Malaysische ‘vissers’ bestrijden invasieve vissoorten, één vangst tegelijk
Syuhaily Hasibullah, lid van de buitenlandse visjachtgroep van Maleisië, houdt een invasieve Afrikaanse meerval vast, net gevangen uit de Klang-rivier in Puchong, Maleisië, in februari 2025.
Puchong, Maleisië – Op een recente zondagochtend stonden ongeveer een dozijn mannen met vissersnetten langs de vervuilde oevers van de Klang-rivier, net buiten de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur. Terwijl ze de rivier in de gaten hielden, wierpen de mannen hun netten in het verontreinigde water. De netten openden zich en zonken snel onder het gewicht van metalen kettingen.
Vanuit hun positie op de oever begonnen ze hun netten binnen te halen, die al gevuld waren met tientallen spartelende zwartkleurige meervallen. “Je ziet geen andere vissen. Alleen deze,” zei Mohamad Haziq A Rahman, de leider van Maleisië’s ‘buitenlandse visjachtgroep’, terwijl ze hun vangst van kronkelige zuigmeervallen in stapels leegden, weg van de rivier.
Geen van de vissen die die ochtend werden gevangen, werd verkocht op nabijgelegen markten of eetstalletjes. Het enige doel van de expeditie was om zuigmeervallen te cullen, één van de steeds groter wordende aantallen invasieve soorten die in de afgelopen decennia de zoetwaterhabitats in Zuidoost-Azië hebben gedomineerd.
Invasieve vissen vormen een probleem over de hele wereld, maar experts zeggen dat het probleem bijzonder voelbaar is in het mega-biodiverse Maleisië. “Meer dan 80 procent van de rivieren in de Klang-vallei is geïnfiltreerd door buitenlandse vissoorten, wat kan leiden tot de uitsterving van de inheemse aquatische levensvormen,” zei Dr. Kalithasan Kailasam, een rivierspecialist van het in Maleisië gevestigde Global Environment Centre.
“Het groeit in bijna alle andere belangrijke rivieren in Maleisië,” voegde Kailasam eraan toe, terwijl hij uitlegde hoe soorten zoals de zuigmeerval snel kunnen voortplanten en overleven in vervuild water, waardoor lokale vissen in het nadeel zijn.
Naast de zuigmeerval worden de wateren van Maleisië nu bedreigd door soorten zoals de agressieve pauwenbaars, Javanese karper en rode staart meerval, zei hij.
Hoewel de volledige omvang van het probleem nog niet bekend is, ontdekte de Maleisische visserijafdeling, na een vierjarige studie tot 2024, invasieve soorten in 39 gebieden in bijna elke staat van het schiereiland Maleisië en op het eiland Labuan, inclusief in dammen, meren en grote rivieren.
Bezorgd over de dreiging heeft een kleine groep burgers de handen ineengeslagen om de aquatische indringers te bestrijden. Geleid door Haziq werken ze eraan om Maleisië’s rivieren één vin tegelijk terug te claimen.
De zoektocht van de burgers naar het bestrijden van invasieve soorten begon tijdens de COVID-19-lockdowns, toen Haziq, een voormalig gezondheidsadviseur, vissen als tijdverdrijf ontdekte in een rivier nabij zijn huis in de centrale staat Selangor. Hij ontdekte dat elke vis die hij ving van de zuigmeervalvariëteit was, ook bekend als de ‘pleco’ of ‘ikan bandaraya’ – wat in het Maleis ‘schoonmaakvis’ betekent en geliefd is bij hobbyisten om aquaria schoon te houden, aangezien de zuigmeerval zich voedt met algen, restjes voedsel en dode vissen.
Invasieve vissoorten zijn niet alleen bedreigend voor inheemse soorten in Maleisië, maar ze verspreiden ook ziektes en veroorzaken ernstige schade aan lokale omgevingen. De centrale bank van Maleisië meldde in 2024 dat overstromingen verantwoordelijk zijn voor 85 procent van de natuurrampen in het land, met een toenemende frequentie sinds 2020.
Haziq ontdekte dat de eieren van de zuigmeerval als aas konden worden gebruikt voor andere grotere vissen, en hij verdiende wat geld door hun eieren aan andere vissers te verkopen. Hij kreeg ook een volger op sociale media door zijn avonturen online te delen. Verdere research leidde hem ertoe te leren over de bedreigingen die invasieve soorten met zich meebrengen.
Haziq begon gelijkgestemde vissers aan te trekken, en in 2022 besloten ze een groep te vormen voor het jagen op zuigmeervallen, waarbij ze bijna elke week in een rivier bijeenkwamen om te cullen. Hun publieke profiel en populariteit groeien. Het aantal leden van de groep is nu gegroeid tot meer dan 1.000, en ze hebben een sterke aanhang op sociale media.
Tijdens een jacht in de Klang-rivier eerder dit jaar, stuurde Haziq zijn team naar de oevers van de rivier met de missie om te zien hoeveel zuigmeervallen ze tijdens één uitje konden vangen. Het jagen op invasieve vissen kan echter uitdagend zijn. Zonder boten moesten de jagers het vervuilde water in waden vanaf de modderige oevers, terwijl ze onderwaterafval zoals afval op de rivierbedding moesten vermijden.
Bijna alle vissen die ze vingen waren van de invasieve soort, maar af en toe vingen ze een lokale vis. “Haruan (slangvis)!” riep ex-marine duiker Syuhaily Hasibullah, 46, terwijl hij een kleine vis toonde die de helft van zijn arm groot was, uit een net met verschillende zuigmeervallen.
De dag waarop ze uitgingen om te berekenen hoeveel invasieve vissen ze konden vangen, resulteerde in een vangst van een halve ton zuigmeervallen in slechts drie uur – zoveel dat ze in zakken moesten worden gestopt. Voorheen begroeven de jagers hun vangsten in diepe gaten weg van de rivier. Nu hebben ze creatievere manieren gevonden om met wat over het algemeen een ongewenste vis is om te gaan.
Sommige lokale universiteiten zijn ook begonnen met het onderzoeken van het mogelijke gebruik van de zuigmeerval. Eén universiteitsonderzoek heeft het potentieel van zuigmeervalcollageen voor farmaceutisch gebruik onderzocht, terwijl een ander het gebruik als meststof of zelfs als een soort leer overwoog.
De visjagers eten soms zelfs de vissen die ze vangen, afhankelijk van welke rivier ze zijn gevangen. Skewers van zuigmeerval in saté worden gegrild aan de oever in maart 2025.
“Maar als het uit de Langat-rivier komt, is het nog steeds prima,” zei Zulkifli, terwijl tientallen zuigmeervallen gevangen in de minder vervuilde Langat-rivier, gelegen in Bangi, zo’n 25 km ten zuiden van Kuala Lumpur, werden schoongemaakt, gemarineerd in saté en op spiesen gegrild.
Studies uit Bangladesh en Indonesië hebben variëteiten van meervallen gevonden met hoge niveaus van zware metalen en verontreinigingen. Een artikel uit 2024 van de Universiti Teknologi Mara in Maleisië citeerde een studie die aantoonde dat het niveau van verontreinigingen in de zuigmeerval “sterk werd beïnvloed door het vervuilingsniveau in de rivier”.
Hoewel de Maleisische visserijafdeling zei dat er geen gegevens zijn over lokale soorten die bedreigd worden door invasieve soorten, staan inheemse vissen toch onder druk. Lokale vissen worden ofwel prooi of moeten vechten om te overleven, waarbij de afdeling in een onderzoek ontdekte dat 90 procent van de vissen in zes rivieren in de regio Selangor en Kuala Lumpur nu buitenlandse bezoekers zijn.
Directeur-generaal Adnan Hussain van de afdeling zei dat er verschillende maatregelen zijn genomen, waaronder de uitzetting van ongeveer 33,6 miljoen inheemse vissen en garnalen in rivieren in het hele land van 2021 tot 2025 om “de impact” van invasieve vissen te balanceren. Eind vorig jaar kwam de deelstaatregering van Selangor ook met een regeling om vissers één Maleisische ringgit ($0,23) te betalen voor elke kilogram zuigmeerval die uit twee rivieren werd verwijderd. De gevangen vissen zouden worden omgevormd tot diervoeder en organische mest, aldus een ambtenaar.
Beperkingen op de import van bepaalde buitenlandse aquatische soorten – inclusief hele soorten en groepen – werden ook vorig jaar opgelegd, en hij voegde eraan toe dat programma’s en samenwerking met de visjagers ook hebben geholpen om het probleem aan te pakken.
In één rivier in de staat Selangor zei Adnan dat de hoeveelheid invasieve vissen die werden gevangen na een uitroeiingsprogramma was gedaald van 600 kg in een evenement in mei 2024 tot iets meer dan 150 kg vier of vijf maanden later. Echter, professor Amirrudin Ahmad, visonderzoeker aan de Universiti Malaysia Terengganu, zei dat het “bijna onmogelijk” is om de invasieve vissen in het land volledig uit te roeien.
“Zoveel soorten leven in (inheemse waterlichamen) en het onschadelijk maken van invasieve soorten door het vergiftigen van het water is helemaal niet haalbaar,” zei hij, eraan toevoegend dat er tot nu toe bijna 80 geregistreerde vissoorten in Maleisië zijn geïntroduceerd.
Hij waarschuwde verder dat de stijgende temperaturen door klimaatverandering zelfs kunnen toestaan dat soorten zoals de roofzuchtige Mekong rode staart meerval zich in koelere bovenstroomse wateren in Maleisië kunnen voortplanten.
“Ze zijn hier om te blijven,” zei Amirrudin. “Het is simpelweg zo,” zei hij, “dat de omgeving meestal vergelijkbaar is met hun thuisland, of deze soorten zijn zeer aanpasbaar.”
Dat dit een ecologische oorlog is die nooit echt gewonnen kan worden, is een punt waarvan Haziq en zijn medevissers zich volledig bewust zijn. Bijna elke rivier die ze de laatste tijd hebben bezocht, had bijna niets anders dan invasieve vissen, zei hij. Maar hun missie zal doorgaan, voegde hij eraan toe, samen met de jacht en de publieke bewustwording die duizenden heeft aangespoord om zijn sociale mediavideo’s over het onderwerp te volgen.
“Maar als we nu niet handelen, zal het erger worden,” zei hij. “Het is beter om actie te ondernemen dan het gewoon te laten zoals het is,” voegde hij eraan toe. “Tenminste kunnen we de populatie verminderen, in plaats van het volledig de overhand te laten nemen in onze lokale vissen.”