‘We doen dit om te overleven’: Oogsten van opiumpapavers in de Shan State van Myanmar

Verplaatste burgers worden terughoudende opiumtelers in Myanmar

In de zuidelijke Shan-staat, Myanmar, zit Tian Win Nang op de harde aarde met een kilogram (2,2 pond) chocoladebruine rauwe opium in elke hand, als een menselijke weegschaal. “Elke kilogram is ongeveer $250 waard,” zegt Tian Win Nang, gekleed in versleten witte slippers en een zwart T-shirt. De zoon van papaverboeren lijkt nog maar net de tienerleeftijd te zijn ontgroeid.

“We weten niet wat er daarna gebeurt,” zegt hij over de reis die de opium zal maken “noordwaarts naar de laboratoria” waar het wordt verwerkt tot morfine en uiteindelijk verfijnd tot heroïne. “We doen dit om te overleven,” voegt hij eraan toe.

De zon staat hoog aan de lucht en de lucht is stil in de papavervelden die de heuvels in dit deel van de zuidelijke Shan-staat bedekken. Mannen en vrouwen, jong en oud, met hun gezichten bedekt met sjaals en strohoeden, bewegen zich met snelle, geoefende bewegingen terwijl ze scherpe gereedschappen gebruiken om groene papaverknoppen in te snijden voordat ze geruisloos naar een andere plant gaan.

Een melkachtige vloeistof begint langzaam uit de verwonding van de knop te lopen. Wanneer het is opgedroogd tot de consistentie van gom, zullen dezelfde handen de plakkerige substantie schrapen, het verzamelen en het in de zon laten drogen totdat het de taartenachtige consistentie van rauwe opium bereikt.

Dit is een dagelijks ritueel voor vele boeren in dit deel van Shan-staat, nabij waar drugszendingen al tientallen jaren langs deze bergwegen nabij de stad Pekon stromen. De routes kronkelen richting de grenzen met buurlanden Thailand, Laos en China.

Bewapend conflict tussen het leger van Myanmar en etnische gewapende organisaties in deze regio’s heeft generatie opiumteelt en drugproductie aangewakkerd, maar de handel is toegenomen in overeenstemming met de verslechterende burgeroorlog in het land.

Deskundigen zeggen dat er al lange tijd allianties bestaan tussen hoge militaire officieren van Myanmar, etnische gewapende groepen, lokale criminele netwerken en transnationale syndikaten die de logistiek, raffinage en distributie van de drugshandel afhandelen. “De drugshandel in Myanmar wordt sinds de jaren ’90 door het leger gefaciliteerd,” zegt Mark Farmaner, directeur van de in Londen gevestigde organisatie Advance Myanmar en expert op het gebied van Zuidoost-Azië.

Een van de machtigste regionale syndikaten is Sam Gor, een uitgestrekt netwerk dat bestaat uit een alliantie van rivaliserende Chinese triadengroepen die opereert in China, Myanmar, Laos, Thailand, Cambodja en verder.

Ondanks de arrestatie in 2021 en de uitlevering naar Australië van Tse Chi Lop – een Canadees van Chinese afkomst die algemeen wordt beschouwd als de leider van Sam Gor – blijft het netwerk grotendeels intact. Het VN-kantoor voor Drugs en Criminaliteit (UNODC) schat dat het Sam Gor-syndicaat in 2018 minstens $8 miljard en mogelijk tot $17,7 miljard heeft gegenereerd door 40 tot 70 procent van de groothandelsmarkt voor methamfetamine in de regio Azië-Pacific te beheersen.

De lokale vrouwen oogsten papavers onder de middagzon in de zuidelijke Shan-staat, een van Myanmar’s belangrijkste opiumproducerende regio’s. Ondanks de arrestatie van Tse Chi Lop floreert de regionale drugshandel, waarbij in 2023 meer dan 1,1 miljard methamfetaminepillen in Zuidoost-Azië in beslag zijn genomen – een historisch record, volgens UNODC.

‘We zijn tegen de productie, handel en het gebruik van narcotica’

Het merendeel van de methamfetamine komt uit laboratoria die verborgen zijn in de bergen van de noordelijke Shan-staat en andere gebieden aan de oostelijke grenzen van Myanmar, die het epicentrum van de productie van synthetische drugs in de regio zijn en deel uitmaken van de “Gouden Driehoek” – het wetteloze gebied dat de gedeelde grenzen van Myanmar, Thailand en Laos omvat.

Maar vóór de explosie in de productie van methamfetamine was de Gouden Driehoek berucht om zijn opiumgewassen en de heroïne die het produceerde onder het bewind van de zelfbenoemde drugsbaron Khun Sa – de onbetwiste drugskoning van de regionale drugshandel in de jaren ’80 en ’90. Khun Sa zou een persoonlijk leger van ongeveer 15.000 mannen hebben aangestuurd en onder zijn leiding werd een groot deel van de Shan-staat het wereldcentrum voor heroïneproductie. Hij gaf zich in 1996 over aan de militaire regering in Myanmar en stierf in 2007 in Yangon, onder de bescherming van dezelfde generaals die hem jarenlang hadden beschermd.

Opium heeft nu een terugkeer gemaakt in de Gouden Driehoek. Nadat de Taliban in 2022 de papaverteelt in Afghanistan had verboden, is Myanmar teruggekeerd als ’s werelds grootste producent van opium. In 2023, volgens schattingen van UNODC, strekten de papavervelden in Myanmar zich uit over meer dan 47.000 hectare (meer dan 116.000 acres), en tegen 2024 werd er ongeveer 995 ton rauwe opium geproduceerd – een stijging van 135 procent sinds de militaire overname in 2021. De bruto waarde van de opium- en heroïnehandel in Myanmar werd vorig jaar geschat tussen de $589 miljoen en $1,57 miljard, volgens UNODC.

De omvang van de drugproductie, zo meldt de VN, is ook verbonden met de burgeroorlog in Myanmar, die nu in zijn vierde jaar is. De economie van Myanmar is ingestort sinds de militaire coup in 2021, en met het krimpen van de opties hebben mensen traditioneel de papaverteelt als een middel tot overleven gekozen.

De VN merkt op dat de teelt van opium in Zuidoost-Azië al lange tijd verband houdt met armoede, gebrek aan overheidsdiensten, economische uitdagingen en onzekerheid. “Huishoudens en dorpen in Myanmar die zich bezighouden met papaverteelt en de bredere opiumeconomie doen dit om hun inkomen aan te vullen of omdat ze andere legitieme mogelijkheden missen,” aldus de VN.

Maar nu zijn delen van Pekon, lange tijd een militair bolwerk en een belangrijke drugshandelcorridor, onder controle van de Karenni Nationalities Defence Force (KNDF) en andere Karenni gewapende groepen die strijden tegen het heersende leger. Ze zeggen dat ze de situatie willen veranderen. “We zijn tegen de productie, handel en het gebruik van narcotica,” zegt Maui, een plaatsvervangend commandant van de KNDF.

“Wanneer we Birmese soldaten gevangen nemen, zitten ze vol meth,” zegt Maui. “We vragen waar het vandaan komt en ze vertellen ons, zonder aarzeling, dat het door hun superieuren wordt verspreid om hen naar de frontlinies te duwen,” zegt hij. “Zodra de oorlog voorbij is, gaan we ook achter de opium aan. We willen dat het alleen voor medische doeleinden wordt gebruikt,” voegt hij eraan toe.

Als onderdeel van deze antidruginspanningen stoppen Karenni politieagenten motorfietsen en voertuigen op wegen in de gebieden van Shan-staat die ze nu controleren. “We stoppen auto’s en motorfietsen die we niet herkennen om naar drugs te zoeken,” zegt Karenni politiecommandant Win Ning Thun, terwijl hij bij een controlepost net buiten een dorp in het Pekon-district staat. “We zoeken naar yaba-pillen,” zegt Win Ning Thun, verwijzend naar de lokale naam voor methamfetaminepillen. “Tot voor kort stond dit gebied onder controle van het leger en pro-junta milities,” zegt Win Ning Thun. “Meth bewoog zich vrij onder hun toezicht. Ze namen een percentage van de winst van elke zending die erdoorheen ging,” zegt hij.

‘Ik zou veel geld moeten verdienen’

Diep in de bossen rond Pekon houdt een kleine gevangenis rijen gevangenen vast die door de Karenni politie zijn gearresteerd. “Dit zijn de pillen die we afgelopen maand in beslag hebben genomen,” zegt hij, terwijl hij een plastic zak omhoog houdt vol met kleine rode yaba-pillen die gemakkelijk te verbergen zijn, goedkoop worden verkocht, maar een handel vertegenwoordigen ter waarde van miljoenen dollars. Onder de gedetineerden in de gevangenis was Anton Lee, die een bril droeg en een rustige, onopvallende uitstraling had. “Ze hielden me tegen bij een controlepost met 10.000 pillen,” zegt Lee. “Ik was ze naar de Thaise grens aan het brengen. Ik zou veel geld moeten verdienen,” zegt hij, zonder verdere details te geven, alleen maar om te zeggen dat de winst die hij hoopte te verdienen zijn gezin een jaar lang zou hebben gevoed. Nu staat hem een lange tijd in de gevangenis te wachten.

Niet ver van de gevangenis gaat de burgeroorlog verder in Myanmar terwijl het militaire regime geavanceerdere wapens aanschaft en de rebellen proberen stand te houden en hun vooruitgang uit te breiden. De luchtaanvallen, drone-aanvallen en artillerievuur van het leger verwoesten scholen, ziekenhuizen, huizen en religieuze plaatsen, waardoor hele dorpen doelwitten worden.

Toch lijkt het, zelfs onder vuur, hier in de zuidelijke Shan-staat, dat sommigen proberen de drugstroom te stoppen. Met beperkte middelen vertellen ze over wat ze kunnen doen in een andere strijd binnen een veel grotere oorlog.