendi aan de Universiteit van Oxford, hebben hersenimagingstudies aangetoond dat “de ervaring van sociale isolatie activiteit in gebieden activeert die anders zouden oplichten in reactie op fysieke pijn”. Families, zei hij, vormen vaak “microculturen” met hun eigen regels en standpunten over politieke kwesties. “De verraad die wordt gevoeld wanneer liefde en acceptatie afhankelijk zijn van stilte of compliciteit in de genocide kan diep verwonden. In de context van Gaza voegt het een extra laag van trauma toe: niet alleen ben je getuige van massaal lijden, maar betaal je ook een persoonlijke prijs voor het weigeren om weg te kijken,” zei hij. “Dit leidt tot langdurige stress en angst, die klinische niveaus kan bereiken.”

Om relaties te behouden, zei hij, moeten families leiden met “nieuwsgierigheid, niet confrontatie”. “Vooral wanneer het onderwerp zo pijnlijk is als oorlog of genocide, zullen feiten alleen mensen niet bewegen – het benoemen van de emoties eronder, zoals angst, schuld of rouw, opent vaak meer ruimte voor echte dialoog.”

Het voeren van dergelijke gesprekken is niet eenvoudig. Jonathan Ofir, een muzikant die werd geboren in een Israëlische kibboets en in de late jaren 90 naar Denemarken emigreerde, zei dat hij in 2009 besefte dat hij “eigenlijk was geïndoctrineerd in een propaganda die een volledig Palestijns perspectief uitsloot”. Hij las Pappe’s boek, De Etnische Zuivering van Palestina, en beschrijft die ervaring als een “keerpunt” voor hem. Rond dezelfde tijd las hij andere Joodse en Palestijnse schrijvers die “het zionistische narratief uitdaagden”. “[Maar] ik deelde dit niet openbaar en ik deelde het ook niet met mijn familie.”

In 2014, tijdens de oorlog van Israël op Gaza – de derde binnen zeven jaar – zei hij dat hij zich zelfverzekerd genoeg voelde om zijn kritische opvattingen “naar buiten en publiekelijk” te uiten. Meer dan 2.000 Palestijnen – waaronder 551 kinderen – kwamen om tijdens het 50 dagen durende conflict. Hij nam de tijd om Facebook te gebruiken om een afbeelding te plaatsen van Israëli’s die zich op een heuveltop nabij Sderot verzamelden en toekeken terwijl Gaza in vlammen opging, een foto die in The New York Times werd weergegeven.

Een familielid schreef hem al snel een e-mail die eindigde met de aanbeveling dat Ofir “moet stoppen met posten op het internet”. “Het werd een verhitte discussie, maar het stopte heel, heel snel.” Jaren later leerde hij dat zijn familie in Israël had besloten om geen politiek meer met hem te bespreken “om mijn politieke opvattingen niet te legitimeren,” zei hij.

Na de aanval op 7 oktober, controleerde hij zijn uitgebreide familie die in de buurt van de plaats van de aanval woonde. Maar de inval veranderde zijn positie niet. “Mijn perspectief is niet significant veranderd. Maar er is iets veranderd in de Israëlische samenleving. En in die zin kun je zeggen dat we politiek misschien verder van elkaar verwijderd zijn.”

‘Dit is tegenwoordig echt het enige probleem’

De in Nederland gevestigde Daniel Friedman, 44, werd opgevoed in Zuid-Afrika door zijn vader, Steven, een academicus en uitgesproken criticus van het zionisme, en zijn moeder, die deel uitmaakte van een kring van anti-apartheidsactivisten. Terwijl zijn vader een anti-zionist blijft, zei Friedman dat hij en zijn moeder sinds eind 2023 steeds vaker in botsing komen over de genocide in Gaza. “Dit is tegenwoordig echt het enige probleem” dat de gesprekken en banden binnen sommige Joodse gemeenschappen beïnvloedt, zei hij.

Een van hun eerdere geschillen betrof de ontkrachtte beweringen dat Palestijnse strijders vrouwen hebben verkracht tijdens de inval op 7 oktober. Na verschillende ongemakkelijke geschillen, vaak uitgevochten door verschillende krantenlinks te pingpongen om hun argumenten op WhatsApp te ondersteunen, hebben ze afgesproken om niet meer over politiek te praten. “Ik hou van haar, maar wat ik moeilijk vind, is dat ik veel vertrouwen in haar heb verloren,” zei Friedman.

Tijdens een eerdere oorlog van Israël op Gaza had zijn moeder een petitie getekend voor een staakt-het-vuren, een stap die ervoor zorgde dat ze door sommige familieleden werd afgewezen. “Ik denk dat dat best wel een grote impact had,” zei hij. “Ze ging een beetje naar de rechterzijde.” Hij zei dat hij begrijpt dat voor sommigen, een standpunt innemen betekent dat je het risico loopt de steun van een hechte gemeenschap te verliezen. Hij koos er echter voor om “opzettelijk veel mensen uit mijn leven te snijden” na 7 oktober, zei hij.

Terug in Wenen is Sarig druk bezig met het organiseren van een conferentie van Joodse anti-zionisten in juni, met sprekers zoals Stephen Kapos, een in het VK gevestigde Holocaustoverlevende, de Amerikaanse podcaster en commentator Katie Halper en Ronnie Barkan, een Joodse Israëlische activist. Pappe wordt ook verwacht aanwezig te zijn. Terwijl de moordpartijen in Gaza voortduren, ligt haar focus, zei ze, op de Palestijnen die proberen te overleven onder Israëlisch vuur. “Ik ben niet het slachtoffer,” zei Sarig.