‘Te vroeg om te juichen’: Waarom Rusland nog niet viert om de overwinning van Trump

Traditionele Russische houten poppen, bekend als matryoshka, die de Amerikaanse president-elect Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin afbeelden, zijn te koop in een souvenirwinkel in St. Petersburg, Rusland.

Toen Donald Trump in 2016 het presidentschap van de Verenigde Staten op zich nam, waren er in Moskou hoop dat de miljardair die politicus werd, vriendelijker zou zijn voor de belangen van Rusland. Het is echter niet helemaal zo gelopen. Ondanks aanklachten tegen meerdere Trump-associés over beschuldigingen dat het Kremlin geprobeerd heeft de verkiezingen in Trump’s voordeel te beïnvloeden, verhoogde hij de sancties tegen Moskou en versterkte hij de defensieve capaciteiten van Oekraïne met Javelin-raketten zodra hij aan de macht was.

Acht jaar later, nu Trump deze week de verkiezingen heeft gewonnen door vice-president Kamala Harris te verslaan, is de reactie vanuit het Kremlin tot nu toe veel gematigder. Terwijl een stroom wereldleiders – van de Franse president Emmanuel Macron en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu tot de NAVO-chef Mark Rutte en de Chinese president Xi Jinping – Trump feliciteerde met zijn overwinning, heeft president Vladimir Poetin dat niet gedaan. Dit staat in contrast met 2016, toen Poetin een van de eerste wereldleiders was die Trump feliciteerde met zijn verkiezingswinst.

“Laten we niet vergeten dat we het over een onvriendelijk land hebben, dat zowel direct als indirect betrokken is bij de oorlog tegen onze staat,” zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov tegen journalisten op woensdagochtend. Peskov voegde daaraan toe dat Poetin in de nabije toekomst niet van plan is Trump te feliciteren en in plaats daarvan zal afwachten hoe hij zich gedraagt zodra hij aan de macht is.

“Eenmaal [in het Oval Office] kunnen uitspraken soms een andere toon aannemen. Daarom zeggen we dat we alles zorgvuldig analyseren, alles in de gaten houden, en we zullen conclusies trekken uit specifieke woorden en concrete acties,” aldus Peskov.

Daarentegen feliciteerde de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy Trump snel met een “indrukwekkende” overwinning. Volgens Alexey Malinin, de in Moskou gevestigde oprichter van het Centrum voor Internationale Interactie en Samenwerking en lid van de Digoria Expert Club, is de overwinning van Trump bewijs dat Amerikaanse kiezers meer geïnteresseerd zijn in het oplossen van binnenlandse problemen dan in wereldpolitiek.

Malinin waarschuwde echter tegen het overschatten van de mate waarin Trump de buitenlandse politiek van Washington zou kunnen veranderen, zelfs met een Republikeinse meerderheid in het Congres. De Republikeinen hebben de controle over de Amerikaanse Senaat herwonnen, maar de resultaten voor het Huis van Afgevaardigden zijn nog steeds onduidelijk.

“Naar mijn mening is het beslist te vroeg om te juichen,” zei Malinin. Hij betoogde dat het “onmogelijk” zou zijn voor Trump om de oorlog in Oekraïne op eigen kracht te beëindigen. “Het zal niet mogelijk zijn om dit te beëindigen door enige dwang van Rusland, en de voorwaarden die voor ons acceptabel zijn, passen misschien niet bij zowel de Amerikanen als veel van Oekraïne’s sponsors in Europa. Ze zullen zeggen: ‘Er is al zoveel geld uitgegeven. Is het echt allemaal tevergeefs?’”

Hij stelde ook de vraag of Trump in staat zou zijn om vrede in het Midden-Oosten op te leggen – zelfs als dat zou betekenen dat hij de handen van Israël verder versterkt in zijn oorlog tegen Gaza en Libanon.

Toch zeiden analisten dat, hoewel het Kremlin begrijpt dat het niet altijd op dezelfde lijn zal zitten met de volgende bewoner van het Witte Huis, het misschien iets meer flexibiliteit zal genieten met Trump dan met Harris, die werd verwacht Oekraïne te blijven bewapenen en financieren.

“Trump heeft één kwaliteit die nuttig voor ons is: Als een ondernemer in hart en nieren houdt hij er niet van om geld uit te geven aan allerlei afhankelijken – aan idiote bondgenoten, aan domme liefdadigheidsprojecten en aan gulzige internationale organisaties,” schreef de hawkish voormalige president Dmitry Medvedev op Telegram. “Toxisch Oekraïne van Bandera staat in diezelfde rij. De vraag is hoeveel ze Trump zullen dwingen te geven voor de oorlog. Hij is koppig, maar het systeem is sterker.”

Medvedev verwees naar Stepan Bandera, de Oekraïense ultranationalist die tijdens de Tweede Wereldoorlog samenwerkte met nazi-Duitsland en nu een held is in Oekraïne. Politiek consultant Ilya Gambashidze herhaalde de opmerkingen van Medvedev en noemde de president-elect een “uitstekende” zakenman “die meer geïnteresseerd is in handel dan in oorlog”.

Rusland, zei hij, “heeft geen sympathie of hulp van Trump nodig.” “Het zou meer dan genoeg zijn als hij zich zou concentreren op het helpen van de VS – de Amerikaanse economie en de sociale sfeer. Dit zou betekenen dat hij zou overschakelen van confrontatie met Rusland naar constructieve en pragmatische betrekkingen,” aldus Gambashidze. “We zouden graag tegen Trump willen zeggen: Maak handel, geen oorlog, en alles zal goedkomen.”

Toch zijn er onbekende elementen aan Trump’s benadering van buitenlandse politiek – en degenen die het zullen uitvoeren – die risico’s met zich mee kunnen brengen vanuit Russisch perspectief. “We weten nog niet wie Trump verantwoordelijk zal stellen voor de buitenlandse politiek,” waarschuwde Ilya Budraitskis, een Russische historicus en social scientist die nu als gastonderzoeker aan de Universiteit van Californië, Berkeley werkt.

“We hebben [vice-president-elect] JD Vance, die gelooft dat het mogelijk is om bepaalde concessies aan Moskou te doen [met betrekking tot Oekraïne], maar als het iemand is zoals [de voormalige VN-ambassadeur tijdens Trump’s eerste termijn] Nikki Haley, heeft zij een zeer harde houding tegenover Rusland ingenomen.”

Hij wees ook op hoe Trump’s relaties met Rusland’s bondgenoten, vooral China en Iran, Moskou zouden kunnen beïnvloeden. “We moeten ook naar het grotere plaatje kijken. Trump beschouwt China als zijn belangrijkste strategische concurrent, en hij heeft aangegeven dat hij dapperder zal zijn tegenover Iran.”

Russische burgers zijn ook verdeeld over wat Trump werkelijk vertegenwoordigt. “In Rusland denken degenen die slimmer zijn dat hij net zo goed een marionet is als de andere presidenten en dat het Amerikaanse systeem van macht hem niet zal laten doen wat hij wil,” zei Katherine, een klinisch psycholoog in St. Petersburg. “En degenen die minder goed opgeleid zijn, denken dat hij een geweldige kerel is. En velen zijn ook verrast – waarom en waaróm de elites in Amerika en onze voormalige oppositie hem zo haten? Wat heeft hij hen allemaal aangedaan?”

En wat denkt Katherine? “Het kan me niet zoveel schelen wat daar gebeurt, zolang onze oorlog maar voorbij is,” zei ze.

Anderen die kritischer zijn over de oorlog van Rusland in Oekraïne maken zich zorgen over de gevolgen van Trump’s overwinning. “Er zal minder steun voor Oekraïne zijn, en dat is vervelend,” zei de in Moskou gevestigde Anya B. “Aan de ene kant zou het einde van de oorlog natuurlijk geweldig zijn, maar als de steun voor Oekraïne door andere landen, voornamelijk de VS, eindigt, hoe zal het einde van de oorlog er dan uitzien? Vernietiging van Oekraïne? Hij [Poetin] zal niet stoppen zolang het zo doorgaat.”