Waarom ervaart Europa recordbrekende hittegolven?
Vroegtijdige hittegolven treffen Europa
Hittegolven in Europa zijn dit jaar onverwacht vroeg gearriveerd, met al twee grote temperatuurspikes die miljoenen mensen beïnvloeden en een derde die delen van het continent in zijn greep heeft.
Tussen eind juni en half juli stegen de temperaturen tot maar liefst 46 graden Celsius, waarbij sommige locaties in West-Europa recordbrekende hitte ervaren. In Griekenland hebben bosbranden evacuaties veroorzaakt, terwijl in Frankrijk noodmaatregelen hebben geleid tot de sluiting van scholen en zelfs de Eiffeltoren. In Italië hebben verboden op buitenshuis werken veel werknemers getroffen.
Het Spaanse ministerie van Milieu meldde dat hoge temperaturen de afgelopen twee maanden 1.180 doden hebben veroorzaakt, een scherpe stijging ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Volgens een studie werden tussen 23 juni en 2 juli ongeveer 2.300 hittegerelateerde doden geregistreerd in 12 Europese steden. Ongeveer 1.500 van deze doden waren gelinkt aan klimaatverandering, volgens onderzoekers van Imperial College London en de London School of Hygiene and Tropical Medicine.
“Klimaatverandering heeft het aanzienlijk warmer gemaakt dan het anders zou zijn geweest, wat het veel gevaarlijker maakt,” zei Dr. Ben Clarke, een onderzoeker aan Imperial College London.
Waar hebben hittegolven plaatsgevonden?
De eerste hittegolf die Europa ervoer, bereikte zijn piek tussen 17 en 22 juni en trof West- en Zuid-Europa. Tijdens de tweede hittegolf, die piekte tussen 30 juni en 2 juli, overschreden de temperaturen 40C in verschillende landen, met enkele steden in Spanje en Portugal die 46C bereikten.
Wat veroorzaakt de hittegolven?
De aanhoudende hitte wordt aangedreven door een hogedrukgebied boven West-Europa, bekend als een hittekoepel. Dit fungeert als een deksel dat warme lucht onder zich vasthoudt. De druk van het weersysteem duwt lucht naar beneden in een hete, koepelvormige massa en voorkomt dat mildere weersystemen zich verplaatsen. Hierdoor ontstaan langdurige periodes van extreem hoge temperaturen. De hitte voorkomt ook dat er wolken ontstaan, wat de kans op regen vermindert.
De warmste juni ooit in West-Europa
Door het weerfenomeen zag West-Europa zijn warmste juni ooit met een gemiddelde temperatuur van 20,49C, wat de vorige recordtemperatuur van juni uit 2003 met 0,06C overtrof, volgens de Copernicus Climate Change Service. Op 30 juni lag de gemiddelde temperatuur in West-Europa op 24,9C, wat een nieuw dagelijks temperatuurrecord voor juni vestigde. Dezelfde gemiddelde temperatuur werd op 1 juli geregistreerd.
Dit was een van de hoogste dagelijkse temperaturen die ooit in Europa zijn waargenomen in deze tijd van het jaar. Het werd alleen overtroffen tijdens de hittegolven van 2003, 2018, 2019, 2022 en 2023.
Europa is het snelst opwarmende continent en is sinds het midden van de jaren ’90 met 0,53C per decennium opgewarmd, volgens de ERA5-dataset van de Copernicus Climate Change Service. Verschillende factoren veroorzaken dit effect in Europa, waaronder verschuivingen in de atmosferische circulatie, wat leidt tot frequentere en intensere hittegolven. Bovendien betekent verminderde luchtvervuiling dat er meer zonne-energie het aardoppervlak bereikt en dat de bewolking afneemt. Bepaalde gebieden van Europa reiken ook tot in de Arctis, de snelst opwarmende regio op de planeet.
Landenn zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje en Portugal registreerden de hoogste temperaturen sinds 1979 van het begin van de eerste hittegolf tot het einde van de tweede hittegolf – van 17 juni tot 2 juli.
Hittegerelateerde doden in Europa
Hittegolven zijn dodelijk geweest voor Europa. Een rapport van het Grantham Institute van Imperial, gepubliceerd vorige week, bestudeerde 12 Europese steden om veranderingen in de intensiteit van hittegolven te meten. Van 23 juni tot 2 juli werd geschat dat er 2.300 hittegerelateerde doden waren, waaronder 1.500 die aan klimaatverandering waren gerelateerd, wat de hittegolven ernstiger maakte.
Klimaatverandering was verantwoordelijk voor:
- 317 van de geschatte overtollige hitte-doden in Milaan
- 286 in Barcelona
- 235 in Parijs
- 171 in Londen
- 164 in Rome
- 108 in Madrid
- 96 in Athene
- 47 in Boedapest
- 31 in Zagreb
- 21 in Frankfurt
- 21 in Lissabon
- zes in Sassari, Italië
De studie ontdekte dat de hittegolven dodelijker waren door de vroege komst van hogere temperaturen, die normaal gesproken in late juli en augustus voorkomen. Mensen in Europa zijn niet gewend aan zulke hoge temperaturen, vooral de oudere bevolking. Meer dan 80 procent van de geschatte overtollige doden wordt verwacht bij mensen ouder dan 65.
De wereld wordt warmer
Vorig maand was de derde warmste juni wereldwijd sinds 1850, volgens gemiddelde temperaturen. De gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de lucht in juni was 16,46C, wat 0,47C hoger is dan het gemiddelde voor juni van 1991-2020, volgens de Copernicus Climate Change Service. Wereldwijde temperaturen blijven ongebruikelijk hoog, met een nauwe aansluiting op 2024 – het warmste jaar ooit, met een gemiddelde oppervlaktetemperatuur van 15,1C, meer dan 1,5C hoger dan pre-industriële niveaus, een drempel die cruciaal wordt geacht om gevaarlijke wereldwijde opwarming te vermijden.
Een artikel dat vorige maand werd gepubliceerd in het tijdschrift Earth System Science Data merkte ook op dat de door de mens veroorzaakte opwarming met een snelheid van 0,27C per decennium is toegenomen van 2015 tot 2024, wat de hoogste snelheid is die in de instrumentale gegevensrecord is waargenomen.
