Waarom het nieuwe kanaalproject in Pakistan zorgen over waterschaarste oproept

Islamabad, Pakistan – De Pakistaanse regering heeft een ambitieus landbouwproject gelanceerd met als doel de voedselveiligheid te verbeteren in het Zuid-Aziatische land met 240 miljoen inwoners.

Een netwerk van zes kanalen zal door het hele land worden aangelegd om miljoenen acres onvruchtbare grond te irrigeren als onderdeel van het $3,3 miljard (945 miljard roepies) project, bekend als het Green Pakistan Initiative (GPI), dat in 2023 werd gelanceerd door de machtige legerleider generaal Asim Munir en premier Shehbaz Sharif.

Het project, dat vorige maand werd ingeluid door Munir en de chief minister van de provincie Punjab, is door voorstanders geprezen als een baanbrekende ontwikkeling die uitgestrekte woestijnen zal transformeren in vruchtbaar landbouwgrond.

Munir prees Punjab, de meest bevolkte provincie, voor zijn rol als de “motor van de Pakistaanse landbouw” en voegde eraan toe dat het leger zijn steun voor de economische groei van het land zal blijven geven.

Critici zijn echter van mening dat het megaproject, dat tot doel heeft kanalen door de vier provincies van Pakistan aan te leggen, zou leiden tot waterschaarste in de zuidelijke delen van het land. Ze beweren dat het project is gepland zonder instemming van belanghebbenden.

Volgens veel sceptici zal de GPI de druk op het riviersysteem van Pakistan verder verhogen, dat al te maken heeft met dalende waterstanden door klimaatverandering en overexploitatie.

Er hebben talloze protesten plaatsgevonden in de zuidelijke provincie Sindh sinds de aankondiging van het project, met de laatste demonstratie op 25 maart in grote steden, waaronder Karachi, geleid door de Pakistan People’s Party (PPP), de regerende partij in Sindh die ook de door Sharif geleide regering steunt.

Wat is de GPI? Wat is de reikwijdte? En waarom stuiten sommige voorgestelde kanalen op zulke sterke weerstand?

Waterallocatie is al lange tijd een politiek brandpunt in Pakistan, en Sindh, als een lagere rivierprovincie, vreest dat het verliezen van water aan opwaartse ontwikkelingen desastreuze gevolgen kan hebben.

Sinds de regering haar voornemen aankondigde om kanalen aan te leggen op de Indus – de grootste rivier van het land en de levenslijn – zijn duizenden mensen, waaronder vrouwen en kinderen, de straat op gegaan.

Een protestbijeenkomst werd op 16 februari gehouden in Bhit Shah in Sindh, waarbij deelnemers zich verzetten tegen het kanaalsysteem, uitdrukkend dat ze vreesden dat het wateraandeel van Sindh mogelijk zou worden verminderd. Sindh is afhankelijk van water uit het Indus-riviersysteem voor drinkwater en landbouwdoeleinden.

Wat is het Green Pakistan Initiative? De landbouw is de ruggengraat van de Pakistaanse economie, goed voor bijna 25 procent van het bruto binnenlands product (BBP) en biedt 37 procent van de werkgelegenheid.

De GPI werd gelanceerd in juli 2023 om verouderde landbouwmethoden aan te pakken en de productiviteit te verbeteren.

Het doel is om de landbouwsector te moderniseren door nieuwe technologieën en apparatuur te introduceren, waaronder drones, landbeheersystemen en tractors, evenals het verstrekken van zaden en meststoffen om de opbrengsten te verhogen.

Het project heeft bovendien als doel technische input aan boeren te bieden, waaronder bodemonderzoek en andere diensten, en zowel binnenlandse als buitenlandse investeringen aan te trekken om wat Munir beschreef als “moderne boerderijen” te creëren.

Pakistan heeft in 2023 voor $9 miljard aan voedselproducten geïmporteerd, terwijl het land te maken heeft met een betalingsbalanscrisis en gedwongen is om leningen aan te gaan bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

De Green Corporate Initiative (GCI), een door het leger geleide particuliere onderneming, is belast met het omzetten van braakliggende gronden in bewerkbare landbouwgrond.

Nazir meldde dat er 4,8 miljoen acres (1,94 miljoen hectare) “onvruchtbare woestijn” is geïdentificeerd in het hele land. Het bewerkbaar maken van dat land zou ook meer dan 60.000 mensen werkgelegenheid bieden, voegde hij eraan toe.

Het leger heeft een enorme invloed in het land, heeft Pakistan meer dan drie decennia direct bestuurd en beheert verschillende commerciële entiteiten in de sectoren onroerend goed, landbouw, bouw en andere sectoren.

Volgens de GPI zal het project zich richten op het verbouwen van “doelgewassen”, waaronder katoen, tarwe, koolzaad, zonnebloemen, rijst en linzen, onder anderen.

Onder het plan zal het bedrijf land voor 30 jaar leasen via verschillende bedrijfsmodellen, waarbij een minimum van 1.000 acres (405 hectare) zal worden toegewezen aan investeerders, die zowel buitenlandse als binnenlandse grootschalige investeerders kunnen zijn.

Het uiteindelijke doel is echter om de grootschalige investering als model te gebruiken voor kleine boeren, die dan kunnen samenwerken met andere kleine boeren om hun landbouwtechnieken te upgraden en ze in lijn te brengen met de hedendaagse praktijken.

Wat is het Cholistan-kanaal en waarom is het belangrijk? De goedkeuringen voor de “zes strategische kanalen” werden in juli 2024 gegeven door president Asif Ali Zardari, die uit Sindh komt en co-voorzitter is van de PPP, na zijn vergadering met GPI-functionarissen.

Volgens de notulen van de vergadering werden deze kanalen als “vitaal voor landbouwontwikkeling en voedselzekerheid” beschouwd, en Zardari keurde hun “gelijktijdige uitvoering” goed terwijl hij consistente financiering van zowel de federale als de provinciale overheden aanmoedigde.

Van de kanalen is het Cholistan-kanaal het grootste en meest cruciale project.

Het 176 km (109 mijl) lange kanaal heeft volgens officiële documenten drie takken, met een totale capaciteit van 4.120 cusecs (116.665 liter/seconde), en de voltooiing wordt verwacht tegen medio 2030, met een geschatte kosten van $783 miljoen.

Om het kanaal te bouwen hebben de autoriteiten 1,2 miljoen acres (485.623 hectare) grond in Punjab verworven, waarvan meer dan 90 procent in de Cholistan-woestijn, die aan India grenst.

In de eerste fase zal 452.000 acres grond worden bedekt, terwijl 750.000 acres grond geïrrigeerd zal worden bij de voltooiing van de tweede fase. Meer dan 170.000 acres grond in de Cholistan-woestijn worden al door particuliere investeerders gebruikt voor cultivatie.

Volgens het werkdocument dat is opgesteld door het federale ministerie van Planning, Ontwikkeling en Speciale Initiatieven, wordt “de bouw van het Cholistan-kanaal daarom gezien als een kritieke interventie om de regio te transformeren door betrouwbare en duurzame watervoorziening naar grote gebieden van voorheen niet bewerkbare grond te brengen.”

“Dit project sluit ook aan bij bredere nationale doelen, zoals het vergroten van de voedselveiligheid, het verbeteren van de levensstandaard op het platteland en het bevorderen van duurzame ontwikkeling in de minder ontwikkelde regio’s van Pakistan,” aldus het document.

Nazir schetste drie primaire doelstellingen voor het cultiveren van de Cholistan-woestijn: “het ontwikkelen van land en het verhogen van de opbrengst, het verbeteren van de biodiversiteit en het waarborgen van sociale impact.”

“Terwijl onze lokale boer het uiteindelijke doel is, willen we samenwerken met buitenlandse investeerders evenals grootschalige binnenlandse investeerders,” zei hij.

De Special Investment Facilitation Council (SIFC), een hooggeplaatste instantie die gezamenlijk wordt voorgezeten door de legerleider en de premier, werd in 2023 opgericht om investeerders te helpen bureaucratische obstakels te omzeilen.

Deze stap is gericht op het aantrekken van investeerders naar Pakistan, een land dat te maken heeft met ernstige economische uitdagingen en momenteel betrokken is bij een $7 miljard IMF-noodlening, de 25ste sinds 1958.

Waar komt het water vandaan? Na het Indus Water Treaty (IWT), een waterverdelingsmechanisme tussen Pakistan en India dat in 1960 werd overeengekomen, heeft Pakistan de controle over de Indus, Jhelum en Chenab rivieren, terwijl India de controle heeft over de Sutlej, Ravi en Beas.

Het voorgestelde plan voor de kanalen stelt dat ze zullen worden gevoed door overtollig floodwater van de door India gecontroleerde Sutlej-rivier. Critici beweren echter dat het uitsluitend vertrouwen op floodwater een onbetrouwbare benadering is.

Naseer Memon, een milieu-specialist in Islamabad, benadrukt dat de waterstroom in de oostelijke rivieren van het Indus-bekken – Sutlej, Ravi en Beas – gestaag afneemt door de bouw van dammen en klimaatverandering.

Een rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) uit 2021 benadrukt dat Pakistan uitsluitend afhankelijk is van het Indus Basin Irrigation System (IBIS) voor zijn basis voedselveiligheid en watervoorziening.

Het land bespaart slechts 10 procent van zijn rivierwater in vergelijking met een wereldgemiddelde van 40 procent. Bovendien zegt de FAO dat Pakistan een van de meest watergestreste landen ter wereld is, dat bijna 75 procent van zijn totale hernieuwbare watervoorraden onttrekt.

Het IBIS is een van de grootste aaneengeschakelde irrigatiesystemen ter wereld, dat helpt om ongeveer 44 miljoen acres (18 miljoen hectare) land in Pakistan te irrigeren en opereert via “drie grote multifunctionele opslagreservoirs, 19 barrage’s, 12 inter-rivierverbindingen en 45 grote irrigatiekanalen”, volgens de FAO.

Critici maken zich zorgen dat het nieuwe kanaalproject in Punjab zou kunnen leiden tot waterschaarste in de provincie Sindh, wat de ecologie en de levensonderhoud van mensen die afhankelijk zijn van de Indus-rivier zou beïnvloeden.

Wat zeggen de critici? De waterverdeling in Pakistan wordt gecontroleerd door de Indus River System Authority (IRSA), een regelgevende instantie die in 1992 is opgericht om het water van de Indus-rivier eerlijk te verdelen onder de vier provincies.

Ondanks de tegenstand van Sindh’s IRSA-vertegenwoordiger Ehsan Leghari, heeft de autoriteit vorige maand een certificaat uitgegeven dat in wezen accepteert dat er voldoende water beschikbaar is voor het Cholistan-kanaal.

In zijn afwijkende notitie waarschuwde Leghari dat dit zou kunnen vereisen dat water van de Indus naar het Cholistan-kanaal moet worden omgeleid, wat hij betoogde “oneerlijk zou zijn voor Sindh”.

“De analyse van gegevens van het Indus-bekken in Pakistan heeft in vele rapporten aangetoond dat het watergebruik in het Indus-bekken al de beschikbaarheid overschrijdt, en het Indus-bekken verkeert in een kritieke toestand, niet in staat om te voldoen aan de bestaande irrigatie- en drinkwaterbehoeften en niet in staat om de intrusie van zeewater te stoppen,” schreef Leghari in zijn notitie.

De regering van Sindh, die wordt geleid door de PPP, een bondgenoot van Sharif’s Pakistan Muslim League-Nawaz (PMLN), heeft een unaniem besluit aangenomen in de provinciale assemblee, waarin wordt geëist dat alle activiteiten met betrekking tot het kanaalproject onmiddellijk worden stopgezet.

Een senior leider van de PPP heeft het project ook bekritiseerd en gezegd dat het nadelige gevolgen zal hebben voor de landbouwsector in Sindh.

Sherry Rehman, de partijleider in de hogere kamer van het parlement, waarschuwde dat het project zou leiden tot de verwoestijning van de vruchtbare gronden in Sindh.

Memon, de waterdeskundige, stelde vragen over het gebrek aan transparantie van het leger en de regering van Punjab over hoe irrigatiewater zou worden verkregen.

“Als de Sutlej niet voldoende water heeft en Punjab water van de Jhelum-rivier omleidt, kan de tekortkoming van Punjab worden gecompenseerd door meer water van de Indus te onttrekken, waardoor Sindh wordt beroofd,” zei hij.

Toegevoegd aan de zorgen die door Memon zijn geuit, waarschuwde een officiële IRSA-memo vorige week voor waterschaarste en stelde vast dat Punjab al een tekort van 20 procent had en Sindh 14 procent, met potentiële tekorten die in de komende maanden kunnen oplopen tot 30 tot 35 procent.

Memon is het ermee eens dat het verbeteren van landbouwpraktijken en het op gelijke hoogte brengen met moderne praktijken noodzakelijk is, maar zei: “Het proces moet transparant en eerlijk zijn.”

“Punjab’s eigen aandeel in water is gegarandeerd via het bestaande systeem van kanalen. Maar wanneer nieuwe irrigatiegebieden worden gepland, zonder uit te leggen waar het water vandaan komt, is het onvermijdelijk dat mensen in Sindh hun woede zullen uiten en protesteren.”