‘Onze waarheid ontkennen’: Strijd tegen ontkenning van residentiële scholen in Canada

‘Onze waarheid ontkennen’

De strijd tegen de ontkenning van residentiële scholen in Canada

Mensen verzamelen zich op Parliament Hill voor Canada’s eerste Nationale Dag voor Waarheid en Verzoening in 2021.

Geraldine Shingoose bracht bijna een decennium van haar kindertijd ver weg van haar familie, op een kostschool waar ze niet vrij kon vertrekken. Maar het duurde vele jaren voordat ze in staat was om te spreken over wat haar daar was overkomen, nadat ze was ontsnapt uit de Muscowequan Residentiële School in de Canadese provincie Saskatchewan. “Onze geschiedenis, de geschiedenis van residentiële scholen, werd nooit onderwezen. Pas begin jaren ’90 kwamen al deze verhalen naar voren,” zegt Shingoose, 67, die Muscowequan bezocht van 1962 tot 1971. “Ik droeg mijn verhaal lange tijd zonder het te delen, en het had zeker invloed op mijn algehele welzijn, emotioneel en mentaal.”

Shingoose is een van de meer dan 150.000 inheemse kinderen in Canada die tussen de jaren 1870 en 1990 gedwongen werden om residentiële scholen te bezoeken. Ze werden gescheiden van hun families, beroofd van hun culturen en talen, en onderworpen aan wijdverspreide fysieke, psychologische en seksuele misbruik. Duizenden worden verondersteld te zijn overleden in deze instellingen. Een regeringsfunctionaris die toezicht hield op het schoolsysteem zei in 1920 dat het was ontworpen om “het Indiase probleem op te lossen”.

Bijna 30 jaar nadat de laatste residentiële school in Canada haar deuren sloot, blijft de intergenerationele trauma van dit systeem voelbaar in de Eerste Naties, Métis en Inuit gemeenschappen. In 2021 brachten de ontdekkingen van ongemarkeerde graven, vermoedelijk met de resten van kinderen op de terreinen van voormalige instellingen, de kwestie opnieuw onder de aandacht. Dit dwong Canadezen om de schadelijke erfenis van kolonialisme onder ogen te zien. Maar na deze korte periode van confrontatie, zeggen experts dat de pendel nu weer de andere kant op beweegt: een alarmerende trend van ontkenning van residentiële scholen wint terrein en wrijft zout in de wonden van overlevenden, hun families en gemeenschappen.

“Ze proberen een nepverhaal te delen over de geschiedenis van Canada en ontkennen onze waarheid,” zegt Shingoose.

Wat is ontkenning van residentiële scholen?

Dat inheemse kinderen werden blootgesteld aan schendingen van mensenrechten in residentiële scholen is geen nieuwe informatie. Hoewel het lang duurde voordat overlevenden zoals Shingoose spraken over wat er is gebeurd, zijn hun ervaringen – en het wijdverspreide leed dat ze hebben geleden – al tientallen jaren publiek bekend. Gefinancierd door de overheid en gerund door kerken, met name de rooms-katholieke kerk, hadden de scholen als doel om inheemse kinderen met geweld te assimileren in de overwegend witte Europese cultuur van Canada.

In 2015 legde een federale commissie die belast was met het onderzoeken van dit systeem – de Waarheid en Verzoeningscommissie van Canada (TRC) – bergen bewijs van systematisch misbruik, verwaarlozing en schade bloot. De commissie concludeerde dat de scholen neerkwamen op “culturele genocide”.

Ontkenners van residentiële scholen ontkennen niet noodzakelijkerwijs dat het systeem bestond, noch dat er misbruik plaatsvond, volgens Sean Carleton, een geschiedenisdocent aan de Universiteit van Manitoba. In plaats daarvan zegt Carleton dat de ontkenning vaak veel insidieuzer is. Het lijkt op andere trends zoals ontkenning van klimaatverandering, waarbij individuen twijfels zaaien over goed gevestigde feiten.

Sommige ontkenners beweren dat residentiële scholen “welbedoeld” waren, dat misbruik is overdreven of dat degenen die de instellingen runden gewoon probeerden de kinderen te onderwijzen. Ontkenners beweren ook dat er geen sterfgevallen zijn geweest, of als die er waren, dat ze onvermijdelijk waren en dat het algemene beleid niet genocidaal was. Anderen vragen zich af waarom de “positieven” van residentiële scholen niet vaker ter sprake komen.

In de afgelopen jaren is dergelijke ontkenning verspreid in boeken en via rechtse media zoals The National Post, True North en Rebel News. Prominente figuren in Canada hebben ook deelgenomen aan vormen van ontkenning, waaronder de voormalige leider van de Conservatieve Partij, Erin O’Toole, die in 2020 zijn uitspraak moest terugdraaien dat residentiële scholen waren ontworpen om “onderwijs te bieden”.

In 2021 schokte een aankondiging in de westelijkste provincie van Canada, British Columbia, de “koloniale status quo”. Tk’emlups te Secwepemc, een Eerste Natie nabij de stad Kamloops, kondigde aan dat een voorlopige radarzoektocht op de terreinen van de Kamloops Indian Residential School wat werd geloofd als de resten van 215 kinderen had ontdekt. “Voor zover wij weten, zijn deze vermiste kinderen niet gedocumenteerde sterfgevallen,” zei Kukpi7 Rosanne Casimir toen.

De aankondiging trok veel aandacht in Canada en daarbuiten, leidde tot herdenking in grote Canadese steden en zorgde ervoor dat inheemse leiders om antwoorden vroegen van de regering en de kerken die de scholen runden. In 2022 kwam paus Franciscus naar Canada om zijn excuses aan te bieden voor het “kwaad” dat op de instellingen was gepleegd.

De bevindingen in Kamloops voedden echter ook een golf van ontkenning, terwijl rechtse figuren zich stortten op beperkte fouten in vroege mediaberichten over de aankondiging om valse claims te verspreiden. Ze beweerden dat de gemeenschap had gelogen over het opgraven van de lichamen van de 215 kinderen en dat de reguliere media een vals narratief promootten om de verzoening te bevorderen.

Desondanks blijft de ontkenning van residentiële scholen een van de meest voorkomende vormen van ontkenning in Canada. En experts zeggen dat dit fenomeen niet los te koppelen is van bredere wereldwijde trends, waaronder de opkomst van rechtse bewegingen en weerstand tegen pogingen om de effecten van kolonialisme te confronteren.

“Als Canada serieus is over het beschermen van de meest getroffen mensen, moet het concrete stappen ondernemen tegen de ontkenning van residentiële scholen,” aldus Carleton. “Er is een onderwijsachterstand waar ontkenners op inspelen, en er is niet veel beweging in termen van het betrekken van mensen bij het gesprek om de waarheid te leren.”

“We proberen hard om gerechtigheid te brengen voor die kinderen,” zei Doug George-Kanentiio, een overlevende van de Mohawk Institute residentiële school, die steun heeft uitgesproken voor wetsvoorstel C-413, dat ontkenning van residentiële scholen in Canada strafbaar zou stellen. “Wanneer mensen zeggen dat [de dingen] niet zijn gebeurd, nodig ik hen uit: Kom naar het Mohawk Institute. Het staat nog steeds.”