Jaarlijkse overstromingen bedreigen lokale kunst op enorme rivier-eiland in Assam, India

Twee vrouwen fietsen langs een weelderig groen rijstveld op Majuli, een van de grootste rivier-eilanden ter wereld dat voortdurend te maken heeft met erosie van zijn oevers door de Brahmaputra-rivier.

Assam, India – Makon Kumar’s rimpelige vingers zijn bedekt met uitgedroogde klei. Ze hurkt op de vochtige grond buiten haar eenkamer, bamboehuis op palen en draait met haar linkervoet een pottenbakkerswiel – een palmformaat grijze schaal. Binnenin de schaal ligt een klomp versgekochte natte klei, die Kumar platdrukt en in de basis van de pot vormt.

“Mijn grootmoeder en haar grootmoeder hebben deze praktijk aan ons doorgegeven. We zijn geen boeren, we hebben geen land, en dit is ons werk,” zegt de 60-jarige Makon terwijl ze haar vuist in de klei drukt en de rand van de pot vormt.

Makon behoort tot de Kumar-gemeenschap van ongeveer 540 mensen, wiens vrouwen sinds de 16e eeuw bekend staan om hun unieke pottenbakkerij. Deze vrouwen vermijden machines of een pottenbakkerswiel, maar vertrouwen op hun tenen om een bord of kom van klei te draaien.

De Kumars wonen op Majuli, een eilanddistrict tussen de Subansiri en de machtige Brahmaputra-rivieren in de noordoostelijke staat Assam van India. Thuis voor bijna 200.000 mensen, inclusief mensen van andere etnische groepen, is Majuli in een eeuw gekrompen van 1.300 km² naar 483 km² door erosie veroorzaakt door jaarlijkse moessonregens en overstromingen.

Tijdens het moessonseizoen, dat van mei tot september kan duren, kunnen de overstromingswaters meer dan 1,5 meter hoog worden, waardoor Makon en de andere Kumars gedwongen worden of schuilplaatsen te zoeken langs de snelweg die het dorp grenst of opgesloten te blijven in hun huizen.

Vorige week meldde de Assam State Disaster Management Authority (ASDMA) dat meer dan 72.000 mensen in 355 noodopvanglocaties in de staat schuilen vanwege de overstromingen, die dit jaar ook al minstens 24 mensen het leven hebben gekost.

Toegang tot rivierklei ontzegd

Tijdens de overstromingen komt de pottenbakkerij van de Kumars tot stilstand, wat hun belangrijkste bron van inkomsten onderbreekt. Bovendien heeft het gebrek aan overstromingspreventie-inspanningen door de autoriteiten hun situatie verergerd.

Traditioneel groeven Kumar-mannen 18 tot 21 meter diep aan de rivierbedding om een kleverige, donkergrijze klei te extraheren die de lokale bevolking “maati” noemt. Het door de staat gerunde Brahmaputra Board, dat toezicht houdt op de reactie van de regering op de overstromingen en bodemerosie, begon in 2018 met de bouw van rivierdijken, waardoor de Kumars niet meer langs de rivierbedding kunnen graven voor klei.

De woordvoerder zei dat het bestuur een alternatief bood aan de Kumar-potters door klei beschikbaar te stellen via aangewezen putten of boorgaten die toegankelijk zijn na het invullen van een aanvraagformulier. Het bestuur gaf echter niet aan hoeveel Kumars een aanvraag hebben ingediend.

Makon zei dat de dijk aan de Brahmaputra haar dwong klei te kopen van het vasteland van Assam, wat haar kosten verhoogt voor een bedrijf dat al geen commerciële waarde of georganiseerde marketing heeft. November is hun beste maand wanneer het overstromingswater zich terugtrekt en buitenlandse en Indiase toeristen een veerboot van 90 minuten van Jorhat, een stad op het vasteland van Assam, naar het dorp Salmora op Majuli nemen, waar de Kumar-vrouwen potten vormen met hun handen en voeten. De tour brengt extra geld voor Makon’s twee dochters die op een middelbare school studeren.

Op andere dagen vormen de Kumars en verkopen ze potten van verschillende formaten aan lokale verkopers. Tekelis, de meest populaire en kleinste pot die wordt gebruikt voor het opslaan van melk, wordt voor slechts 10 roepies ($0,12) aan verkopers verkocht, die ze doorverkopen voor 20 tot 100 roepies ($0,23-$1,15) in winkels in heel Majuli en het vasteland van Assam.

Salmora heeft lange, smalle zandwegen, met rijen bamboe- en betonnen huizen op palen. Wanneer het eiland niet overstroomd is, liggen er honderden gedroogde tekelis op elkaar gestapeld langs een weg die het dorp omringt. De mannen bakken deze potten en verkopen ze op de markt.

‘Geen geld in te verdienen’

Echter, het is niet alleen een uitstervende vorm van pottenbakkerij die in het overstromingsgevoelige Majuli onder druk staat. Bijna 18 km van Salmora ligt het dorp Upper Katoni, waar de stilte van de nachten vaak wordt onderbroken door jonge mannen en jongens die zingen en op holle trommels slaan. Ze voeren een vier uur durende theatrale productie uit die bekend staat als Bhaona, meestal uitgevoerd na middernacht. Lokale bewoners komen voor de voorstelling na het avondeten, zitten op de vloer en kijken naar hun buren, broers of vrienden die optreden.

De volledig mannelijke acteursgroep speelt personages uit het hindoeïstische epos, de Ramayana. “We repeteren al drie weken,” zegt acteur Jyoti Bhuyan, die een koning speelt in het dansdrama. “Zelfs in de warmere maanden kunnen we optreden.”

De Bhaona dateert uit de 16e eeuw en wordt uitgevoerd in Namghars, open gebedshuizen die uniek zijn voor Assam. Het eiland heeft meer dan 384 Namghars, volgens een woordvoerder van het Majuli District Office.

“Ik doe dit al sinds ik een jonge jongen was,” zegt Karunav Bhuyan, een Bhaona-acteur en professor politieke wetenschappen aan een college op het eiland. “Wat niet verandert is dat iedereen, ongeacht zijn achtergrond, kan komen kijken naar onze optredens.”

Bhaona-acteurs dragen speciale maskers, gemaakt van bamboe en een mengsel van klei en koeienmest. De maskers hebben doorgaans brede, amandelvormige ogen; dikke, gefronste wenkbrauwen; en een mond met een volledige set tanden of felrode lippen. De scherpe, hoekige gelaatskenmerken van het masker, in combinatie met contrasterende oog- en haarkleuren, worden vaak binnen de huizen van bewoners van Majuli tentoongesteld.

Goswami, die in het dorp Samaguri op Majuli woont, begon met het maken van kleinere, gemakkelijk op te hangen maskers en geeft sinds 2012 les in deze kunst aan middelbare scholieren. Hij ontving in 2023 de Padma Shri, de vierde hoogste burgerlijke onderscheiding van India, voor het bevorderen van deze kunstvorm.

‘Dit is alles wat we weten’

In 2022 kondigde de regering van Assam de bouw aan van een 8 km lange brug die Majuli met Jorhat verbindt. Maar het $70 miljoen kostende project werd in september vorig jaar stopgezet nadat Uttar Pradesh State Bridge Corporation Limited (UPSBCL), een staatsbedrijf dat verantwoordelijk was voor de bouw van de brug, zich terugtrok uit het project vanwege betalingsgeschillen, aldus lokale media.

In mei dit jaar zei de regering van Assam dat ze op zoek was naar een nieuwe aannemer om de brug te bouwen. Maar de bewoners van Majuli zeggen dat de regering apathisch is tegenover hun levens en levensonderhoud die door de overstromingen zijn aangetast.

De Majuli Cultural Landscape Management Authority (MCLMA), opgericht in 2006 om de ontwikkeling van het eiland te overzien en het culturele erfgoed te beschermen, heeft naar verluidt meer dan een decennium niet vergaderd, aldus MCLMA-bestuurslid Sanjib Borkakoti. Zelfs het kantoor waar hij vroeger twee keer per jaar vergaderde, bestaat niet meer, zegt hij.

Ondertussen gaat voor Majuli-bewoners zoals Makon kunst verder dan alleen het behouden van een culturele identiteit. Het is geworteld in overleven. “We weten gewoon niet of we morgen een huis hebben,” zegt Makon terwijl ze een kleipot vormt met een houten hamer. Ze draait de pot nog een laatste keer om te controleren op bulten en zegt: “Dit is alles wat we weten.”