Het is tijd om de VN en het internationale recht uit het Westen te verplaatsen

OPINIE

Het is tijd om de VN en het internationale recht uit het Westen te verplaatsen. De straffeloosheid van Israël heeft ons gebracht tot een kantelpunt waar het huidige internationale systeem niet langer levensvatbaar is.

Israël heeft decennialang uitzonderlijke immuniteit genoten, wat het internationale recht en zijn instellingen op een scherp mes heeft geplaatst. Israël heeft VN-werknemers gedood, UNRWA verboden, VN-vertegenwoordigers de toegang ontzegd en herhaaldelijk de VN en haar functionarissen beledigd.

Opvolgende Israëlische regeringen en hun bondgenoten hebben bovendien alle mogelijke middelen gebruikt om druk uit te oefenen op het Internationaal Strafhof (ICC) om geen onderzoek te doen naar Israëlische misdaden – van directe bedreigingen van fysiek geweld tot sancties en laster. De aanvallen op het hof zijn alleen maar toegenomen nadat het arrestatiebevelen uitvaardigde voor premier Benjamin Netanyahu en de voormalige minister van Defensie Yoav Gallant.

De Amerikaanse president Donald Trump – een fervent voorstander van Israël – heeft al een uitvoerend bevel ondertekend dat sancties herinstelt tegen personeel van het ICC. Dit komt bovenop andere beslissingen die hij heeft genomen, waaronder de terugtrekking van de VS uit het Parijs Klimaatakkoord en de Wereldgezondheidsorganisatie, die een directe aanval vormen op de internationale multilateralisme. Op dinsdag toonde de Amerikaanse president zijn volledige minachting voor het internationale recht door zijn voornemen te verklaren om Gaza “over te nemen” en “te bezitten”.

Al deze ontwikkelingen roepen vragen op over de vraag of het huidige mondiale systeem, geleid door de VN, nog te redden is.

Ondanks dat de VN in 1945 is opgericht om “opvolgende generaties te beschermen tegen de plagen van oorlog”, heeft het in de afgelopen decennia grotendeels gefaald in het voorkomen en stoppen van conflicten. De oprichting ervan luidde een tijdperk van “vrede voor sommigen” in – vrede voor economisch geavanceerde staten die betrokken zijn bij proxy-oorlogen in eerder gekoloniseerde staten. Dus, moeten we de idee van een internationale rechtsorde helemaal opgeven?

Terwijl we worden geconfronteerd met de dreigende gevaren van klimaatverandering en de snelle escalatie van militarisering, is het duidelijk dat we een systeem nodig hebben dat mensen verenigt onder het ideaal van gerechtigheid. Een internationale rechtsorde die de machtigen niet bevoordeelt, is al voorgesteld door verschillende denkers.

Bijvoorbeeld, de vooraanstaande Chileense rechtsgeleerde Alejandro Alvarez stelde zo’n 70 jaar geleden een “nieuw internationaal recht” voor. Tijdens zijn ambtstermijn (1946-1955) als rechter bij het Internationaal Gerechtshof, betoogde hij dat de Europese juridische traditie, waarop een groot deel van het internationale recht was gebaseerd, onvoldoende was om juridische vragen in plaatsen zoals de Amerika’s te adresseren.

In een reeks afwijkende meningen in de zaken die hij behandelde, pleitte Alvarez voor een “nieuw internationaal recht” dat rekening hield met het bijzondere historische moment van de dekolonisatie over de wereld en de belangen en posities van gedecoloniseerde staten weerspiegelde.

Er was op dat moment een duidelijke poging van staten uit de Global South om het internationale recht voor hun eigen voordeel te claimen. Niettemin gebruikten economisch geavanceerde staten hun invloed om dergelijke pogingen te vernietigen.

We bevinden ons nu op een historisch keerpunt waar deze inspanningen vernieuwd moeten worden als het idee van een internationale rechtsorde wil overleven. Actie voor Palestina kan de drijfveer zijn, aangezien de genocide in Gaza emblematisch is voor grotere patronen van dominantie en exploitatie die het huidige wereldsysteem definiëren.

Er zijn al inspanningen van staten uit de Global South om Israël uit de Verenigde Naties te zetten. Een petitie ondertekend door 500 rechtsgeleerden heeft ook de VN Algemene Vergadering opgeroepen om Israël te ontslaan om de legitimiteit ervan te behouden.

Als reactie daarop heeft het Amerikaanse Congres een brief gestuurd naar VN-secretaris Antonio Guterres waarin wordt gedreigd met het intrekken van de Amerikaanse financiering als een dergelijke stemming zou doorgaan. Hoewel de kracht van de Amerikaanse lobby bij de VN geen geheim is, is een publieke bedreiging om fondsen van de VN in te trekken als deze zijn normale functies uitvoert, een vorm van economische dwang die de autoriteit van de instelling en de grondslagen van het internationale recht ondermijnt.

Als de VS besluiten om de financiering van de VN stop te zetten, dan is er een duidelijke reactie – verplaats de VN buiten de VS en het fort Europa naar ergens in de Global South. Het verplaatsen van het VN-hoofdkantoor uit New York zou de kosten drastisch verlagen, de steun uit de Global South bevorderen en een sterkere deelname mogelijk maken. Het zou het dilemma verhelpen van een internationale juridische instelling die is gevestigd in een staat die de meest consistente dader is van de misdaden waarvoor de instelling is opgericht.

Op institutioneel niveau toont de geschiedenis duidelijk de noodzaak aan om institutionele structuren die imperiale macht verankeren af te schaffen, zoals de VN-Veiligheidsraad, het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. De oproepen tot de afschaffing van deze instellingen werden geleid door vooraanstaande figuren van de dekolonisatiebeweging zoals Thomas Sankara en Amilcar Cabral. Als platforms voor de stemmen van de Global South moeten de VN Algemene Vergadering en het Internationaal Gerechtshof worden uitgerust met meer macht – dit punt werd herhaaldelijk benadrukt door de Algerijnse rechter Mohammad Bedjaoui. Verder kan dit een moment zijn van snelle internationale wetgeving die voortbouwt op de historische inspanningen om een nieuwe internationale rechtsorde te creëren. Stille eilanden dagen al de beperkingen van het internationale recht uit door de ICJ te vragen om te oordelen over staatsverantwoordelijkheid met betrekking tot klimaatverandering.

Progressive International, een coalitie van progressieve organisaties van over de hele wereld, heeft onlangs geprobeerd om enkele eerdere inspanningen nieuw leven in te blazen door een project te lanceren voor de ontwikkeling van een kader voor een nieuwe internationale economische orde. Er is kracht in de eenheid van stemmen, en de mensen van de Global South zijn verenigd in hun ervaring van economische en fysieke dominantie en onderwerping. Voor een dergelijke verandering te realiseren, moeten de politieke krachten zich aligneren – zelfs als het maar voor een kort moment is.

Het huidige moment van genocide, neokolonialisme, klimaatcrisis en schokkende straffeloosheid legt ons de plicht op om de status quo opnieuw te verbeelden. Cynisme is iets dat we ons niet kunnen veroorloven. We moeten beginnen met het leggen van de basis voor een nieuw internationaal rechtssysteem dat deugd vindt in gerechtigheid in plaats van in macht.