Pro-Palestijnse activist gearresteerd in België na deelname aan protest

Mohammed Khatib, een Palestijnse vluchteling die pleit voor Palestijnse gevangenen die door Israël zijn opgesloten, beschuldigde functionarissen ervan te proberen de pro-Palestina beweging te ‘silencen’.

Brussel, België – De recente arrestatie van een Palestijnse activist in België heeft de alarmbellen doen afgaan, aangezien de organisatie waarvoor hij werkt het voorval beschrijft als “een vorm van staatsintimidatie”.

Mohammed Khatib, de 35-jarige Europese coördinator van Samidoun, een wereldwijd netwerk voor solidariteit met Palestijnse gevangenen, werd op 21 april gearresteerd na een dagelijkse protestactie die een einde eiste aan de genocide van Israël tegen Palestijnen in Gaza.

Elke avond verzamelen tientallen mensen, sommigen met een keffiyeh, zich op de trappen van de voormalige beurs in Brussel om een Palestijnse vlag te draperen en leuzen van solidariteit te scanderen in het Engels, Arabisch en Frans.

Een politieaanwezigheid is gebruikelijk, maar Khatib voelde zich ongemakkelijk toen hij opmerkte dat een agent hem aan het fotograferen was. Hij verliet de plek rond 19:30 uur (17:30 GMT) en werd nabij gestopt voor wat hij een “spontane” ID-controle door de lokale politie noemde.

Hij werd gearresteerd en in een politievoertuig naar een centraal bureau gebracht. Ongeveer 30 supporters verzamelden zich buiten en scandeerden: “Bevrijd onze kameraad!” voordat ze rond 22:00 uur (20:00 GMT) door de oproerpolitie werden weggejaagd.

Khatib werd vervolgens overgebracht naar een nabijgelegen bureau. Hij werd zonder advocaat ondervraagd en vrijgelaten rond 5:00 uur (03:00 GMT). Khatib zei dat hij uren wachtte in een cel voordat hij enkele minuten werd ondervraagd over een voorval in april 2024 waarbij hij met een mes werd aangevallen. Er was ook een kort bezoek aan het ziekenhuis voor niet-dringende medicatie.

Spanningen in België met de pro-Palestina beweging

Khatib, geboren in het Ein El Hilweh-kamp in Libanon in 1990, vluchtte op 19-jarige leeftijd alleen naar België, vroeg asiel aan en mede-oprichtte Samidoun een jaar later in 2011. Het inzetten voor de rechten van Palestijnen die in Israël zijn opgesloten, is zijn enige bezigheid.

Het standpunt van Samidoun over Israël-Palestina heeft ertoe geleid dat Khatib is aangemerkt als een “serieuze” veiligheidsdreiging door de Coördinatie-eenheid voor Dreigingsanalyse (CUTA), een onafhankelijke instantie die rapporteert aan de Belgische ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken.

Khatib zei dat de agenten op 21 april zijn arrestatie aanvankelijk rechtvaardigden met de CUTA-aanduiding. Dit was de tweede keer dat hij werd gearresteerd. In oktober 2023 werd hij gearresteerd tijdens een demonstratie omdat hij weigerde de Palestijnse vlag te laten zakken.

De laatste detentie was “niets vergeleken met wat we ondergaan”, zei hij, verwijzend naar de inspanningen in sommige westerse landen om de pro-Palestina beweging in te perken. Samidoun noemde de arrestatie “een vorm van staatsintimidatie gericht op een prominente leider, niet alleen van Samidoun, maar van de groeiende beweging tegen de voortdurende genocide in bezet Palestina”.

Ondertussen maakt “disproportionele politie-aanwezigheid bij de pro-Palestina beweging het heel moeilijk om te begrijpen wat er daadwerkelijk aan de hand is”, zei hij.

De auteur en journalist David Cronin schreef: “Als de Belgische autoriteiten enige succes hebben in het muilkorven van Mohammed Khatib en Samidoun, dan moeten we ons afvragen: Wie is de volgende? Alle campagnevoerders voor solidariteit met Palestina lopen risico.”

In mei vorig jaar gebruikte de politie waterkanonnen en traangas om een vreedzaam protest buiten de Israëlische ambassade in Brussel te verstoren, op instructie van burgemeester Boris Dillies, die zei dat de demonstratie niet was toegestaan. Een open brief ondertekend door Amnesty International beschreef de maatregel als “in strijd met het internationaal recht”.

Begin datzelfde maand had de politie ongeveer 40 demonstranten gearresteerd toen een demonstratie bij de Amerikaanse ambassade te lang doorging. In een rapport over de staat van het recht op protest, gepubliceerd in juli, merkte Amnesty op dat administratieve arrestatie “steeds vaker wordt gebruikt om mensen te beletten deel te nemen aan protesten” in België.

Samidoun, Khatib in het vizier

Op 15 oktober kondigde de toenmalige staatssecretaris voor Migratie en Asiel, Nicole De Moor, een procedure aan om Khatib, die ze een “haatprediker” noemde, zijn asiel te ontnemen. “Zelfs als iemand al als vluchteling is erkend, maar die persoon blijkt een extremist te zijn, kan de erkenning worden ingetrokken”, verklaarde ze.

Op dezelfde dag stonden de Verenigde Staten en Canada Samidoun op de zwarte lijst, beschouwend het als een “nepcharity” en beschuldigend het van het inzamelen van fondsen voor het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, een aangewezen “terroristische” organisatie. Samidoun ontkende de beschuldiging.

Duitsland heeft Samidoun in 2023 verboden, met de beschuldiging dat het de aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 in zuidelijk Israël heeft gevierd. Khatib zei: “Sommige Palestijnen deelden baklava uit op straat. En wij waren daar met de Samidoun-vlag.”

Khatib is ook voor 10 jaar verbannen uit Zwitserland, wat alleen gebeurt wanneer een individu wordt beschouwd als een “concrete” bedreiging voor de nationale veiligheid, aldus een woordvoerder van de Zwitserse regering. Hij mocht ook niet naar Nederland reizen voor een lezing aan de universiteit in oktober.

Tijdens de aanvallen in oktober 2023 werden 1.139 mensen gedood en meer dan 200 werden als gijzelaar naar Gaza genomen. Sindsdien heeft de nieuwste oorlog van Israël op Gaza meer dan 52.000 mensen gedood, waaronder meer dan 17.000 kinderen, in de belegerde enclave. Israël heeft de aanval gerechtvaardigd als een poging om Hamas te verpletteren.

Volgens een woordvoerder van de CUTA wordt Samidoun geclassificeerd als een “extremistische” organisatie, wat “geen strafbaar feit” is. “We zijn meer geïnteresseerd in het in de gaten houden van de leiding, de leden, wat ze doen en zeggen, hoe ze de openbare orde verstoren en welke groep ze mogelijk doelwit maken”, zei de woordvoerder.

De rechtse regering van België, die in februari werd aangesteld, is merkbaar sympathieker voor Israël dan haar voorganger. Premier Bart De Wever van de Nieuwe-Vlaamse Alliantie zei dat België premier Benjamin Netanyahu van Israël niet zou arresteren, ondanks een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof (ICC) wegens misdaden tegen de menselijkheid. Vier maanden eerder zei de toenmalige liberale premier Alexander De Croo het tegenovergestelde.

De coalitie onder leiding van De Wever heeft de intentie om “gevaarlijke radicale organisaties zoals Samidoun te verbannen vanwege hun banden met terrorisme of het verspreiden van antisemitisme”, volgens officiële documenten. Maar een verbod zou waarschijnlijk lang duren om door te voeren, omdat Belgische posities afhankelijk zijn van beslissingen van de Europese Unie en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

De opvolger van De Moor, Anneleen Van Bossuyt, steunt het initiatief om Khatib zijn vluchtelingenstatus te ontnemen. Een dergelijke beslissing wordt onafhankelijk genomen door de algemene commissaris voor vluchtelingen en staatlozen en moet steunen op bewijs van een ernstig misdrijf. Een beslissing om iemands status in te trekken kan worden aangevochten, maar zodra deze is vastgesteld, kan het immigratiekantoor een bevel uitvaardigen voor een persoon om het land te verlaten.

De zaak hangt af van materiaal dat de autoriteiten zeiden niet te delen, zelfs niet met Khatib. Dhondt waarschuwde voor een “afschrikkend effect” op de vrijheid van meningsuiting. De regering gebruikt de zaak van Khatib als een “propagandamiddel” om sterke beleidsmaatregelen tegen “extremisme” te demonstreren, zei hij, hoewel het “niet echt kan zeggen waarom [Khatib enige bedreiging vormt]”. Khatib ontkent alle beschuldigingen van haatzaaien.

“Als ze iets hadden dat ze tegen mij konden gebruiken, zou ik hier niet zitten. Dan zou ik in de gevangenis zitten. Het doel van deze intimidatie is om de beweging te silencer en ons een voorbeeld te stellen van: ‘Als je hetzelfde doet, is dit je toekomst’. We zullen hiertegen vechten.”

‘Smeercampagne’

Khatib heeft eerder opgeroepen tot de “ontmanteling” van Israël en gezegd: “We noemen de aanval van Hamas in Israël geen terreuraanval. We noemen het gerechtvaardigde weerstand.”

Door sommigen als hardlinerposities gezien, hebben mainstream activisten zich gedistantieerd van Samidoun maar aangedrongen op Brussel om de vrijheid van meningsuiting te handhaven. De Mensenrechtenliga, een non-profitorganisatie die de Belgische autoriteiten heeft bekritiseerd voor het toestaan van de doorvoer van wapens naar Israël, steunt Khatib’s opvattingen niet volledig maar “herhaalt de noodzaak om de vrijheid van meningsuiting te beschermen, ook voor uitspraken die ‘kwetsen, choqueren of verstoren’, volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.”

“Hoewel de standpunten van Mohammed Khatib en Samidoun onmiskenbaar als radicaal kunnen worden omschreven, … tot onze kennis zijn ze nooit vervolgd voor enig strafbaar feit (inclusief antisemitische uitspraken) en hebben ze geen openbare orde verstoord”, zei de mensenrechtenorganisatie in een rapport uit 2024. De groep koppelde de zaak van Khatib aan andere maatregelen, zoals lokale verboden op keffiyehs en andere pro-Palestina symbolen en de tijdelijke opschorting van beslissingen over Palestijnse asielaanvragen. Het rapport concludeerde dat het gebrek aan een beslissing over het intrekken van Khatib’s vluchtelingenstatus wijst op onvoldoende bewijs tegen hem.

De Unie van Progressieve Joden in België veroordeelde vorig jaar een “smeercampagne” tegen Khatib. “Wat onze politieke verschillen ook zijn, deze bedreiging is onaanvaardbaar en doet de fundamenten van onze democratie wankelen.”