Opwarming van zeewater bedreigt belangrijke Antarctica-ijsplank, bezorgdheid over zeespiegelstijging

Overzichtskaart van de Filchner Trog-regio in het oostelijke deel van het zuidelijke continentaal plat in de Weddellzee. Het uitgestrekte Antarctische ijskap bevat meer dan de helft van het zoetwater op aarde. Op verschillende plaatsen rond het continent strekt het ijs zich uit over de oceaan, waar het grote drijvende ijsschotsen vormt. Observaties suggereren dat veel van deze ijsschotsen dunner worden terwijl ze van onderaf smelten, met gevolgen voor de oceaandynamiek, de wereldzeespiegel en het klimaat op aarde.

Voorlopig lijkt het Filchner-Ronne-ijsplateau—een van de grootste van Antarctica, dat zich uitstrekt over de Weddellzee—relatief stabiel te zijn, dankzij bijna-vriezende stromingen die over het continentaal plat eronder circuleren. Klimaatmodellen voorspellen echter dat verschuivende oceaanstromingen in de toekomst warmer water naar het continentaal plat kunnen brengen.

Om een duidelijker beeld te krijgen van de toekomst van het Filchner-Ronne-ijsplateau, heeft Steiger gegevens over watertemperatuur en snelheid geanalyseerd van 2017 tot 2021. De gegevens werden vastgelegd door sensoren die aan bodemankers waren bevestigd langs de zeebodem en onderwaterdrijvers nabij de ijsschots. De bevindingen zijn gepubliceerd in het Journal of Geophysical Research: Oceans.

Eerdere onderzoeken hadden al aangetoond dat tijdens de zomer relatief warm zeewater vanuit middelgrote diepten in de nabijgelegen oceaan omhoogkomt naar het continentaal plat, en vervolgens langs de onderzeese Filchner Trog naar de rand van de ijsschots stroomt. De meeste van deze observaties waren echter beperkt tot gegevens van één locatie of één jaar.

In deze studie ontdekten onderzoekers dat de zomerse stroom van warm water niet alleen langs de Filchner Trog plaatsvindt, maar ook langs een tweede, kleinere trog naar het oosten, en dat het relatieve belang van elk pad van jaar tot jaar varieert. Tijdens warmer-dan-gemiddelde jaren stroomt het warme water sneller over het continentaal plat.

De analyse benadrukt ook twee zomers, 2017 en 2018, toen zowel abnormaal warme instroom als abnormaal lage hoeveelheden drijvend zee-ijs plaatsvonden. De onderzoekers suggereren dat een schaars ijsbedekking de oceaandynamiek verandert, waardoor warm water omhoogkomt en gemakkelijker op het continentaal plat kan stromen.

Het is niet duidelijk of de warmere stromen van 2017 en 2018 daadwerkelijk de rand van het Filchner-Ronne-ijsplateau hebben bereikt. Onderzoekers observeerden echter warmer water dat de ijsschots in de zomer van 2013 ontmoette, en eerder onderzoek suggereerde dat deze beweging van warm water verband hield met windpatronen. Voortdurende observatie kan helpen om de precieze oorzaken van de jaar-tot-jaar verschillen in deze warmwaterstroom te verduidelijken.