De Vrouwenmars ondervond controverse en verdeeldheid: Is een rebranding voldoende?

We hebben het domein van schattige protesten verlaten

De Women’s March heeft te maken gehad met controverse en verdeeldheid. Zal een rebranding voldoende zijn?

Op 21 januari 2017 verzamelde zich een dichte zee van protesteerders net buiten het Witte Huis, die zich uitstrekte van de marmeren trappen van het Capitool tot het torenhoge Washington Monument. Handgeschreven borden met leuzen als “Vrouwenrechten zijn mensenrechten” werden in de lucht gezwaaid. Bekende persoonlijkheden zoals Scarlett Johansson, Janelle Monae en Gloria Steinem hielden toespraken waarin ze waarschuwden voor het terugschroeven van reproductieve rechten. Ondersteuners droegen roze, puntige “pussy hats” om hun solidariteit met de zaak te tonen.

Dat protest, bekend als de Women’s March on Washington, gaat de geschiedenis in als een van de grootste eendaagse demonstraties die de hoofdstad heeft gekend. Bijna een half miljoen mensen vulden de National Mall, wat de opkomst bij de inauguratie van Trump in de schaduw stelde.

Maar nu Trump zich voorbereidt om maandag de eed van office voor een tweede termijn af te leggen, wordt er geen dergelijke golf van protest verwacht. De demonstraties tegen zijn inauguratie zullen naar verwachting veel minder deelnemers hebben.

Wat is er met de Women’s March gebeurd? En waar zijn al die mensen gebleven?

Acht jaar zijn verstreken, en de jaarlijkse protestmars van de Women’s March is omgedoopt tot de People’s March, een reflectie van de interne strijd die de beweging heeft doorgemaakt, met vragen over wie zich inbegrepen voelde — en wie niet.

Activist en schrijver Aurielle Marie was een van de demonstranten die deelnam aan de Women’s March van 2017. Ze herinnerde zich dat ze een van de weinige zwarte, queer vrouwen op de mars was. Ze voelde zich onzichtbaar en aan de kant geschoven.

Haar ervaring weerspiegelde de tumultueuze situatie die zich achter de schermen afspeelde. Organisator ShiShi Rose was een van de activisten die hielp de protestmars van 2017 te vormen. Ze begon te werken voor de Women’s March toen deze in 2016 werd ontwikkeld als reactie op Trumps onverwachte overwinning bij de presidentsverkiezingen van november.

Toch voelde ze zich als de “token zwarte persoon”, die zich bezighield met educatieve outreach. Ze merkte een gebrek aan richting binnen de leiderschap van de beweging op en beschreef de sfeer als “chaotisch”. “Ze hadden geen idee wat de mars zou zijn,” zei Rose.

Ze wees erop dat de Women’s March zijn wortels had in een Facebookpagina genaamd Pantsuit Nation, een forum voor supporters van Hillary Clinton, de Democratische kandidaat die verloor van Trump in de verkiezingen van 2016. Na Clintons nederlaag plaatste een gepensioneerde advocaat genaamd Teresa Shook op de pagina dat er een pro-vrouwenmars moest komen om zich te verzetten tegen enkele van Trumps publieke standpunten.

Gedurende zijn campagne had Trump angst aangejaagd dat vrouwenrechten konden worden ingeperkt. De Republikeinse leider had beloofd anti-abortusrechters aan te stellen bij het Hooggerechtshof, en meerdere vrouwen hadden zich gemeld met beschuldigingen van seksueel wangedrag – beschuldigingen die hij ontkende.

Shook vertelde later aan de Amerikaanse media dat ze een Facebookgroep had gemaakt voor haar idee, naar bed ging en wakker werd om te ontdekken dat meer dan 10.000 mensen zich hadden aangemeld. De Women’s March evolueerde daaruit.

Maar Rose merkte op dat, hoewel er enige diversiteit onder de organisatoren was, de meeste van de groep bestond uit Clinton-ondersteuners. De politieke en raciale dynamiek liet haar zich geïsoleerd voelen. “Iedereen aan de rand werd niet geaccepteerd,” zei Rose. Ze gelooft dat er te veel nadruk was op het creëren van een “grote weergave van rijkdom” en het werven van beroemdheden.

Rose voelde ook een gebrek aan steun toen ze het middelpunt werd van een van de vroegste controverses van de Women’s March. In een post op sociale media had Rose de witte vrouwen betrokken bij de march aangespoord om meer naar hun zwarte collega’s te luisteren. “Je zou onze boeken moeten lezen en de wortels van racisme en witte suprematie begrijpen. Luister naar onze toespraken. Je zou jezelf moeten onderdompelen in onze poëzie,” schreef ze.

Sommige witte vrouwen reageerden door te zeggen dat ze zich “geïsoleerd” voelden door haar opmerkingen. De kloof werd zelfs besproken in de New York Times. Na het verschijnen van het artikel zei Rose dat ze doodsbedreigingen ontving, maar de leiders van de Women’s March deden geen poging om haar veilig te houden. “Zelfs toen racisme werd aangekaart, adresseren ze het niet,” zei ze.

Uiteindelijk verliet ze de organisatie na de mars na de inauguratie. “Ik bleef langer dan ik had moeten, denkend dat ik een impact kon maken en mijn perspectief kon delen, maar het enige wat het deed was me in het einde te schande maken.”

De organisatie ging echter door. In 2018 hielpen de leiders van de Women’s March bij het mobiliseren tegen Trumps nominatie van Brett Kavanaugh voor het Hooggerechtshof, terwijl hij vragen ondervond over beschuldigingen van seksueel geweld. Vervolgens hielden ze in 2020 een herdenking voor de overleden rechter Ruth Bader Ginsburg, die bekend stond om haar werk op het gebied van gendergelijkheid.

In 2022, toen het Hooggerechtshof uiteindelijk het federale recht op abortus omverwierp, lanceerden de organisatoren van de Women’s March een “zomer van woede”, met protesten van kust tot kust. Maar de groep heeft ook controverses over haar lidmaatschap doorstaan. In 2018 beweerde bijvoorbeeld een oprichter dat ze uit haar leiderschapsrol was gedrukt vanwege haar joodse geloof. De ophef over antisemitisme leidde ertoe dat andere leiders aftraden. Critici beschuldigden de groep ook van het negeren van mensen van kleur en het witwassen van feminisme.

In 2019 zag de beweging veel kleinere aantallen dan bij de eerdere jaarlijkse marsen, wat sommige deelnemers teleurstelde.

De organisatie heeft sindsdien nieuwe leiderschap aangetrokken, zoals Tamika Middleton, die sinds 2021 managing director is. Ze erkent dat de organisatie zich heeft moeten ontwikkelen om mee te evolueren met de tijd. “Ik denk dat we altijd aan het leren zijn, en ik denk dat we altijd in de praktijk zijn, toch?” zei ze. “Onze waarden komen niet altijd tot uiting in onze praktijk op de manieren die we bedoelen.”

In plaats daarvan hoopt ze dat de People’s March van dinsdag een bredere coalitie van activisten zal samenbrengen die geïnteresseerd zijn in het bevorderen van de rechten van immigranten, LGBTQ+-mensen en de armen, evenals vrouwen. “We erkennen de verbinding tussen al deze strijd en dat er een bedreiging is, er is tegenstand die verder gaat dan Trump,” zei Middleton.

De verschuivende trends binnen de beweging werden afgelopen november zichtbaar toen de Women’s March hielp bij het organiseren van een spontane protestactie buiten de Heritage Foundation, een conservatief denktank. Het was het weekend na de verkiezingen van 2024, en Middleton merkte een verschil op in hoe de protesteerders reageerden op Trumps meest recente overwinning. “Toen Trump de eerste keer werd gekozen, was er een soort van verontwaardiging die echt snel groeide,” legde ze uit. “En deze keer zagen we, ja, we zagen enige verontwaardiging. We zagen ook frustratie, we zagen teleurstelling, we zagen verdriet. We zagen veel verdriet.”

Voor Marie, de activist die de mars van 2017 in San Francisco bijwoonde, hebben de laatste vier jaar onder de Democratische president Joe Biden ook bijgedragen aan een verandering in de publieke stemming. Onder Biden bleef de VS onvoorwaardelijke militaire steun verlenen aan zijn bondgenoot Israël — zelfs terwijl het Midden-Oosterse land een verwoestende oorlog van 15 maanden tegen Gaza voerde, waarbij meer dan 46.800 Palestijnen omkwamen. Experts van de Verenigde Naties hebben vastgesteld dat de tactieken van Israël in de enclave “consistent zijn met genocide”.

Marie legt uit dat ze recente gebeurtenissen ziet als onderdeel van een “erfenis van geweld” die verder reikt dan partijgrenzen. “Trump is niet de boeman,” zegt Marie. “Dit is een natie die bommen prioriteert, en specifiek het bombarderen van kinderen boven het onderwijzen van hen.” Politieke verandering, voegt ze toe, vereist langduriger activisme dan wat een enkele jaarlijkse protest kan bieden. “De actie die nodig is om die regering te veranderen, is niet een paar uur op een zaterdag met een paar borden,” zei Marie. “We hebben het domein van schattige protesten verlaten.”