VS en Europa heffen ‘bereikbeperkingen’ op Oekraïense raketten op: Waarom dit belangrijk is

Algemeen overzicht van Taurus kruisraket van de Europese ontwikkelaar en fabrikant MBDA bij zijn hoofdkantoor in Schrobenhausen nabij München, Duitsland. De nieuw gekozen Duitse kanselier, Friedrich Merz, heeft aangekondigd dat de westerse bondgenoten van Oekraïne de reikwijdtebeperkingen op de wapens die zij aan Kyiv leveren, opheffen.

Merz verklaarde tijdens een lokaal politiek evenement in Berlijn op maandag dat de beleidswijziging van toepassing is op wapens die zijn geleverd door landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten. De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, reageerde door te zeggen dat een dergelijke beslissing “volledig in tegenspraak” is met enige toekomstige vredesregeling met Kyiv.

De aankondiging van Merz komt op een moment van escalatie in de Russische aanvallen in Oekraïne en kritiek van de Amerikaanse president, die de Russische president Vladimir Poetin op zondag als “gek” bestempelde. De vraag is dus: hoe kan deze beslissing de toekomstige wapenstilstandsonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne beïnvloeden?

Wat heeft Merz precies gezegd? Tijdens een forum georganiseerd door de publieke omroep WDR, zei de Duitse kanselier dat er “geen reikwijdtebeperkingen meer zijn voor wapens die aan Oekraïne zijn geleverd – noch door de Britten, noch door de Fransen, noch door ons, en ook niet door de Amerikanen”.

“Dat betekent dat Oekraïne zich ook kan verdedigen door bijvoorbeeld militaire posities in Rusland aan te vallen,” voegde Merz toe. “Tot voor kort kon dat niet… Maar dat kan nu wel.” Hij noemde dit “verre vuur” in jargon en voegde eraan toe dat Oekraïne ook wapens krijgt die militaire doelen in het achterland aanvallen.

Het was echter niet onmiddellijk duidelijk of Merz verwees naar de versoepeling van beperkingen op langereafstandswapens in november 2024, toen de VS Oekraïne toestonden om langeafstandsraketten, zoals het Army Tactical Missile System (ATACMS), te gebruiken voor aanvallen op Russisch grondgebied.

Na de goedkeuring door de VS zeiden Russische autoriteiten op 19 november dat Oekraïne een “faciliteit” in de grensregio Bryansk had aangevallen met zes ATACMS-raketten, die een bereik hebben van 300 km. Een dag later vuurde Oekraïne ook langeafstandsraketten van Britse makelij, de Storm Shadow, af op Rusland, volgens het Russische Ministerie van Defensie.

Wat zijn de reikwijdtebeperkingen? De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy heeft zijn westerse bondgenoten herhaaldelijk aangespoord om de beperkingen op het gebruik van langeafstandswapens zoals de ATACMS op te heffen. Volgens Zelenskyy zou het verlenen van deze capaciteit aan Kyiv de Oekraïense strijdkrachten in staat stellen om doelen zoals munitieopslagplaatsen, luchthavens en commandocentra diep in Rusland te raken.

Echter, westerse bondgenoten zijn tot nu toe voorzichtig gebleven, bang dat Oekraïense aanvallen diep in Rusland het conflict verder zouden kunnen uitbreiden.

Duitsland, de op één na grootste leverancier van militaire hulp aan Oekraïne na de VS, heeft lange tijd geweigerd om Taurus langeafstandskruisraketten te sturen. Voormalig kanselier Olaf Scholz had de levering aan Kyiv volledig afgewezen, ondanks oproepen van Merz om dit te doen terwijl hij in de oppositie zat.

De laagvliegende kruisraket heeft een bereik van 500 km en is geschikt voor het raken van begraven of beschermde doelen. De luchtgelanceerde projectiel zou de sterkste westerse raket zijn die door Oekraïne wordt gebruikt als Duitsland besluit om raketten aan Oekraïne te leveren.

Op maandag zei Merz niet of zijn aankondiging betekende dat Berlijn de kruisraketten aan het Oekraïense leger zou leveren.

Hoe heeft Rusland gereageerd? De woordvoerder van het Kremlin, Peskov, zei maandag dat elke beslissing om Oekraïne langeafstandsraketten te geven een gevaarlijke zet zou zijn. “Deze potentiële beslissingen, als zulke beslissingen inderdaad zijn genomen, staan absoluut in tegenspraak met onze aspiraties voor een politieke regeling,” zei Peskov.

In september vorig jaar waarschuwde president Poetin dat als de westerse bondgenoten van Oekraïne het land langeafstandswapens toestaan om in Rusland te slaan, dit zou betekenen dat de NAVO “in oorlog” zou zijn met Moskou. “Dit zou de aard van het conflict op significante wijze veranderen. Het zou betekenen dat NAVO-landen, de VS en Europese landen in oorlog zijn met Rusland,” zei Poetin.

Hoe zullen de opmerkingen van Merz de oorlog vormgeven? Volgens Timothy Ash, een associate fellow in het Rusland- en Euraziëprogramma van Chatham House, was de aankondiging van Merz een “reactie op het getreuzel van Rusland”. Ash voegde eraan toe dat de stap een “significante verandering in aanpak” van de Duitse kanselier weerspiegelde. “Hij is veel agressiever ten opzichte van Rusland dan Scholz,” zei hij.

De twee partijen zijn nog steeds ver verwijderd van het vredesproces. Beide zijn bereid voor de lange oorlog – dit zal gewoon een beetje de kansen in het voordeel van Oekraïne helpen kantelen.

De luchtmacht van Oekraïne zei op zondag dat Rusland zijn grootste luchtaanval van de driejarige oorlog had uitgevoerd, met een recordaantal van 298 drones en 69 raketten. Bij de aanval kwamen minstens 12 mensen om het leven.

Hoe heeft Trump gereageerd op de laatste Russische aanval? De Amerikaanse president is steeds gefrustreerder geraakt door Poetin, omdat de inspanningen van zijn administratie om de oorlog te beëindigen tot nu toe geen resultaten hebben opgeleverd. Hij slaagde er niet in om een wapenstilstand met Oekraïne te bereiken na een gesprek van twee uur met Poetin vorige week.

“Ik ben niet blij met wat Poetin doet. Hij doodt veel mensen. En ik weet niet wat er met Poetin is gebeurd,” vertelde Trump aan verslaggevers op zondag. “Ik ken hem [Poetin] al lang, ben altijd met hem overweg gekomen, maar hij stuurt raketten naar steden en doodt mensen, en dat vind ik helemaal niet leuk,” voegde hij eraan toe, en hij overweegt meer sancties tegen Moskou.

Trump had beloofd de oorlog snel te beëindigen tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen, maar vijf maanden na zijn terugkeer aan de macht is het hem nog steeds niet gelukt om beide partijen tot overeenstemming te brengen over een wapenstilstand. Oekraïne wil een onvoorwaardelijke wapenstilstand, terwijl Poetin zegt dat “de oorzaken van deze crisis” moeten worden aangepakt voor enige overeenkomst. Moskou wil dat Kyiv geen toegang krijgt tot de NAVO en dat zijn troepen zich terugtrekken uit Oekraïense gebieden die gedeeltelijk door Russische troepen zijn bezet. Kyiv heeft die eisen afgewezen.

Trump was kritisch over zijn voorganger, Joe Biden, vanwege het leveren van wapens ter waarde van miljarden dollars aan Oekraïne. Hij heeft zijn NAVO-bondgenoten gevraagd om zich in te spannen en een veiligheidsgarantie aan Oekraïne te bieden. De Europese Unie-landen hebben sindsdien hun defensiebudgetten verhoogd en een “coalitie van de bereidwilligen” gevormd om een vredesplan voor Oekraïne op te stellen.