Noord-Amerikaanse ijskappen veroorzaakten ingrijpende zeespiegelstijging aan het einde van de laatste ijstijd, onderzoek toont aan

Middernachtzicht op het Groenlandse IJskap nabij Ilulissat in juli 1991. Op de achtergrond is het uitgestrekte ijskap te zien, terwijl de fjord op de voorgrond vol ligt met ijsbergen die zijn losgelaten door een van de snelst bewegende gletsjers ter wereld. Tijdens de laatste ijstijd was dit ijskap direct verbonden met de ijsmassa’s die het grootste deel van Canada bedekten.

Smeltende ijskappen in Noord-Amerika hebben een veel grotere rol gespeeld in de wereldwijde zeespiegelstijging aan het einde van de laatste ijstijd dan wetenschappers eerder dachten. Dit blijkt uit een studie geleid door de Tulane Universiteit, gepubliceerd in Nature Geoscience.

De bevindingen werpen een nieuw licht op decennia van conventionele wijsheid over hoe de aarde uit zijn laatste grote kou kwam en kunnen de manier waarop wetenschappers de risico’s van klimaatverandering in de huidige opwarmende wereld zien, herdefiniëren. Tussen de 8.000 en 9.000 jaar geleden veroorzaakten de zich terugtrekkende Noord-Amerikaanse ijskappen alleen al meer dan 30 voet (ongeveer 10 meter) zeespiegelstijging wereldwijd. Jarenlang gingen wetenschappers ervan uit dat Antarctica een belangrijkere bijdrager was in deze periode, maar de nieuwe studie toont het tegendeel aan: de rol van Antarctica was relatief klein, terwijl de ijsmassa’s van Noord-Amerika de dominante factor waren.

“Dit vereist een grote herziening van de geschiedenis van het smelten van ijs tijdens deze cruciale periode,” zei Torbjörn Törnqvist, Vokes Geology Professor aan Tulane en mede-auteur van de studie. “De hoeveelheid zoet water die de Noord-Atlantische Oceaan binnenkwam was veel groter dan eerder gedacht, wat verschillende implicaties heeft.”

De Noord-Atlantische Oceaan is een van de meest gevoelige delen van het wereldwijde klimaatsysteem, dat oceaanstromingen zoals de Golfstroom aandrijft, die het weer in Noordwest-Europa veel milder houdt dan het anders zou zijn.

Decennia van onderzoek hebben aangetoond dat deze stromingen kunnen verzwakken door de instroom van zoet water, bijvoorbeeld van het smeltende ijs van Groenland. Dit zou niet alleen leiden tot dramatische afkoeling in Europa, maar ook de neerslagpatronen in het Amazonegebied kunnen veranderen.

De bevindingen van Tulane suggereren dat het systeem in het verleden verrassend veerkrachtig was, wat verschilt van recente studies die hebben geconcludeerd dat een verzwakking of zelfs een instorting van de Golfstroom aanstaande is.

“Duidelijk is dat we nog niet volledig begrijpen wat deze sleutelcomponent van het klimaatsysteem aandrijft,” aldus Törnqvist.

Het reconstrueren van de zeespiegels van meer dan 8.000 jaar geleden is berucht moeilijk, omdat het vaak offshore boren vereist. Een doorbraak kwam toen de voormalige Tulane postdoc Lael Vetter diep begraven oude moerasafzettingen ontdekte, die net over de Mississippi-rivier tegenover New Orleans bewaard waren gebleven. Koolstof-14-datering van deze monsters duwde de reconstructie van de zeespiegel terug naar meer dan 10.000 jaar.

Bouwend op dat werk combineerde voormalig Ph.D.-student Udita Mukherjee de gegevens van de Mississippi Delta met data uit Europa en Zuidoost-Azië. De wereldwijde vergelijking onthulde opvallende verschillen in de snelheid van de zeespiegelstijging—verschillen die alleen door een veel groter smelten van het Noord-Amerikaanse ijs konden worden verklaard.

“Dit onderzoek herinnert ons scherp aan de complexiteit van ons klimaatsysteem en smeltende ijskappen,” zei Mukherjee, die nu een postdoctoraal fellow is aan de Universiteit van Hongkong. “Het verbreden van onze focus buiten Noord-Amerika en Europa om waardevolle data van hoge kwaliteit uit Zuidoost-Azië op te nemen, was cruciaal voor deze studie. Door een werkelijk wereldwijde kijk op klimaatstudies te omarmen, kunnen we ons begrip verbeteren en samenwerken aan een duurzame toekomst.”