De Bloeiende Defensie-industrie van Turkije – Een Korte Verkenning

Uitleg | Defensie

Turkije’s bloeiende defensie-industrie – een snel overzicht

Met vooruitgangen op land, zee en in de lucht, volgt Turkije een onafhankelijke koers. Turkije’s langste raket, de Tayfun, werd op 3 februari 2025 getest in Rize, Turkije. Turkije heeft altijd veel waarde gehecht aan zijn defensie, aanvankelijk door wapens te kopen en vervolgens zelf te ontwikkelen.

Als eigenaar van het op één na grootste permanente leger van de NAVO is Turkije ook een opmerkelijke wapenexporteur geworden, met enkele iconische producten op de internationale markt. De export van Turkije steeg van jaar tot jaar en bereikte in 2024 $7,1 miljard – een stijging van $1,9 miljard een decennium eerder – met klanten in Europa en het Midden-Oosten.

Wat ligt ten grondslag aan deze groei?

Turkije heeft al een tijdlang militaire zelfvoorziening nagestreefd, een geleidelijk proces dat begon met de oprichting van de Defensie Industrie Ontwikkeling en Ondersteuningsadministratie (SAGEB) in 1985. Jarenlang richtte SAGEB zich op internationale samenwerking in onderzoek en ontwikkeling. Maar toen Turkije tegen beperkingen aanliep over welke wapens het kon kopen en hoe het deze kon gebruiken, schakelde het over op lokale productie.

In de jaren 2010 verschoof de focus naar binnenlandse ontwerpen, wat leidde tot een enorme toename van de binnenlandse defensieproductie. Tegenwoordig zijn er duizenden Turkse defensieproducenten actief in land-, lucht- en maritieme capaciteiten, wat steeds meer internationaal wordt erkend.

Heb je gehoord van Turkse drones?

Misschien is het meest beroemde Turkse onbemande luchtvaartuig (UAV) de iconische Bayraktar TB2, die voor het eerst in 2014 werd ingezet en een van de meest aangekochte Turkse defensieproducten is. Er zijn echter verschillende andere modellen, waaronder de Anka-S, een middelgrote drone met een payload van 200 kg, en de tactische UAV Vestel Karayel met een payload van 70 kg.

Het land werkt ook aan zijn “Stalen Koepel” (Çelik Kubbe), een systeem dat, versterkt door AI, in staat is om elke luchtbedreiging te identificeren en te onderscheppen. Daarnaast is er volop werk aan de eerste binnenlandse vijfde generatie jager, de Turkse KAAN, die de verouderde Amerikaanse F-16’s in de Turkse luchtmacht moet vervangen.

Wat zit er nog meer in Turkije’s catalogus?

Op het gebied van landstrijdkrachten wordt de productie van gepantserde voertuigen geleid door de Altay gevechtstank, die is ontworpen om te concurreren met Westerse modellen zoals de Duitse Leopard of de Amerikaanse Abrams. Het leger beschikt ook over een mijnbestendig voertuig, de Kirpi (Egel), dat veel wordt gebruikt bij tegeninsurgentie-operaties, evenals moderne infanteriegevechtsvoertuigen zoals de Kaplan en de Pars van FNSS Defence Systems.

Er is ook maritieme productie, met MILGEM (Milli Gemi Projesi, of het Nationale Scheepsproject), dat in 2004 werd opgericht om de volgende generatie van Turkse marineschepen te produceren. MILGEM heeft state-of-the-art Ada-klasse korvetten en Istanbul-klasse fregatten geproduceerd, met plannen voor meer geavanceerde oorlogsschepen en onderzeeërs.

Het meest opmerkelijke is het amfibische drone-dragende aanvallschip, de TCG Anadolu, het grootste schip in de Turkse marine, dat in 2023 werd ingezet. Ten slotte is er een lange lijst van slimme munitie, luchtafweersystemen en raketten, zoals de Bora korteafstandsraket en de langeafstandsraketten Atmaca (Havik).

Waarom de interesse in wapenproductie?

De drang van Turkije om militaire hardware te ontwikkelen, kan worden gezien als een resultaat van zowel externe krachten als interne drijfveren. In het midden van de jaren ’70 legde de Verenigde Staten een wapenembargo op Turkije vanwege de militaire interventie op Cyprus. Begin jaren ’90 stelde Duitsland een exportverbod in op wapens naar Turkije, omdat de gepantserde voertuigen die het aan Turkije had verkocht, binnenlands waren gebruikt, terwijl het contract stipuleerde dat ze alleen tegen een aanval door een niet-NAVO-staat mochten worden gebruikt.

In 2020 legde de VS sancties op aan Turkije vanwege de aankoop van het Russische S-400 luchtafweersysteem, tegen de tijd dat Turkije zich al had gevestigd als wapenfabrikant. Tegenwoordig zijn er ongeveer 3.000 wapenbedrijven in Turkije.

De export is toegenomen tot 1,7 procent van de wereldwijde wapenexport, waardoor het land van 2020 tot 2024 op de 11e plaats staat in de ranglijst van de wereldwijde defensie-exporteurs, volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). In het afgelopen jaar bereikte Turkije’s export 178 landen, wat een stijging van 103 procent betekent in vergelijking met 2015-2019.

De belangrijkste klanten in de periode 2020-2024 waren de Verenigde Arabische Emiraten, Pakistan en Qatar, volgens SIPRI. Wat betreft de meest beroemde export, is de Bayraktar medium-altitude long-endurance drone naar verluidt geëxporteerd naar ten minste 31 landen, waaronder Irak, Oekraïne, Kenia, Bangladesh en Japan.

Vorig jaar kondigde de fabrikant Baykar een investering van $300 miljoen aan in de ontwikkeling van zijn eigen straalmotoren, met als doel meer componentproductie op zich te nemen en internationale toeleveringsketenproblemen te vermijden. Het is van plan een interne motor te ontwikkelen voor zijn Akinci-drone en vervolgens een turbofan-motor voor Kizilelma, een onbemand lucht-tot-lucht gevechtsvoertuig dat momenteel in ontwikkeling is. Tot nu toe maken beide gebruik van Oekraïense motoren.