Wereldwijde analyse toont aan dat koolstofmarkten schaduwgeproduceerde koffieboerderijen onderwaarderen

De diversiteit aan bomen op schaduw-koffieplantages biedt een toevluchtsoord voor biodiversiteit.

Een nieuwe mondiale analyse onthult een kritieke tekortkoming in duurzame koffie- en koolstofvastleginitiatieven. Deze programma’s stimuleren de aanplant van nieuwe bomen, maar belonen niet de bescherming van volwassen schaduw bomen op bestaande agroforestry-boerderijen, ondanks hun veel grotere potentieel voor koolstofopslag.

Volgens nieuw onderzoek van het Smithsonian’s National Zoo and Conservation Biology Institute (NZCBI) en het Smithsonian Tropical Research Institute (STRI), gepubliceerd in het tijdschrift Communications Earth & Environment, staat er meer dan twee keer zoveel koolstof op het spel door het verwijderen van niet-koffie schaduw bomen dan er gewonnen zou kunnen worden door het planten van bomen, zelfs als elke koffieplantage ter wereld nieuwe schaduw bomen zou planten.

Wereldwijd beslaan koffieplantages meer dan 10 miljoen hectare. De landbouwsystemen variëren in intensiteit, van monoculturen tot agroforestry-systemen met inheemse bomen die schaduw, leefgebied voor wilde dieren en koolstofopslag bieden. Het planten van nieuwe schaduw bomen wordt momenteel gestimuleerd via koolstofmarkten, die koffieboeren in staat stellen om koolstofcredits te verkopen die zijn gegenereerd door het planten van bomen. Echter, bestaande agroforestry-systemen worden snel omgevormd tot monocultuurplantages, wat aanzienlijke hoeveelheden koolstof in de atmosfeer vrijgeeft terwijl het leefgebied wordt vernietigd.

Wetenschappers van NZCBI en STRI hebben een kritieke kloof in de huidige koolstofmarkten vastgesteld, die koffieboeren compenseert voor het planten van nieuwe bomen, maar niet voor het beschermen van bestaande bomen. Dit creëert mogelijk een prikkel om bestaande bomen te verwijderen om nieuwe te planten die minder koolstof opslaan, maar wel in aanmerking komen voor betalingen in koolstofcredits.

“Er is veel geld beschikbaar voor het planten van bomen op gedegradeerde koffieplantages, maar er zijn praktisch geen financiële prikkels, behalve de Smithsonian Bird Friendly-certificering, om bestaande schaduw bomen te beschermen,” zei NZCBI-ecoloog Ruth Bennett, senior auteur van de studie en leider van het Smithsonian Bird Friendly-programma, dat een gouden standaardcertificering biedt voor koffie- en cacaoboerderijen die hoogwaardig leefgebied voor wilde dieren behouden.

“Om duidelijk te zijn, het planten van schaduw bomen op monocultuur koffieplantages is een positieve stap, maar onze bevindingen tonen aan dat alleen bomen planten niet kan compenseren wat je verliest wanneer je volwassen schaduw bomen verwijdert.”

De studie, uitgevoerd in samenwerking met The Nature Conservancy en CIRAD, ontdekte ook dat koolstofgerichte boomplantinspanningen niet noodzakelijkerwijs de biodiversiteit vergroten. Koolstofvastlegging wordt geoptimaliseerd door de boomdichtheid te maximaliseren, terwijl de biodiversiteit meer profiteert van boomdiversiteit.

“Om de natuur te beschermen en klimaatverandering tegen te gaan, moeten koffiebedrijven zich richten op het planten van een diversiteit aan de juiste bomen, niet alleen op het planten van een hoge dichtheid van snelgroeiende bomen die koolstof vastleggen,” zei Emily Pappo, de eerste auteur van de studie en postdoctoraal klimaatgenoot bij het Smithsonian.

Vroegere onderzoeken hebben aangetoond dat koffieplantages met een diverse mix van schaduw bomen ongeveer vier keer zoveel vogelsoorten herbergen als koffie-monoculturen. Dergelijke bevindingen staan centraal in de criteria voor de Bird Friendly koffiecertificering, die ervoor zorgt dat boerderijen dichte en diverse schaduw bomen behouden. Deze certificering geeft boeren toegang tot speciale markten en stelt hen in staat om hogere prijzen te vragen, wat hen beloont voor het behouden van biodiversiteit.

Koffieboeren staan onder economische druk en ervaren verminderde opbrengsten door klimaatverandering, en sommigen reageren door schaduw bomen op hun eigendommen te verwijderen in de hoop meer koffie te produceren, ook al geloven wetenschappers dat schaduw bomen producenten kunnen helpen zich aan te passen aan klimaatverandering door te helpen met temperatuur- en vochtigheidsregulatie. Tegelijkertijd investeren enkele grote koffiebedrijven miljoenen in boomplantinspanningen om hun klimaatdoelen te bereiken via koolstofcredits.

Onderzoekers wilden begrijpen hoeveel koolstof er is opgeslagen in koffie-landschappen en hoe koolstof en biodiversiteit zouden kunnen veranderen door boomplanting of het verwijderen van schaduw bomen. Ze verzamelden gegevens uit 67 wetenschappelijke studies die in koffieregio’s over de hele wereld waren uitgevoerd. Ze onderzochten boerderijen over een spectrum – van kale “zonne-koffie” monoculturen zonder bomen tot complexe agroforestry-systemen waar koffie groeit onder een bladerdak van inheemse bosbomen.

De onderzoekers vergeleken de koolstofopslag in elk type boerderij en pasten deze metingen toe op bestaande gegevens over wereldwijde koffieproductie, waaruit blijkt dat 41% in volle zon wordt verbouwd, 35% met minimale schaduw en 24% onder diverse boomdekking. Uiteindelijk modelleerde het team wat er zou kunnen gebeuren onder verschillende scenario’s – berekende de maximale mogelijke koolstofwinsten als elke zonneboerderij bomen plantte, en de potentiële verliezen als boerderijen bestaande schaduw bomen omhakken.

De studie schatte dat koffieplantages momenteel 482 miljoen metrische ton koolstof boven de grond opslaan. De gemodelleerde scenario’s toonden aan dat zelfs als alle zonne-koffieplantages schaduw bomen zouden toevoegen, ze slechts 82-87 miljoen metrische ton extra koolstof zouden vastleggen. In tegenstelling, als alle schaduw-groene koffie zou worden omgevormd tot monoculturen, zouden 174-221 miljoen metrische ton koolstof in de atmosfeer kunnen worden vrijgegeven.

Deze extreme scenario’s onthullen een fundamenteel probleem met de huidige koolstofmarktsubsidies voor koffieplantages: Volwassen schaduw bomen slaan meer koolstof op dan recent geplante bomen, maar alleen nieuwe bomen worden gestimuleerd via koolstofmarkten. Het prioriteren van boomplanting boven het behoud van bestaande schaduw bomen zou de effectiviteit van de investeringen van de koffie-industrie in klimaatoplossingen kunnen ondermijnen.

“Als we biodiversiteit niet prioriteren in koolstofvastlegprojecten, zal het niet per ongeluk gebeuren,” zei Pappo. “Dit betekent dat we een diverse keuze aan schaduw bomen moeten maken met als doel biodiversiteit te behouden.”

Om het potentieel van koffieproductie te maximaliseren in de strijd tegen klimaatverandering en de biodiversiteit te vergroten, doen de auteurs van de studie een oproep voor het creëren van koolstofbetalingsprogramma’s die het beschermen van bestaande schaduw bomen belonen en ervoor zorgen dat deze betalingen toegankelijk zijn voor kleine boerderijen. Voor boomplantinspanningen raden de onderzoekers aan om expliciet de boomdiversiteit te prioriteren in alle plantinitiatieven ter ondersteuning van de biodiversiteit. Zonder deze veranderingen kan de wereldwijde koffieproductie blijven afnemen in koolstof en biodiversiteit, ondanks investeringen in boomplanting.

In de toekomst blijven onderzoekers van het Smithsonian werken aan de Shade Catalog, een hulpmiddel om koffieboeren te helpen schaduw bomen te selecteren die goed samenwerken met koffie en tegelijkertijd voordelen bieden voor wilde dieren en ecosysteemdiensten. Onderzoekers die zijn aangesloten bij Bird Friendly werken ook aan tools om boeren te helpen de balans te vinden tussen koolstofopslag, biodiversiteit en landbouwproductiviteit.