Israëlische historicus Ilan Pappe: ‘Dit is de laatste fase van het Zionisme’

Ilan Pappe afgebeeld in Kopenhagen voorafgaand aan een conferentie om hulp naar Gaza te bevorderen

Kopenhagen, Denemarken – Op een ijskoude zaterdagochtend in Kopenhagen warmde Ilan Pappe op in een bioscoopzaal, terwijl hij in vloeiend Arabisch praatte en grapjes maakte met een van de organisatoren van een conferentie die hij binnenkort zou toespreken, tussen slokjes zwarte koffie uit een papieren beker.

In tegenstelling tot andere Israëli’s leerde Pappe de taal “van de gekoloniseerden” door tijd door te brengen in Palestina, zich omringd te voelen door Palestijnse vrienden en formele Arabische lessen te volgen.

Honderden academici, functionarissen, internationale mensenrechtenactivisten en gewone Denen, geschokt door de genocide van Israël tegen de Palestijnen in Gaza, woonden het evenement bij in de Deense hoofdstad, georganiseerd door het Europese Palestijnse Netwerk. Deze groep is onlangs opgericht en haar leden omvatten Denen van Palestijnse afkomst.

Pappe vertelde het publiek later dat hij sinds de uitbraak van de laatste oorlog van Israël tegen Gaza geschokt is door de reactie van Europa. “Ik deel met veel mensen de verrassing over de Europese positie,” zei hij op het podium. “Europa, dat beweert een model van beschaving te zijn, negeerde de meest uitgezonden genocide van de moderne tijd.”

Ilan Pappe: We bevinden ons in een staat die men kan definiëren als neo-zionistisch. De oude waarden van het zionisme zijn nu extremere, veel agressievere vormen dan voorheen, en proberen in korte tijd te bereiken wat de vorige generatie zionisten in een veel langere, geleidelijke manier probeerde te bereiken.

Dit is een poging van een nieuwe leiding van het zionisme om het werk dat ze in 1948 zijn begonnen af te ronden, namelijk het officieel overnemen van heel historisch Palestina en zoveel mogelijk Palestijnen te verdrijven, en in hetzelfde proces – iets nieuws – een nieuw Israëlisch rijk te creëren dat ofwel gevreesd of gerespecteerd wordt door zijn buren, en daardoor zelfs territoriaal kan uitbreiden buiten de grenzen van het verplichte of historische Palestina.

Historisch gezien durf ik met enige voorzichtigheid te zeggen dat dit de laatste fase van het zionisme is. Historisch gezien zijn dergelijke ontwikkelingen in ideologische bewegingen, of ze nu koloniaal of imperiaal zijn, meestal het laatste hoofdstuk dat de meedogenloze, meest ambitieuze is. En dan is het te veel en vallen ze ineen.

Pappe: “Het is heel moeilijk om iets positiefs te zien tijdens de tweede termijn van Trump en met zijn associaties met Elon Musk. De toekomst van Israël en het zionisme is verbonden met de toekomst van Amerika. Ik denk niet dat alle Amerikanen supporters van Trump zijn. Ik denk niet dat alle Amerikanen supporters van Elon Musk zijn. Maar ik ben bang dat er in de komende twee of drie jaar niet veel kan worden gedaan.”

“Het enige goede nieuws is dat populistische leiders zoals [de Amerikaanse president-elect Donald] Trump en gekken zoals Elon Musk niet erg capabel zijn. Ze zullen de Amerikaanse economie en de internationale status van Amerika ten val brengen, dus het zal slecht aflopen voor Amerika als deze soort persoonlijkheden het land leiden.”

“Op de lange termijn denk ik dat het kan leiden tot minder betrokkenheid van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten. Voor mij is een scenario waarin je minimale Amerikaanse betrokkenheid hebt een positief scenario.”

“We hebben internationale interventie nodig, niet alleen in Palestina, maar voor de hele Arabische wereld, maar het moet komen vanuit het Global South en niet vanuit het Global North. Het Global North heeft zo’n erfenis achtergelaten dat zeer weinig mensen iemand uit het Global North als een eerlijke bemiddelaar zouden beschouwen.”

“Ik maak me grote zorgen over de korte termijn, ik wil niet verkeerd begrepen worden. Ik zie geen krachten die de kortetermijnrampen die ons te wachten staan kunnen stoppen. Wanneer ik een breder perspectief zie, denk ik dat we aan het einde van een zeer slecht hoofdstuk in de mensheid staan, niet aan het begin van een slecht hoofdstuk.”

Pappe: “Ik weet het niet, maar ik denk wel dat zelfs een wapenstilstand in Gaza helaas niet het einde is, vanwege de genocide. Hopelijk zal er genoeg kracht zijn om het, als het niet kan worden gestopt, in ieder geval te temmen of te beperken.”

“Op de lange termijn zie ik een proces dat lang is. Ik heb het over 20 jaar, maar ik denk wel dat we aan het begin van dit proces staan. Het is een proces van dekolonisatie van een koloniale nederzetting.”

“Het kan beide kanten opgaan. We kennen het uit de geschiedenis. Dekolonisatie kan zeer gewelddadig zijn en niet noodzakelijkerwijs een beter regime opleveren, of het kan een kans zijn om iets veel beters op te bouwen, een win-win voor iedereen die betrokken is en het gebied als geheel.”

Pappe: “Welnu, een laatste fase vanuit historisch perspectief is een lang proces. Het is geen onmiddellijk proces. Het is geen vraag of het zal gebeuren, maar het is een vraag van wanneer. En dat kan zeker tijd kosten.”

“Er zijn regionale en mondiale ontwikkelingen die deze fase mogelijk maken. Of het nu de opkomst van populistische politici zoals Trump is, de macht van multinationale bedrijven, de opkomst van het fascisme, nieuw rechts fascisme in Europa, het niveau van corruptie in sommige Arabische landen, alles werkt op een manier die een wereldwijde alliantie in stand houdt die Israël in staat stelt te doen wat het doet, maar er is een andere alliantie.”

“Het heeft niet dezelfde macht, maar het is wijdverspreid en verbonden met veel andere strijd tegen onrecht. Het is heel goed mogelijk dat, als het niet in de nabije toekomst is, iets later dit soort wereldwijde sentiment dat niet alleen op Palestina is gericht, maar ook op de opwarming van de aarde, armoede, immigratie, enzovoort – dat dit een krachtiger politieke kracht wordt. Elke kleine overwinning voor die andere wereldwijde alliantie brengt het zionistische project dichter bij een einde.”

Pappe: “Er zijn twee dingen. Ten eerste hebben we geen organisatie die deze goodwill, de steun, de solidariteit, deze energie om onrecht te bestrijden, kan bevatten. Het heeft een goede organisatie nodig en sommige van de jonge mensen die deel uitmaken van deze alliantie lijken organisaties om goede redenen te verwerpen. Maar je hebt deze infrastructuur nodig.”

“Ten tweede is het belangrijk om de puristische benadering die dergelijke bewegingen in het verleden hebben gehad, te verlaten en netwerken en allianties te creëren die rekening houden met het feit dat mensen het oneens zijn, zelfs over fundamentele kwesties, maar in staat zijn om samen te werken om een genocide in Gaza te stoppen, om gekoloniseerde mensen te bevrijden.”

Pappe: “Deze onheilige alliantie was er vanaf het begin. Als je er logisch over nadenkt, hadden zowel anti-semiten als zionisten, als het gaat om Europa, hetzelfde doel: ze wilden de Joden in Europa niet zien. Ze in Palestina zien kan een doel zijn van zowel de zionistische beweging als de anti-semitische beweging.”

“Nu is er een nieuwe laag van uniformiteit van ideeën tussen de neo-rechtsen en Israël, en dit is islamofobie. De nieuwe rechtsen richten zich nu, hoewel het nog steeds sterke anti-Joodse, met name anti-semitische elementen bevat, voornamelijk op moslim- en Arabische gemeenschappen. Het richt zich niet specifiek op Joodse gemeenschappen.”

“Zij zien Israël als de belangrijkste anti-islamitische anti-Arabische kracht in de wereld, dus er is ook identificatie op dat niveau – maar het is natuurlijk iets waar Joden buiten Israël spijt van zouden hebben als zij deel zouden uitmaken van zo’n alliantie. Zelfs pro-Israëlische Joden in Europa voelen zich een beetje ongemakkelijk bij degenen die zich met de Israëlische vlag tooien, maar tegelijkertijd met de nazi-vlag.”

“Hopelijk zal het hen aanzetten tot heroverwegen van hun associatie met Israël. We zien al tekenen, vooral in de Amerikaanse Joodse gemeenschap onder de jongere generatie, dat zij begrijpen dat Israël nu deel uitmaakt van een politieke alliantie waarmee zij als Amerikaanse Joden zich niet kunnen identificeren.”

“Zoals we zeggen, het stelt Israël in staat om door te gaan vanwege Trump en populistische leiders, maar het is ook iets dat niet voor altijd in de toekomst zo zal zijn.”

Pappe: “Het gebeurt niet [in Israël], maar zeker in Joodse gezinnen buiten Israël. De hoeveelheid informatie die stroomt is zo groot dat de jongere generatie niet blind kan zijn. Zelfs als ze een zeer goede Joodse opleiding krijgen, kunnen ze des te meer de immoraliteit van de Israëlische acties zien.”

“Het is voornamelijk een intergenerationeel conflict, wat een positief teken is omdat het betekent dat de huidige generatie mogelijk veel uniformer in deze positie is.”

Pappe: “Ze hebben niet dezelfde opleiding gehad als jonge Joden in Amerika. Ze hebben een opleiding gekregen van een zeer geïndoctrineerd land. En dat is de sleutel. Ze zijn geproduceerd, als je wilt, gecreëerd door het Israëlische onderwijssysteem.”

“Ik schreef in 1999 een artikel waarin ik waarschuwde dat, kijkend naar de Israëlische curricula, de volgende afgestudeerden van dit systeem racistische fanatici zouden zijn, extreem en gevaarlijk voor henzelf en voor anderen. Helaas had ik helemaal gelijk.”

“Dit is het product van een zeer geïndoctrineerde samenleving van wieg tot graf. Je moet deze mensen heropvoeden. Je kunt ze niet gewoon dingen laten zien en hopen dat dit hen zal bewegen. Ze kunnen dode Palestijnse baby’s zien en zeggen ‘Goed, heel goed’. Dehumanisatie maakt deel uit van het Israëlische DNA en het is heel moeilijk om dat gewoon te confronteren door hen meer informatie te geven.”