Wie is Nawaf Salam, de aangewezen premier van Libanon te midden van politieke veranderingen?

Wie is Nawaf Salam, de door de president aangewezen premier van Libanon te midden van een politieke verschuiving?

De benoeming van Nawaf Salam, de president van het Internationaal Gerechtshof (ICJ), als premier van Libanon geeft veel Libanezen nieuwe hoop. Zijn succes in het verkrijgen van voldoende stemmen in het parlement op maandag markeert een snelle periode van politieke verandering, nadat Joseph Aoun vorige week tot president werd gekozen, een functie die sinds 2022 vacant was.

Aoun heeft Salam op maandag aangewezen om een regering te vormen, en hij kan als premier dienen tot de volgende parlementaire verkiezingen in Libanon in 2026. Zijn overwinning wordt gezien als een zegen voor de pro-reform beweging, die volgde op Salam’s eerdere mislukking om voldoende stemmen te krijgen in 2022, waarbij hij de premierschap verloor aan de man die hij nu vervangt, Najib Mikati.

De reformbeweging, die op 17 oktober 2019 in massale protesten op de straat kwam, ziet Salam als een man die voor hen kan spreken. Hoewel hij lid is van een prominente Beiruti familie, heeft hij geen politieke functie in het binnenland bekleed en heeft hij in plaats daarvan belangrijke posities in het buitenland bereikt.

Salam maakte zijn prioriteiten duidelijk in zijn eerste toespraak als premier-designate op dinsdag. “We hebben veel kansen verspild om de staat op te bouwen,” zei hij. “Voldoende verspilde kansen.”

Ervaring in het buitenland

Geboren in Beiroet in 1953, begon Salam zijn carrière als academicus en docent aan verschillende universiteiten, waaronder de American University of Beirut (AUB), de Sorbonne in Parijs en Harvard University in de Verenigde Staten. Van 2007 tot 2017 diende hij als Libanese ambassadeur bij de Verenigde Naties, waar hij “buitenlands beleid vormde toen Libanon er geen had,” aldus Mawad, die stage liep bij Salam tijdens zijn VN-periode.

Als advocaat en rechter trad Salam in 2018 toe tot het ICJ en in 2024 werd hij tot president benoemd. Hij leidde de lopende zaak van Zuid-Afrika die Israël beschuldigt van genocide in Gaza en oordeelde dat de Israëlische bezetting van Palestijns grondgebied onwettig is. Hij werkte ook aan VN-resoluties, waaronder 1701, die de basis vormt voor het huidige staakt-het-vuren tussen Israël en Libanon.

Vrienden en voormalige collega’s van Salam beschrijven hem als bescheiden, intellectueel en iemand die goed op de hoogte is van de interne werking – en tekortkomingen – van het Libanese politieke systeem. Karim Emile Bitar, een politieke analist die Salam kent, beschrijft de premier-designate als een fervent voorstander van de rechten van het Palestijnse volk, de Arabische identiteit van Libanon, de nationale eenheid van Libanon en “een nieuw sociaal contract op basis van democratisch burgerschap in plaats van confessionalisme.”

Confessionalisme verwijst naar het politieke systeem van het land, dat machtsposities verdeelt op basis van religieuze sekten. Salam, als soennitische moslim, is eligible voor de functie van premier, maar niet voor die van president, die gereserveerd is voor Maronitische christenen.

Meerdere geïnterviewden gaven aan dat Salam’s regeringsprogramma waarschijnlijk gericht zal zijn op het hervormen van het politieke systeem, het waarborgen van verantwoording voor misdaden in Libanon – inclusief de explosie in de haven van Beiroet op 4 augustus 2020 en de bankencrisis – en het verdedigen van de onafhankelijkheid van de Libanese rechterlijke macht.

Een verandering?

Salam komt misschien uit een familie met twee voormalige premiers, maar hij wordt grotendeels gezien als een technocraat. Terwijl andere technocraten in het verleden zijn benoemd in Libanese regeringsfuncties, zeiden experts dat regionale gebeurtenissen – waaronder het staakt-het-vuren tussen de sjiitische militie Hezbollah en Israël, de verzwakking van Iran en de val van het regime van Bashar al-Assad in Syrië – de politieke realiteit in Libanon hebben veranderd.

De invloed van Iran en al-Assad in het land is afgenomen, en de steun van westerse en Golfstaten, die lange tijd hun relaties en steun aan Libanon temperden vanwege de krachtige rol van Hezbollah in het land, lijkt weer toe te nemen. De opkomst van Salam en Aoun in hun nieuwe rollen wordt gezien als bewijs van de verzwakking van Hezbollah, dat had gewild dat figuren die als meer ondersteunend voor de groep worden beschouwd, deze posities zouden innemen.

Salam en Aoun kunnen ervoor kiezen om gebruik te maken van de zwakte van Hezbollah, nadat de groep het merendeel van zijn leiding heeft verloren in de oorlog tegen Israël, waaronder zijn langjarige leider Hassan Nasrallah. In zijn toespraak op dinsdag zei Salam dat zijn handen “uitgestrekt waren naar iedereen”, inclusief Hezbollah, nadat leden van de groep negatief reageerden op de nominatie van de nieuwe premier.

Het is onduidelijk of Hezbollah en zijn bondgenoten Salam zullen toestaan om de hervormingen door te voeren die hij noodzakelijk acht voor Libanon, of dat ze tegenmaatregelen zullen nemen tegen beslissingen die zij als verzwakking van Libanons vastberadenheid tegen Israël beschouwen of het land in een pro-westerse regionale alliantie zouden kunnen brengen. Voorlopig gelooft Salam dat hij in een positie is om zijn gewenste nationale agenda uit te voeren. “Hij was erg bezorgd over het hebben van deze voorwaarden omdat hij deze baan niet zou aannemen als het voor hem was opgezet om te falen,” aldus Mawad. “Hij kent Libanon als geen ander.”