Trump’s Omarmingen van Pakistan: Tactische Romantiek of een Nieuwe Binnenkring?

Nieuws|Donald Trump

Trump omarmt Pakistan: ‘Tactische romantiek’ of een nieuwe ‘inner circle’?

Trump ontvangt de Pakistaanse legerchef Asim Munir voor een ongekende lunch in het Witte Huis, terwijl de VS en Pakistan hun banden opnieuw vormgeven.

Islamabad, Pakistan – In zijn eerste toespraak tot een gezamenlijke zitting van het Congres op 4 maart dit jaar, na zijn herverkiezing als president van de Verenigde Staten, deed Donald Trump een opmerkelijke onthulling. Hij verwees naar de dodelijke aanslag bij Abbey Gate op het vliegveld van Kabul in augustus 2021 – die plaatsvond terwijl duizenden Afghanen probeerden te vluchten na de overname door de Taliban – en zei dat de vermeende dader was gearresteerd. Het land dat hij verantwoordelijk stelde voor de arrestatie: Pakistan. “Ik wil vooral de regering van Pakistan bedanken voor het helpen vangen van dit monster,” verklaarde Trump.

Een klein beetje meer dan drie maanden later ontving Trump de Pakistaanse legerchef Asim Munir voor een lunch in het Witte Huis – de eerste keer dat een Amerikaanse president een militaire chef uit Pakistan ontving die niet ook het staatshoofd van het land is. Munir is op een vijfdaagse reis naar de VS.

Voor een land dat Trump zeven jaar eerder beschuldigde van het geven van “niets anders dan leugens en bedrog” en veilige havens voor terroristen – en dat zijn voorganger Joe Biden noemde “een van de gevaarlijkste landen” – markeert dit een dramatische verschuiving.

Experts zeggen dat dit een reset is die al weken in de maak is onder Trumps tweede termijn en die werd versterkt door de korte maar intense militaire confrontatie tussen India en Pakistan in mei, waarbij de VS probeerden te bemiddelen voor een wapenstilstand.

Sommige analisten waarschuwen dat de evoluerende relatie moet worden gezien als een product van Trumps persoonlijke positie, eerder dan een institutioneel beleid.

“De ene minuut heeft de VS geen interesse en de volgende minuut veranderen prioriteiten snel. Je hebt te maken met een regering die onvoorspelbaar en gepersonaliseerd is, en dat associeer je niet met het traditionele Amerikaanse buitenlandse beleid,” voegde hij eraan toe.

Echter, anderen wijzen erop dat zelfs de optiek van Trump die Munir ontvangt significant is. “Trumps lunchuitnodiging aan de legerchef van Pakistan is niet alleen protocolschendend, het herdefinieert het protocol,” zei Raza Ahmad Rumi, een vooraanstaand docent aan de City University of New York (CUNY). “Het signaleert heel duidelijk dat Pakistan niet alleen op Washingtons radar staat, maar ook in de inner circle, althans voor nu.”

Reset te midden van regionale crises

De ontmoeting tussen Trump en Munir vond plaats te midden van verhoogde spanningen in het Midden-Oosten, waar Israël sinds 13 juni aanvallen heeft uitgevoerd in Iraanse steden. Iran heeft gereageerd met eigen raketaanvallen op Israël.

De Israëlische offensief – gericht op Iraanse generaals, raketbases, nucleaire faciliteiten en wetenschappers – heeft meer dan 200 mensen gedood. De raket- en drone-aanvallen van Iran op Israël in de afgelopen zes dagen hebben ongeveer 20 mensen het leven gekost.

De door Benjamin Netanyahu geleide Israëlische regering heeft de VS aangespoord om zich bij de offensief tegen Iran aan te sluiten, dat een 900 kilometer lange grens met Pakistan deelt.

Na de lunch met Munir op woensdag merkte Trump op dat de Pakistani’s “Iran heel goed kennen, beter dan de meesten,” maar voegde eraan toe dat ze “niet gelukkig” zijn.

Volgens Trump was de belangrijkste reden voor de ontmoeting met Munir om hem te bedanken voor zijn rol in het ontmijnen van het conflict in mei tussen Pakistan en India, een confrontatie die de regio, thuis voor meer dan 1,6 miljard mensen, op de rand van een nucleaire oorlog bracht.

“De reden dat ik hem hier had, was dat ik hem wilde bedanken voor het niet ingaan van de oorlog [met India]. En ik wil ook premier [Narendra] Modi bedanken, die een paar dagen geleden is vertrokken. We werken aan een handelsverdrag met India en Pakistan,” zei Trump, die bekendstaat om zijn warme relatie met de Indiase leider Modi.

“Deze twee zeer slimme mensen hebben besloten om niet door te gaan met een oorlog die een nucleaire oorlog had kunnen zijn. Pakistan en India zijn twee grote nucleaire machten. Ik was vereerd om hem vandaag te ontmoeten,” voegde hij eraan toe, verwijzend naar Munir.

De crisis begon na een aanval in april in door India bestuurd Kasjmir waarbij 26 Indiase burgers omkwamen. India gaf Pakistan de schuld, dat de beschuldiging ontkende en opriep tot een “geloofwaardig, onafhankelijk, transparant” onderzoek.

Op 7 mei lanceerde India aanvallen binnen de Pakistaanse en door Pakistan bestuurde Kasjmirgebieden. Pakistan reageerde via zijn luchtmacht en beweerde minstens zes Indiase vliegtuigen te hebben neergeschoten. India bevestigde verliezen, maar gaf geen cijfers.

Het conflict escaleerde toen beide partijen drie dagen lang drones uitwisselden en uiteindelijk op 10 mei raketten op militaire doelen lanceerden. Het eindigde pas na intense diplomatie via achterkanalen, met name met de VS, die leidde tot een wapenstilstand.

Trump herhaalde zijn rol op woensdag. “Ik heb de oorlog tussen Pakistan en India gestopt. Deze man [Munir] was uiterst invloedrijk in het stoppen van het conflict aan de Pakistaanse kant, Modi aan de Indiase kant, en anderen,” zei hij.

Hoewel Pakistan de rol van de VS heeft erkend, stelt India dat de wapenstilstand uitsluitend het resultaat was van bilaterale dialoog. De Indiase minister van Buitenlandse Zaken Vikram Misri verklaarde dinsdag dat premier Modi telefonisch contact had gehad met Trump om New Delhi’s standpunt te benadrukken dat er geen door de VS geleide bemiddeling tussen India en Pakistan was geweest.

Uren voordat hij de Pakistaanse legerchef Asim Munir ontmoette, sprak de Amerikaanse president Donald Trump telefonisch met premier Narendra Modi van India.

Kans om relevantie te herbevestigen

Die betrokkenheid heeft een lange geschiedenis. De relatie van Pakistan met de VS dateert terug tot de onafhankelijkheid in 1947, waarna het zich gedurende de Koude Oorlog aan Washington bond. Na de Sovjetinvasie van Afghanistan steunde Pakistan de Amerikaanse doelstellingen daar, en de twee werkten nauw samen om de moedjahedien te steunen die uiteindelijk Moskou dwongen zijn troepen terug te trekken.

Vervolgens steunde Pakistan ook de Amerikaanse “oorlog tegen terrorisme” na 9/11. Echter, in de loop der jaren begonnen velen binnen de Amerikaanse strategische gemeenschap de geloofwaardigheid van Pakistan als een betrouwbare veiligheidspartner in twijfel te trekken, vooral nadat 9/11-architect Osama bin Laden in Abbottabad was gevonden, dicht bij Rawalpindi, de thuisbasis van het militaire hoofdkwartier van Pakistan in 2011.

Sinds de terugkeer van de Taliban aan de macht in augustus 2021 is het strategische partnerschap verder afgenomen. Pakistan heeft zich steeds meer tot China gewend voor economische, militaire en technologische steun.

Maar Weinbaum zei dat sinds Trump weer aan de macht is, Pakistan het respect ontvangt dat onder de vorige Biden-administratie ontbrak. Trump wilde “tegen-terrorisme hulp,” zei Weinbaum – en lijkt die ook te hebben gekregen.

Op 10 juni gaf generaal Michael E Kurilla, hoofd van het US Central Command (CENTCOM), aan hoe die samenwerking heeft geleid tot de arrestatie van de vermoedelijke Abbey Gate-bomber. “Zij [Pakistan] zijn momenteel in een actieve tegen-terrorisme strijd, en zij zijn een fenomenale partner in de wereld van tegen-terrorisme,” zei Kurilla, in een getuigenis voor de House Armed Services Committee in Washington, DC.

Volgens Kurilla, die ook toezicht houdt op de militaire operaties van de VS in het Midden-Oosten, inclusief Iran, was deze vooruitgang, inclusief de arrestatie van de verdachte van de aanslag bij Abbey Gate, mogelijk gemaakt door directe coördinatie met de Pakistaanse legerchef. “Veldmaarschalk Asim Munir belde me om te vertellen dat ze een van de Daesh-K [ISKP of ISIS-K] individuen hadden gevangen,” zei hij.

Als kers op de taart voor de bilaterale relatie, stelde Weinbaum voor, heeft Pakistan “meer voordelen aangeboden, zoals een handelsverdrag zonder invoertarieven, het aanbieden van zeldzame aardmetalen en crypto.” Weinbaum was eerder analist voor Pakistan en Afghanistan in het Bureau van Inlichtingen en Onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Zeldzame aardmetalen, essentieel voor industrieën zoals defensie, robotica en elektronica, behoren tot de activa van Pakistan die nu worden aangeboden aan buitenlandse investeerders, waaronder de VS en Saoedi-Arabië.

Pakistan heeft ook onlangs een crypto-raad opgericht en gesprekken gevoerd met Amerikaanse functionarissen om investeringen en partnerschappen aan te trekken.

Rumi noemde de ontmoeting tussen Munir en Trump “historisch”. “De VS willen de hulp van Pakistan om regionale volatiliteit te verminderen, zonder veel terug te bieden. Voor Munir is het een kans om relevantie te herbevestigen en misschien onderhandelingsruimte thuis te onderhandelen,” zei hij.

Transactionele banden en democratische kosten

Historisch gezien zijn de banden tussen Pakistan en de VS grotendeels transactioneel geweest, vooral op het gebied van veiligheid. Amerikaanse hulp en investeringen volgden vaak op de afstemming van Pakistan met de strategische doelen van de VS, wat hielp bij het opbouwen van zijn infrastructuur en leger.

Maar de relatie is ook gekenmerkt door wantrouwen, waarbij Amerikaanse administraties Pakistan beschuldigden van dubbele agenda, terwijl Pakistan beweert dat de VS de offers die het heeft gebracht aan hun kant niet heeft gerespecteerd.

Of deze laatste betrokkenheid een andere voorbijgaande fase of een duurzamere afstemming blijkt te zijn, moet nog worden gezien, zeggen experts. Rumi, de in New York gevestigde academicus, zei dat de VS traditioneel Pakistan heeft betrokken wanneer het nodig was, en zich heeft teruggetrokken wanneer het kon.

“Tenzij deze relatie wordt geïnstitutionaliseerd, voorbij de veiligheidslens waarmee deze wordt bekeken, is het een andere tactische romantiek. En zoals eerdere schermutselingen, kan het vervagen zodra strategische doelen zijn bereikt of regimes veranderen,” zei hij.

Ansar voegde eraan toe dat Pakistan opnieuw aan de rand staat van een belangrijke strategische keuze te midden van de globale machtsverschuiving. “Veel hangt af van of het neigt naar China of de VS. Die beslissing is ook verbonden met het evoluerende Israël-Palestina-conflict en de rol van Iran,” zei hij.

Maar Weinbaum, de voormalige functionaris van het ministerie van Buitenlandse Zaken, beschreef de reset in de banden als tijdelijk, aangezien “niets permanent is in deze regering.”

“Als Pakistan een rol speelt in de Iran-crisis, zou dit meer betekenis kunnen hebben voor deze banden. Maar het moet voorbereid zijn op het feit dat er niets is geregeld met deze regering. Het kan op elk moment veranderen,” zei hij.

Kracht achter de schermen

Het leger blijft de meest krachtige instelling van Pakistan, die enorme invloed uitoefent op politiek en samenleving. Het heeft direct meer dan drie decennia geregeerd, en de huidige regering, die vorig jaar in een omstreden stemming werd gekozen, wordt algemeen gezien als secundair aan de militaire leiding onder Munir.

De militaire leider van Pakistan, generaal Pervez Musharraf, onderhield nauwe banden met de Verenigde Staten onder de Bush-administratie tijdens de Amerikaanse invasie van Afghanistan na de aanslagen van 9/11. Dit is consistent met historische precedent. De eerste militaire heerser van Pakistan, veldmaarschalk Ayub Khan, had in de jaren zestig nauwe banden met de VS. Latere militaire heersers, waaronder generaal Muhammad Zia-ul-Haq in de jaren tachtig en generaal Pervez Musharraf in de jaren 2000, onderhielden ook sterke banden met de VS. Alle drie werden ontvangen door Amerikaanse presidenten in het Witte Huis – maar alleen nadat ze staatshoofden waren geworden.

Munir, nu slechts de tweede Pakistanen die de rang van veldmaarschalk bekleedt na Khan, versterkt de perceptie dat de werkelijke macht in Pakistan bij het leger blijft, ondanks de aanwezigheid van een civiele regering, zeggen experts.

Toch zei Rumi van CUNY dat het belangrijk is om “symboliek niet te verwarren met transformatie.” “Deze [Trump-Munir] ontmoeting valideert het blijvende militaire-spoor in de VS-Pakistan [banden], maar omzeilt ook de civiele opzet, wat iedereen die pleit voor democratische consolidering zou moeten verontrusten. Als dit de ‘reset’ is, is het er een waarbij kaki opnieuw de stembiljetten overtreft,” waarschuwde hij, verwijzend naar de kleur van de militaire uniformen.

Ansar van PoliTact stemde ermee in en zei dat de ontmoeting negatief reflecteert op de civiel-militaire balans in Pakistan, omdat het toont wie de “werkelijke machthebber” in Pakistan blijft. “Op de lange termijn hebben deze deals in het verleden geleid tot enorme politieke, economische en veiligheidsgerelateerde gevolgen voor de natie [Pakistan],” zei hij.

“Maar bovendien heeft het een norm bevorderd dat kritieke beslissingen die de natie beïnvloeden, achter gesloten deuren moeten worden genomen zonder discussie, consensus of publieke eigendom. Dit resulteert in een verhoogde maatschappelijke en politieke ontgoocheling over de toekomst van het land.”