Waarom de bossen in het Amazonegebied niet terugkeren na goudwinning

Bossen in de Peruaanse Amazone groeien niet terug na goudwinning – Niet alleen vanwege de schade aan de bodem door giftige metalen, maar ook omdat het land zijn watervoorraad heeft uitgeput. Een veelgebruikte mijnbouwmethode, bekend als zuigmijnbouw, verandert het terrein op manieren die vocht onttrekken en warmte vasthouden, waardoor er barre omstandigheden ontstaan waarin zelfs herplante zaailingen niet kunnen overleven.

De bevindingen, gepubliceerd in Communications Earth & Environment, onthullen waarom herbebossingsinspanningen in de regio problemen ondervinden. Een van de co-auteurs van de studie is Josh West, professor in aardwetenschappen en milieustudies aan het USC Dornsife College of Letters, Arts and Sciences. “We wisten dat bodemdegradatie het herstel van bossen vertraagt,” zegt West, een National Geographic Explorer. “Maar dit is anders. Het mijnbouwproces droogt het land uit, waardoor het ongeschikt wordt voor nieuwe bomen.”

Onderzoek naar een beschadigd Amazone-landschap – Het onderzoeksteam werd geleid door Abra Atwood, een wetenschapper aan het Woodwell Climate Research Center en een voormalige student van West, die in 2023 haar doctoraat aan USC Dornsife behaalde. In samenwerking met collega’s van Columbia University, Arizona State University en de Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cusco in Peru, bestudeerde het team twee verlaten goudmijnlocaties in de Madre de Dios-regio van Peru, nabij de grenzen van Brazilië en Bolivia.

Ze gebruikten drones, bodemsensoren en ondergrondse beeldvorming om te begrijpen hoe zuigmijnbouw het land hervormt. De techniek, die vaak door kleinschalige en vaak familiebedrijven wordt gebruikt, blaast de bodem uit elkaar met hogedrukwaterkanonnen. Het losgemaakte sediment wordt door middel van sluizen geleid die gouddeeltjes filteren, terwijl lichter materiaal, waaronder voedingsrijke toplaag, wegspoelt. Wat overblijft zijn stagnante vijvers—sommige zo groot als voetbalvelden—en torenhoge zandhopen van wel 9 meter hoog.

In tegenstelling tot graafmijnen, die in andere delen van de Amazone worden gebruikt en enige toplaag kunnen behouden, laat zuigmijnbouw weinig achter om nieuwe groei te ondersteunen. Om de bodemvochtigheid en -structuur te meten, gebruikten de onderzoekers elektrische resistiviteitsbeeldvorming, een techniek die bijhoudt hoe gemakkelijk vocht door de bodem beweegt. Ze ontdekten dat de zandhopen fungeren als zeefjes. Regenwater stroomt tot wel 100 keer sneller door hen heen dan door ongestoorde bodem. Deze gebieden drogen ook bijna vijf keer sneller na regen, waardoor er weinig vocht beschikbaar is voor nieuwe wortels.

Om de omstandigheden te vergelijken, installeerde het team sensoren op verschillende locaties—zand- en kleigronden, vijveroevers en ongestoorde bossen—en ontdekten dat ontboste gebieden consequent heter en droger waren. Op blootgestelde zandhopen bereikte de oppervlaktetemperatuur wel 60°C. “Het is alsof je probeert een boom in een oven te laten groeien,” zei West. Drones met thermische camera’s toonden aan hoe het woestijnachtige terrein onder de zon verhit werd, terwijl nabijgelegen beboste gebieden en vijveroevers aanzienlijk koeler bleven.

De Amazone redden met betere praktijken – Hoewel het team enige hergroei observeerde nabij vijveroevers en in laaggelegen gebieden, bleven grote stukken land kaal, vooral waar zandhopen wijdverspreid zijn. Deze plekken, die verder van de waterbron liggen en snel vocht verliezen, zijn moeilijker te herbebossen. Tussen 1980 en 2017 vernietigde kleinschalige goudwinning meer dan 95.000 hectare—een gebied meer dan zeven keer de grootte van San Francisco—van het regenwoud in de Madre de Dios-regio. In en rond het Tambopata National Reserve blijven de activiteiten zich uitbreiden, wat zowel de biodiversiteit als de inheemse gronden bedreigt. In de Amazone is goudwinning nu verantwoordelijk voor bijna 10% van de ontbossing.

De onderzoekers suggereren dat herstelinspanningen kunnen profiteren van het hervormen van het terrein zelf. Het egaliseren van de zandhopen en het vullen van verlaten vijvers kan de boomwortels dichter bij grondwater brengen, waardoor de vochtretentie verbetert en de hergroei wordt gestimuleerd. Hoewel natuurlijke erosie uiteindelijk hetzelfde kan doen, is het proces veel te traag om te voldoen aan de dringende herbebossingsbehoeften. “Er is maar één Amazone regenwoud,” zei West. “Het is een levend systeem zoals niets anders op aarde. Als we het verliezen, verliezen we iets onherstelbaars.”