Nieuwe ‘eeuwige chemicaliën’ ontdekt in walvisblubber stelt ons begrip van PFAS op de proef
Wetenschappers van de Universiteit van Stockholm en het Zweeds Museum voor Natuurhistorie, in samenwerking met partners in Groenland en Canada, hebben een voorheen ongeëvenaard type PFAS (poly- en perfluorinated alkyl substances) geïdentificeerd in het blubber van orka’s.
De nieuwe studie, gepubliceerd in Environmental Science and Technology Letters, onthult de aanwezigheid van vijf fluorotelomeer sulfonen—zeer gefluoreerde, lipofiele (vetminnende) chemicaliën die nog nooit in het wild zijn gerapporteerd. In tegenstelling tot goed bestudeerde PFAS, die zich doorgaans ophopen in eiwitrijke weefsels zoals de lever en het bloed, accumuleren deze nieuwe stoffen in vetrijke blubber.
“Dit is de eerste keer dat zeer gefluoreerde PFAS is aangetoond die zich bij voorkeur ophoopt in vet,” zegt hoofdauteur Mélanie Lauria, voormalig promovendus aan de afdeling Milieuwetenschappen van de Universiteit van Stockholm en momenteel werkzaam aan het Zwitserse Federale Instituut voor Aquatische Wetenschap en Technologie (EAWAG).
“Het daagt de lang heersende veronderstelling uit dat PFAS voornamelijk aan eiwitten bindt en zich ophoopt in de lever of het bloed. Onderzoek heeft zich tot nu toe gericht op een subgroep van PFAS die ‘geladen’ of ‘polair’ zijn, en daarom voornamelijk interactie hebben met eiwitten. De resultaten van deze studie tonen aan dat we PFAS die neutraal zijn en kunnen interageren en zich ophopen in neutrale vetten zoals blubber, over het hoofd hebben gezien.”
Met behulp van geavanceerde massaspectrometrie-technieken analyseerden de onderzoekers weefselsamples van orka’s die in Groenland en Zweden waren verzameld. De nieuw geïdentificeerde verbindingen vormden tot 75% van de fluorhoudende stoffen in blubber, maar waren niet waarneembaar in leverweefsel—bewijs van hun vetminnende aard.
“Deze bevindingen suggereren dat we de PFAS-lichaamslast in zeezoogdieren mogelijk onderschatten. Blubber kan tot de helft van de lichaamsmassa van een zeezoogdier vertegenwoordigen, dus het negeren van vetoplosbare PFAS kan de nauwkeurigheid van blootstellingsbeoordelingen aanzienlijk ondermijnen,” zegt co-auteur Jonathan Benskin, professor aan de afdeling Milieuwetenschappen, Universiteit van Stockholm.
Volgens de auteurs moeten monitoringsinspanningen worden uitgebreid om vetoplosbare PFAS op te nemen om een beter begrip te krijgen van de volledige omvang van PFAS-blootstelling in Arctische ecosystemen.
De studie roept nieuwe vragen op over chemische blootstelling bij toppredators, met implicaties voor milieu- en menselijke gezondheid—vooral in Arctische gebieden waar zeezoogdieren deel uitmaken van traditionele diëten.
