Kleine elite beheert grootste deel van wereldwijde rijkdom en macht, volgens rapport

Een kleine elite beheerst het merendeel van de wereldwijde rijkdom en macht, aldus een rapport.

Een nieuw rapport over wereldwijde ongelijkheid waarschuwt dat minder dan 60.000 van de rijkste mensen ter wereld — genoeg om een voetbalstadion te vullen — meer rijkdom bezitten dan de helft van de wereldbevolking samen. Het rapport benadrukt extreme kloften in inkomen en rijkdom, die zich vertalen in de ongelijke verdeling van politieke macht. Een wereldwijde elite die 0,001% van de bevolking uitmaakt, is driemaal rijker dan de onderste 50%.

In schril contrast met hun rijkdom en macht, “draagt de topverdieping onevenredig weinig bij aan de overheidsfinanciën. De effectieve belastingtarieven stijgen voor de meeste mensen, maar dalen scherp voor miljardairs en centi-miljonairs”. Om dat in perspectief te plaatsen: middenklasse werknemers met een hoog professioneel salaris, zoals artsen, leraren en ingenieurs, betalen een hoger percentage van hun inkomen aan belasting dan een miljardair wiens rijkdom is gebaseerd op offshore structuren of vermogenswinsten.

“Dit ondermijnt niet alleen de belastinggerechtigheid; het berooft samenlevingen van de middelen die nodig zijn voor onderwijs, gezondheidszorg en klimaatactie,” aldus het rapport.

Vrouwen doen meer werk, mannen verdienen meer

Hoewel de mensheid over het algemeen minder uren werkt, hebben mannen het meest geprofiteerd van de vermindering van formeel werk, terwijl de totale werkdruk van vrouwen hoog blijft. “Deze ongelijke verdeling van tijd is een van de duidelijkste voorbeelden dat vooruitgang in arbeidsomstandigheden niet automatisch heeft geleid tot gendergelijkheid,” stelt het rapport.

Als gewerkte uren één dimensie van ongelijkheid onthullen, bieden arbeidsinkomensaandelen een andere. Deze gegevens tonen aan hoeveel van de totale inkomsten die door arbeid in een land of regio worden gegenereerd, naar vrouwen gaan, en hoe dit aandeel in de loop van de tijd is veranderd. “Ondanks vooruitgang blijven vrouwen ver verwijderd van het bereiken van pariteit in alle regio’s van de wereld. Wereldwijd verdienen vrouwen vandaag de dag ongeveer een derde van het totale arbeidsinkomen… geen enkele regio ter wereld heeft een 50-50 balans tussen mannen en vrouwen bereikt,” voegt het rapport eraan toe.

De kloften zijn bijzonder uitgesproken in Zuid-Azië, het Midden-Oosten en delen van Afrika, waar vrouwen minder dan een kwart van alle arbeidsinkomsten hebben.

Wijs de schuld niet aan mensen, maar aan bedrijfseigenaren voor klimaatverandering

De ongelijke bijdrage van rijke en arme landen aan klimaatverandering is een van de meest opvallende manifestaties van mondiale ongelijkheid. Op internationaal niveau is de gemiddelde koolstofvoetafdruk van de top 10% van de inkomensgroep in de Verenigde Staten — gemeten aan de hand van de emissies die verband houden met hun consumptie — meer dan veertig keer groter dan die van de top 10% in landen als Nigeria.

Een persoon in de wereldwijde top 1% van inkomensgroepen stoot gemiddeld ongeveer vijfenzeventig keer meer koolstof per jaar uit dan iemand in de onderste 50%. De meeste emissieschattingen schrijven traditioneel broeikasgassen toe aan de uiteindelijke consumenten van goederen en diensten. “Deze ‘consumptiegerichte’ benadering benadrukt verschillen in levensstijl en consumptiepatronen. Echter, het negeert een andere cruciale dimensie van verantwoordelijkheid: kapitaalbezit,” benadrukte het rapport.

Gewone mensen kunnen niet gemakkelijk veranderen wat ze kopen — hun budgetten zijn krap, ze hebben niet alle informatie die nodig is om de juiste beslissingen te nemen, of ze hebben simpelweg geen groenere opties beschikbaar. Daarentegen kiezen de mensen die fabrieken, energiebedrijven en andere grote activa bezitten, waar hun geld wordt geïnvesteerd, en zij profiteren persoonlijk wanneer vervuilende industrieën het goed doen.

“Een eigendomsgerichte benadering kent daarom de emissies van productie toe aan degenen die het bijbehorende kapitaalbezit bezitten. Binnen dit kader wordt een individu dat 50% van de aandelen van een bedrijf bezit, 50% van de emissies van dat bedrijf toegeschreven, hetzij direct, hetzij via tussenpersonen zoals investeringsfondsen,” stelde het rapport.

In Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten is de koolstofvoetafdruk van de rijkste 10% drie tot vijf keer hoger wanneer de op privé-eigendom gebaseerde emissies worden meegerekend. In de Verenigde Staten is de top 10% verantwoordelijk voor 24% van de op consumptie gebaseerde emissies, maar voor 72% van de op eigendom gebaseerde emissies. Op mondiale schaal is het contrast nog scherper. De top 1% is verantwoordelijk voor 41% van alle broeikasgasemissies volgens eigendomsgebonden boekhouding, vergeleken met 15% onder de consumptiebenadering.

Fortuin lacht de…politiek machtigen toe?

Het rapport stelt dat het internationale monetaire en financiële systeem structureel is opgezet om rijke landen te bevoordelen en middelen uit armere landen weg te sluizen. “Een bevoorrechte paar landen hebben het voordeel goedkoop te kunnen lenen en te investeren in relatief rendabelere activa… dit voordeel werd voor het eerst in de jaren ’60 beschreven als het ‘exorbitante voorrecht’ van de Verenigde Staten,” legt het rapport uit, en benadrukt dat dit niet het resultaat is van “bijzonder slimme investeringen, maar van de centrale rol van de dollar”.

Nieuwe bewijzen tonen aan dat dit niet langer alleen een Amerikaanse eigenaardigheid is. Europa, Japan en andere ontwikkelde economieën genieten nu van een soortgelijke deal, terwijl opkomende en lage-inkomenslanden zich in de tegenovergestelde positie bevinden. Dit houdt in dat ze hoge rente betalen op hun schulden, lage opbrengsten op hun reserves houden, en elk jaar inkomen naar het buitenland overmaken.

De rijkste 20% van de landen registreert systematisch positieve “excessieve opbrengsten” op hun buitenlandse posities, wat neerkomt op ongeveer 1% van hun gezamenlijke BBP. De onderste 80% van de landen, daarentegen, zijn aanhoudende netto-schuldenaren en hebben te maken met negatieve excessieve opbrengsten van ongeveer 2% van hun BBP. In sommige armere regio’s kan het geld dat naar rijkere landen stroomt in netto-inkomensbetalingen zelfs het bedrag dat overheden aan gezondheidszorg uitgeven, overtreffen.

Dit betekent dat de wereldwijde financiën functioneren als een stille, voortdurende belasting op de ontwikkeling van armere landen, en fondsen die naar scholen, ziekenhuizen of infrastructuur zouden kunnen gaan, in plaats daarvan worden gebruikt om de activa van rijke landen te onderhouden.

Cruciaal is dat het rapport betoogt dat dit patroon niet het natuurlijke resultaat van vrije markten is, maar het gevolg van politieke en institutionele ontwerpen. Samengevat concludeert het rapport dat het huidige mondiale systeem ongelijkheid tussen landen reproduceert op een manier die op subtiele wijze doet denken aan oudere patronen van koloniale extractie.