Voormalige Britse minister van Binnenlandse Zaken: Trump zal waarschijnlijk geen vrede tussen Oekraïne en Rusland brengen

Van links: de Duitse kanselier Friedrich Merz, de Franse president Emmanuel Macron, Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy, de Britse premier Keir Starmer en de Poolse premier Donald Tusk tijdens een gezamenlijke persconferentie na een bijeenkomst in Kyiv, Oekraïne op 10 mei 2025.

De voormalige Britse minister van Binnenlandse Zaken Charles Clarke heeft weinig vertrouwen dat de “combinatie van intimidatie en vleierij” van de Amerikaanse president Donald Trump zal leiden tot een blijvende wapenstilstand in Oekraïne. Op 17 april presenteerde Trump Rusland en Oekraïne een “definitief” aanbod voor een wapenstilstand, dat Kyiv dwingt om de Krim wettelijk aan Moskou af te staan, zonder enige veiligheidsgaranties te bieden.

“Mijn indruk vanaf het begin, die in wezen pessimistisch is, is dat Trump zijn grote moment wilde en, net als bij Noord-Korea, dacht dat hij [Rusland] in een bepaalde situatie kon krijgen,” zei Clarke. Trump had eerder ook geprobeerd om Noord-Korea in 2019 te dwingen tot nucleaire ontwapening.

“Ik zie zelf niet in hoe [Oekraïense president Volodymyr] Zelenskyy of Oekraïne als geheel ooit de jure controle over de Krim aan Rusland zou kunnen afstaan. Ze zouden de facto controle kunnen afstaan, maar Trump leek dat onderscheid niet te maken,” voegde Clarke toe. “Hij heeft dingen door elkaar geschud, maar ik denk dat hij overduidelijk veel te goedgelovig is geweest tegenover [de Russische president Vladimir] Poetin en Rusland in het hele proces.”

Kan Europa Rusland aan?

De mogelijkheid van een wapenstilstand staat zelden niet in de schijnwerpers. Tijdens het weekend zei Poetin dat Rusland “zonder voorwaarden” in direct overleg met Oekraïne zou treden – een zeldzaam aanbod gedurende het conflict – nadat Europese leiders Zelenskyy in Kyiv hadden ontmoet om te pleiten voor een 30-dagen wapenstilstand. Oekraïne en Europa hebben een wapenstilstanddocument gepresenteerd, dat in tegenstelling tot het plan van Trump geen territoriale concessies aan Rusland doet, drie jaar na de invasie van Oekraïne. De vraag is of ze bereid en in staat zijn dit te ondersteunen met een voortzetting van militaire inspanningen als Rusland en de VS het afwijzen.

“Het scenario van een totale Amerikaanse terugtrekking lijkt op dit moment misschien te somber, maar het is zeker een mogelijkheid,” zei Simms. “Moet Europa Oekraïne dan een onafhankelijke veiligheidsgarantie bieden? Ik denk dat we dat moeten doen, maar alleen als we echt vastbesloten zijn om het volledige traject met Oekraïne te doorlopen,” voegde Simms toe.

“Ik kan me vrij gemakkelijk een discours voorstellen in een land als Duitsland, dat iets zou zeggen als: ‘Nou, het is verschrikkelijk wat er in Oekraïne gebeurt, Trump is verschrikkelijk, maar nee, we gaan niets doen om Oekraïne te helpen, en we gaan Trump als excuus gebruiken om te stoppen met het steunen van Oekraïne’,” zei Simms. “Dat is heel erg een discours dat je begint te horen in de Duitse publieke opinie.”

Zowel Clarke als Simms zijn van mening dat de capaciteit van het Russische leger om een onbetwiste militaire overwinning in Oekraïne te behalen, is overschat dankzij de verhalen die door het Kremlin worden verspreid. “Er is veel te veel geloof dat de Russen een effectieve militaire en economische machine hebben,” zei Clarke, verwijzend naar de Russische mislukking om Kyiv in 2022 te veroveren en het verliezen van de controle over de Zwarte Zee aan een tegenstander zonder marine.

De territoriale winsten van Rusland in Oekraïne zijn dramatisch vertraagd, zo blijkt uit twee aparte analyses van vorige maand. Het ministerie van Defensie van het Verenigd Koninkrijk schatte dat Russische troepen in maart 143 vierkante kilometer (55 vierkante mijl) Oekraïens land veroverden, vergeleken met 196 vierkante kilometer (75 vierkante mijl) in februari en 326 vierkante kilometer (125 vierkante mijl) in januari. Het Institute for the Study of War, een denktank gevestigd in Washington DC, zag dezelfde trend en schatte Russische winsten van 203 vierkante kilometer (78 vierkante mijl) in maart, 354 vierkante kilometer (136 vierkante mijl) in februari en 427 vierkante kilometer (165 vierkante mijl) in januari.

Dit patroon van afnemende winsten begon in 2024, een jaar waarin Rusland slechts 4.168 vierkante kilometer (1.610 vierkante mijl) aan velden en verlaten dorpen veroverde – wat overeenkomt met 0,69 procent van Oekraïne, zoals het ISW in januari vaststelde. Die magere winsten kwamen tegen de prijs van 430.790 soldaten, wat overeenkomt met 36 Russische gemotoriseerde rifle-divisies, en overtrof de Russische verliezen in 2022 en 2023 samen, aldus het ministerie van Defensie van Oekraïne.

Terwijl Rusland zich voorbereidde om de 80ste verjaardag van de overwinning in de Tweede Wereldoorlog te vieren, naderden de verliezen in Oekraïne de miljoenmark, zei het ministerie van Defensie van Oekraïne. “Ze hebben weliswaar een voordeel in aantallen, maar dat voordeel telt alleen als je bereid bent om te vechten,” zei Clarke. “En er is veel bewijs dat er echte problemen zijn voor de Russische leiding op het gebied van de houding van Russische troepen en Russische posities.”

Hoewel Europa uiteindelijk de defensie-industriële capaciteit zou kunnen vergroten, waarschuwde Clarke dat Europa toch moeite zou hebben om de Amerikaanse inlichtingen, politieke samenhang en commando- en controlecapaciteit te vervangen.

Een Europese strijdmacht voor de Baltische Staten

Deze kwesties zijn recentelijk naar voren gekomen, terwijl Europa worstelde met de mogelijkheid om een vredeshandhavingsmacht in Oekraïne in te zetten. Simms pleitte voor de oprichting ervan, maar tegen de inzet ervan in Oekraïne als vredeshandhavingsmacht. Een reden hiervoor is dat Europese legers niet zijn getraind voor de droneoorlog die nu in Oekraïne wordt ontwikkeld en daarom niet effectief zullen zijn, zei hij.

“De andere overweging is dat het Oekraïense leger onze meest effectieve bondgenoot is. Als we troepen inzetten als onderdeel van een vredesakkoord, dat per definitie de oorlog in Oekraïne zou beëindigen en de Oekraïners uit het conflict zou halen, komen we in een situatie terecht waarin onze mobiele kracht, onze enige inzetbare kracht, het merendeel daarvan vastzit in Oekraïne. Vladimir Poetin zou dan niet meer in Oekraïne zijn. Hij kan zich richten op de Baltische Staten in het hoge noorden, en de Oekraïners zouden niet meer in het veld zijn. Dat zou bijna als een zelf toegebrachte wond zijn,” zei Simms. Een Europese mobiele kracht zou zijn munitie droog moeten houden voor inzet waar Poetin ook maar toeslaat, zei Simms, het meest waarschijnlijk in de Baltische Staten, terwijl Europa Oekraïne helpt met langeafstandsvuren – drones en raketten – en luchtdekking biedt.

Rusland’s psyops: nucleaire chantage

Clarke zei dat het “absoluut mogelijk” is dat Europa en Kyiv de oorlog kunnen winnen zonder de steun van Washington, maar waarschuwde voor een “hoog-risico strategie” als Oekraïne “zo lang volhoudt dat Rusland zou omvallen”. Europa en Oekraïne zouden kunnen winnen als Europa zijn angst voor nucleaire chantage overwint, zei Simms. Poetin heeft vanaf het begin gedreigd met het gebruik van nucleaire wapens, zei hij, maar hij heeft ze niet gebruikt toen Oekraïne in september 2022 20.000 vierkante kilometer (7.720 vierkante mijl) van zijn grondgebied terugclaimde, noch toen Oekraïne Rusland in augustus 2024 tegenaanvalde.

Een gewonde vrouw nabij haar huis, beschadigd door een Russische luchtaanval, in een wijk van Kyiv, Oekraïne, op 24 april 2025.

Toch verhinderde de angst voor nucleaire vergelding Duitsland om Oekraïne zijn Taurus-raket met een bereik van 500 km (310 mijl) te geven, die een 450 kg zware sprengkop draagt en met hoge snelheid inslaat op zijn doelen. “Het is helemaal niet duidelijk dat als een energiecentrale in Moskou zou worden vernietigd door een Taurus, [Poetin] nucleaire wapens zou gebruiken. Sterker nog, ik denk dat het onwaarschijnlijk is,” zei Simms. “Maar hij heeft door zijn retoriek en door, denk ik, een misverstand van de aard van afschrikking, een bevriezend effect op het Westen bereikt, wat de Oekraïners veel heeft gekost en drie jaar heeft verspild die we hadden om dit op te lossen – voordat Donald Trump op de scène verscheen.”