Hoe een klein Libanees stadje een toevluchtsoord werd tijdens de oorlog met Israël

Bar Elias, Libanon – Toen Israël eind september begon met het bombarderen van Libanon, had Shifa moeite om haar drie jonge kinderen te troosten. Haar oudste, de 12-jarige Raneem, was zo bang dat ze niet kon eten of slapen. Ze huilde de hele nacht terwijl Israëlische gevechtsvliegtuigen en drones overvlogen, vertelde Shifa terwijl ze in haar zwarte abaya zat.

Shifa herinnerde zich dat op 25 september Israël het gebouw tegenover hun huis in Ali el-Nahri, een dorp in de Bekaa-vallei, bombardeerde. De explosie verbrijzelde het glas in haar appartement en blies de deuren van de scharnieren. Haar gezin overleefde, maar haar buren en familieleden hadden minder geluk.

Een patroon van vrijgevigheid
Shifa, haar man Bilal en hun drie kinderen kwamen “toevallig” in Bar Elias aan nadat ze door verschillende dorpen waren gereisd. Volgens Shifa volgden ze simpelweg honderden ontheemde mensen die op de vlucht waren richting de grootste soennitische stad in de Bekaa-vallei. Daar vonden ze onderdak en inwoners die persoonlijke bezittingen doneerden aan nieuwkomers. De vrijgevigheid was niet verrassend; Bar Elias heeft een geschiedenis van het verwelkomen van vluchtelingen. Volgens het VN-vluchtelingenagentschap (UNHCR) hebben 31.000 tot 45.000 Syrische vluchtelingen zich in Bar Elias gevestigd na te zijn gevlucht voor de burgeroorlog die in 2011 uitbrak na de repressie van een populaire opstand door de Syrische regering. In tegenstelling hiermee ligt de Libanese bevolking van de stad tussen de 60.000 en 70.000. Nu hebben duizenden mensen uit de sjiitische gebieden van Libanon – regio’s waar de Hezbollah-beweging de meeste steun vandaan haalt – veiligheid en ondersteuning gevonden in Bar Elias.

Ondanks een bestand dat woensdagochtend van kracht werd, kunnen tientallen – zelfs honderden – duizenden burgers mogelijk niet naar huis terugkeren vanwege de opzettelijke vernietiging van hun dorpen en levensstijl. Dit betekent dat Bar Elias mogelijk maanden – of jaren – een nieuw thuis zal zijn totdat de ontheemden naar hun land kunnen terugkeren en hun leven kunnen herbouwen.

Bilal Mohamed Araji, directeur van de al-Amin basisschool, zegt dat het zijn morele plicht is om de deuren van de school open te stellen voor degenen die op de vlucht zijn voor de invasie van Israël.

‘Morele verplichting’
Shifa’s gezin vestigde zich in de al-Amin privéschool, die kort na de escalatie van de oorlog door Israël in een opvangcentrum werd omgevormd. Bar Elias herbergt naar schatting ongeveer 5.850 recent ontheemde mensen, een cijfer dat hij van de lokale gemeente heeft gekregen. Van dit aantal verblijven ongeveer 190 in zijn school. Shifa en haar gezin zeggen dat ze het hier comfortabel hebben en goed behandeld worden.

Ali, een kleine, kale man met grijs stoppelhaar, verblijft ook in al-Amin en spreekt lovend over hoe gastvrij de mensen in Bar Elias en op de al-Amin school zijn. De 65-jarige vluchtte in september met zijn vrouw uit de zuidelijke provincie Nabatieh. Maar toen de oorlog escaleerde, zocht hij toevlucht bij zijn tante, die in een nabijgelegen dorp woonde. Hij, zijn vrouw en de familie van zijn tante vluchtten drie dagen later opnieuw. “Ik hoorde [van buren] dat twee of drie dagen nadat wij waren gevlucht, het huis van mijn tante gebombardeerd werd,” zei hij.

De uitgebreide familie ging eerst naar Chtoura, een transportknooppunt in de Bekaa-vallei, in de hoop hulp te vinden. Daar hoorde Ali dat Bar Elias ontheemde gezinnen accepteerde. Andere dorpen waren minder gastvrij uit angst om door Israël te worden aangevallen voor het “herbergen van een Hezbollah-lid”, een rechtvaardiging die Israël heeft gebruikt na het bombarderen van huizen in heel Libanon.

Spanning en viering
Terwijl Bar Elias zijn armen genereus opent voor degenen in nood, heeft het niet de middelen om iedereen onbeperkt te helpen. Het gebrek aan steun van de regering – die zich in een acute economische crisis bevindt – en hulporganisaties leidt tot kleine geschillen tussen ontheemde gezinnen, volgens Zeinab Dirani, een lokale hulpverlener bij Female, een grassroots feministische organisatie in Libanon. Ze voegde eraan toe dat sommige ontheemde gezinnen socialer geïsoleerd zijn dan anderen, wat leidt tot wrijving en vechtpartijen. “Degenen die vroeger in het zuiden woonden, kunnen anders zijn dan degenen die uit het noorden kwamen. Er zijn verschillen in de manier waarop ze familieproblemen kunnen aanpakken … en sommigen staan niet toe dat hun kinderen nieuwe mensen ontmoeten,” legde Dirani uit.

Veel ontheemde gezinnen vieren nu het nieuws van een bestand en het mogelijke einde van de oorlog in hun land, zei Araji. “Dank God, mensen hier zijn nu zo gelukkig,” zei hij. “Iedereen zal nu, als God het wil, terug kunnen keren naar hun huizen.”

De naam van Ali is gewijzigd op verzoek van anonimiteit.