Smeltende gletsjers vergroten verlies van zoetwaterbronnen en dragen bij aan de stijging van de wereldzeespiegel

Het smelten van gletsjers wereldwijd leidt tot een toenemende verlies van regionale zoetwatervoorzieningen en veroorzaakt een stijging van de wereldzeespiegel. Sinds het jaar 2000 verliezen gletsjers jaarlijks 273 miljard ton ijs, volgens schattingen van een internationaal onderzoeksteam onder leiding van onderzoekers van de Universiteit van Zürich.

Afgezien van de continentale ijskappen in Groenland en Antarctica, besloegen gletsjers in 2000 een oppervlakte van 705.221 km² en bevatten ze wereldwijd 121.728 miljard metrische ton ijs. Sindsdien hebben gletsjers ongeveer 5% van hun ijs verloren, met regionale verliezen variërend van 2% op de Antarctische en Subantarctische Eilanden tot 39% in Midden-Europa.

Jaarlijks verliezen gletsjers 273 miljard metrische ton ijs – dat is 273.000.000.000.000 kg – wat een toename van 36% betekent van de eerste (2000−2011) naar de tweede (2012−2023) helft van deze periode. Het verlies aan gletsjermassa is ongeveer 18% groter dan het verlies van de Groenlandse ijskap en meer dan twee keer dat van de Antarctische ijskap.

Wereldwijde inspanning van de onderzoeksgemeenschap
Voor de nieuwe studie voerde een internationaal onderzoeksteam onder coördinatie van de World Glacier Monitoring Service (WGMS), gevestigd aan de Universiteit van Zürich (UZH) in Zwitserland, de zogenaamde Glacier Mass Balance Intercomparison Exercise (GlaMBIE) uit. De bevindingen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

De onderzoeksgemeenschap verzamelde, homogeniseerde, combineerde en analyseerde veranderingen in gletsjermassa met behulp van verschillende veld- en satellietobservatiemethoden. Het team vergeleek en combineerde de resultaten van de verschillende methoden tot een jaarlijkse tijdreeks van gletsjermassaveranderingen voor alle gletsjergebieden ter wereld van 2000 tot 2023.

De onderzoekers stelden 233 schattingen van regionale gletsjermassaveranderingen samen van ongeveer 450 gegevensbijdragers, georganiseerd in 35 onderzoeksteams. “Door de voordelen van de verschillende observatiemethoden te combineren, biedt GlaMBIE niet alleen nieuwe inzichten in regionale trends en jaar-tot-jaar variabiliteit, maar ook in de verschillen tussen observatiemethoden,” zegt Michael Zemp, UZH-professor aan de afdeling Geografie, die de studie leidde.

Afname van regionale zoetwatervoorzieningen, stijgende wereldzeespiegel
Van 2000 tot 2023 bedroeg het wereldwijde verlies aan gletsjermassa in totaal 6.542 miljard metrische ton. Dit verlies droeg bij aan een stijging van de wereldzeespiegel van 18 mm, met een jaarlijks verlies van 273 miljard metrische ton of 0,75 millimeter per jaar. Hiermee zijn gletsjers momenteel de op één na grootste bijdrage aan de stijging van de wereldzeespiegel, na de opwarming van de oceaan en vóór de bijdragen van de Groenlandse ijskap, veranderingen in de opslag van landwater en de Antarctische ijskap.

Bovendien resulteert het smelten van gletsjers in het verlies van regionale zoetwatervoorzieningen. “Om dit in perspectief te plaatsen, het verlies van 273 miljard [metrische] ton ijs in één enkel jaar komt overeen met wat de hele wereldbevolking in 30 jaar verbruikt, uitgaande van drie liter per persoon per dag,” stelt Zemp.

“Gletsjers zijn vitale zoetwatervoorzieningen, vooral voor lokale gemeenschappen in Centraal-Azië en de Centrale Andes, waar gletsjers de afvoer domineren tijdens warme en droge seizoenen,” zegt UZH-glacioloog Inés Dussaillant, die betrokken was bij de GlaMBIE-analyses. “Maar als het gaat om de stijging van de zeespiegel, zijn de Arctische en Antarctische regio’s met hun veel grotere gletsjergebieden de belangrijkste spelers. Bijna een kwart van de gletsjerbijdrage aan de stijging van de zeespiegel komt uit Alaska,” voegt ze toe.

Beperken van negatieve effecten door klimaatbescherming
De huidige studie markeert een belangrijke mijlpaal voor het Internationale Jaar van de Behoud van Gletsjers in 2025 en het Decennium van Actie voor Cryosferische Wetenschappen (2025−2034), verklaard door de Verenigde Naties. GlaMBIE biedt een nieuwe observationele basislijn voor toekomstige studies, wat betere projecties van zoetwatervoorzieningen en zeespiegelstijging mogelijk maakt.

“Onze observaties en recente modelleringsstudies geven aan dat het verlies van gletsjermassa zal blijven doorgaan en mogelijk zal versnellen tot het einde van deze eeuw,” zegt UZH-glacioloog en GlaMBIE-projectmanager Samuel Nussbaumer. “Dit versterkt de oproep van het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering voor dringende en concrete acties om de uitstoot van broeikasgassen en de bijbehorende opwarming te verminderen, om de impact van gletsjerafname op lokale georisico’s, regionale zoetwatervoorzieningen en de wereldzeespiegelstijging te beperken,” concludeert hij.