Misleidende en sporadische Israëlische evacuatieorders zaaien angst in Libanon

Beiroet, Libanon – De tweejarige Ayham Ali Mohammad zat op de schoot van zijn grootvader en at een banaan, vlakbij het Rafik Hariri Ziekenhuis in Jnah, aan de zuidelijke rand van Beiroet. Twee dagen eerder, op 22 oktober, had een Israëlische luchtaanval het huis van de Syrische peuter getroffen, waardoor hij onder het puin bedolven raakte en meerdere gebouwen om hem heen instortten. Hij zat een uur vast voordat lokale bewoners hem wisten te bevrijden door met hun blote handen door het puin te graven.

Nu draagt hij de littekens van de aanval op zijn gezicht. Hij heeft twee blauwe ogen en schrammen op zijn voorhoofd, wangen, lippen en kin. Gekleed in een bruine trainingsbroek was hij typisch onrustig voor zijn leeftijd. Maar in rustige momenten staarde hij in de ruimte. Hij sprak niet terwijl zijn grootvader zijn verhaal vertelde.

Hij en zijn vader overleefden de aanval, maar zijn moeder en oudere broer, die naast elkaar sliepen toen de aanval plaatsvond, overleefden het niet. Bij de aanval kwamen minstens 18 mensen om het leven, terwijl ongeveer 60 anderen gewond raakten.

“Er was een evacuatie-waarschuwing voor Ouzai [een nabijgelegen voorstad], maar toen raakten ze hier,” zei de 40-jarige Hassan Bou Kaseb vanaf de plaats van de explosie. Hij woont naast de verwoeste gebouwen. Het Israëlische leger had geen waarschuwing gegeven, zeiden hij en andere lokale bewoners.

Op dezelfde dag werd in Chiyah, ongeveer 10 minuten rijden, een ander gebouw verwoest. Maar voordat die explosie plaatsvond, was er een evacuatie-waarschuwing. Rana Nasserddine, die in de verkoop werkt voor een badkamer- en tegelfirma in Dubai, was op haar kantoor in de Emirati stad toen een familielid de Israëlische evacuatie-notificatie in de familiegroepchat deelde.

Ongeveer 40 minuten later sloeg een raket in op de basis van het gebouw en verwoestte het. “Ik rende huilend uit het kantoor en ging naar buiten om adem te halen,” zei ze. “Zelfs nu, als ik beschrijf wat ik voelde, komen de tranen in mijn ogen. Ik stond een uur op de weg, gewoon te proberen het te verwerken.”

De Israëlische vuur vernietigde die dag de huizen van Mohammad – de peuter – en Nasserddine, evenals die van vele anderen. Evacuatie-waarschuwingen, wanneer deze worden gegeven, kunnen mogelijk levens redden. Maar waarnemers twijfelen eraan dat deze waarschuwingen te goeder trouw worden gegeven.

“Deze evacuatie-orders zijn verre van een oprechte oproep om burgers te beschermen,” aldus een rapport van het Beirut Urban Lab, een interdisciplinair onderzoeksinstituut aan de Amerikaanse Universiteit van Beiroet. “Wij beschouwen ze als onderdeel van Israël’s strategie om instemming te creëren voor de aanstaande aanvallen, door de bombardementen te legitimeren met de claim van een zogenaamde ’terroristische’ dreiging.”

De Arabischtalige woordvoerder van het Israëlische leger gaf in een verklaring op sociale media geen specifieke reden voor de aanval op Nasserddine’s gebouw, behalve te zeggen dat ze zich in de nabijheid van Hezbollah “belangen” of “faciliteiten” bevonden.

Meer dan 3.000 mensen in Libanon zijn omgekomen sinds de laatste oorlog tussen Hezbollah en Israël op 8 oktober 2023 begon. De sterfgevallen zijn versneld sinds half september, toen Israël elektronische apparaten rond het land tot ontploffing bracht, luchtaanvallen op grote delen daarvan versnelde en sleutelpersonen van Hezbollah vermoordde.

In oktober zijn het zuiden van Libanon, de Bekaa-vallei in het oosten en de zuidelijke voorstad Dahiyeh van Beiroet herhaaldelijk gebombardeerd. Sinds 27 september heeft het Israëlische leger verschillende evacuatie-waarschuwingen uitgegeven, waarin bewoners werd bevolen hun huizen te verlaten. Soms gelden deze waarschuwingen voor specifieke gebouwen, zoals dat van Nasserddine. Op andere momenten worden evacuatie-waarschuwingen gegeven voor hele buurten, zoals in de op een na grootste stad van Libanon, Tyre, of zelfs voor de meerderheid van een stad en zijn voorsteden, zoals het geval was in Baalbek, waar meer dan 80.000 mensen wonen.

In Beiroet heeft het Israëlische leger tussen 27 september en 24 oktober 2023 ten minste 99 aanvallen op 152 gebouwen aangekondigd, volgens het rapport van het Beirut Urban Lab. De meeste evacuatie-orders in de hoofdstad zijn ’s avonds laat of in de vroege ochtenduren verzonden. Ze worden gedeeld door de Arabischtalige woordvoerder van het Israëlische leger op sociale media, meestal in de vorm van kaarten met de doelgebouwen of clusters van gebouwen in het rood. Alarmmeldingen zijn ook verzonden via sms en WhatsApp.

‘Er is geen veiligheid’

Het Israëlische leger beweert dat evacuatie-orders zijn bedoeld om de burgerbevolking van Libanon te beschermen. In werkelijkheid komen de evacuatie-orders niet altijd. Als ze dat deden, zouden misschien Ayham’s moeder en broer nog in leven zijn.

Zittend tegenover het Rafik Hariri Ziekenhuis in Jnah, beefde een 42-jarige Syrische man, die anoniem wilde blijven, van emotie. “Netanyahu, je crimineel, laat ons met rust,” zei hij door een chirurgisch masker dat hij droeg om zichzelf te beschermen tegen het stof, verwijzend naar de Israëlische leider. “Laat ons met rust.”

Hij was thuis met zijn vrouw en vijf dochters, van zes tot vijftien jaar, toen de aanval plaatsvond. Ze waren dicht bij het punt van inslag, maar gelukkig raakte niemand van zijn directe familie ernstig gewond. De explosie trok de lucht uit de woonkamer, waardoor het moeilijk was om te ademen, en ze voelden een intense druk. Alles was bedekt met stof. “Ik zag de dood met mijn eigen ogen,” zei hij.

“Veiligheid is het belangrijkst,” voegde hij eraan toe. “Nu ga ik terug naar Syrië voor mijn kinderen. Ik zou kunnen sterven.” Maar terugkeren naar Syrië is vol risico. Hij zou gedwongen kunnen worden om te worden opgeroepen, in de gevangenis belanden of zelfs gedood worden, legde hij uit. Zijn gezin is nu dakloos en heeft een tent opgezet aan de Middellandse Zee.

“Als je geld hebt, kun je vluchten. Dus wie wordt er geraakt? De armen,” zei hij.

‘Ik voel me gebroken beyond words’

Zelfs wanneer waarschuwingen binnenkomen, vinden mensen die ze ontvangen ze nauwelijks menselijk, en mensenrechtenorganisaties ook niet. “De uitgegeven waarschuwingen … waren onvoldoende,” zei Agnes Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International, in een rapport dat op 10 oktober werd gepubliceerd. “Onze analyse toont aan dat niet alleen de waarschuwingen die door het Israëlische leger zijn uitgegeven misleidende kaarten bevatten, maar ook dat ze op korte termijn werden uitgegeven – in één geval minder dan 30 minuten voordat de aanvallen begonnen – midden in de nacht, via sociale media, wanneer veel mensen zouden slapen, offline zijn of geen media rapporten volgen.”

Zoals velen in Libanon die proberen te ontsnappen aan de verschrikkingen van de Israëlische bombardementen, had de familie van Nasserddine zich dagen eerder geëvacueerd vanwege de andere aanvallen in het gebied. De aanval verwoestte haar kamer met een balkon dat uitkeek op de stad. Het nam de dure naaimachine van haar moeder mee. En het nam de mogelijkheid om nieuwe herinneringen toe te voegen aan de oude.

Ze herinnert zich verspreide scènes door de jaren heen: koffie drinken in haar pyjama op het balkon van haar zus op de zevende verdieping, haar moeder die haar tante berispte voor binnen roken. “Ik kan het gevoel niet volledig beschrijven,” zei Nasserddine. “In één moment zijn zowel mijn moeder, mijn zus als mijn huis allemaal verdwenen. Hoe beschrijf je het verlies van alles wat je liefhebt als je zo ver weg bent? Ik voel me gebroken beyond words. Ik houd vast aan onze herinneringen en vertrouw erop dat de band die we delen zal blijven bestaan.”