Co-beheer van beschermde gebieden door NGO’s en Afrikaanse landen vermindert ontbossing aanzienlijk
Virunga Nationaal Park.
Om ecosystemen en biodiversiteit beter te beschermen, hebben verschillende Afrikaanse landen innovatieve beheermodellen opgezet waarbij beschermde gebieden gezamenlijk worden beheerd door overheidsinstellingen en internationale of nationale NGO’s. Deze partnerschappen kunnen meerdere decennia duren.
Een internationaal onderzoeksteam, geleid door INRAE en betrokken bij de Universiteit van Le Havre, heeft dit samenwerkingsmodel beoordeeld in 127 partnerschappen die bijna 1 miljoen vierkante kilometer beslaan. De resultaten, gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences, geven aan dat de ontbossing gemiddeld met 55% is verminderd in de beschermde gebieden die door deze modellen worden beheerd en zelfs tot 66% in de meest risicovolle beschermde gebieden.
Sub-Saharisch Afrika herbergt 13% van de biodiversiteit en vertegenwoordigt ongeveer 20% van de wereldwijde bossen. Beschermde gebieden spelen een essentiële rol in het behoud van biodiversiteit en ecosystemen. Sinds de oprichting van het eerste beschermde gebied in 1925 in de Democratische Republiek Congo, het Virunga Nationaal Park, zijn er duizenden parken opgericht.
De structurele tekortkomingen in financiering, beperkte beheercapaciteiten, zwakke instellingen en governance bemoeilijken echter de missies van deze gebieden om wilde dieren en hun habitats effectief te beschermen. Om deze moeilijkheden te verlichten, zijn in de afgelopen 20 jaar innovatieve beheermodellen opgezet: staten en NGO’s beheren deze parken gezamenlijk via publiek-private partnerschappen.
Deze samenwerkingspartnerschappen voor beheer (CMP’s) kunnen zelfs zover gaan dat de volledige beheersresponsabiliteit voor duizenden vierkante kilometers in één of meerdere staten wordt gedelegeerd aan nationale of internationale NGO’s. Een andere specificiteit van deze CMP’s is hun duur: de samenwerkingen worden opgezet voor meerdere decennia (ongeveer 25-30 jaar, soms zelfs 40 jaar), terwijl NGO’s doorgaans projecten ondersteunen voor 2 tot 5 jaar.
CMP’s faciliteren substantiële, langetermijnfinanciering, waardoor het mogelijk is om bijvoorbeeld personeel en parkwachters te werven en op te leiden, evenals infrastructuur te bouwen om lokale gemeenschappen te helpen hun afhankelijkheid van parkbronnen te verminderen en hun levensomstandigheden te verbeteren (zoals energiecentrales rond de Garamba en Virunga parken, wegen, toerisme-infrastructuur, enzovoort).
De onderzoekers hebben deze veranderde benadering onderzocht om te zien of deze investeringen beschermde gebieden effectiever hebben gemaakt. Hun studie identificeerde 127 partnerschappen in 16 landen in Sub-Saharisch Afrika in 2023, waarbij 48 NGO’s betrokken waren, waarvan 21 nationaal en 27 internationaal. Deze gebieden beslaan bijna 1 miljoen vierkante kilometer, bijna twee keer de grootte van Frankrijk.
De onderzoekers beoordeelden de impact van CMP’s door het verlies van boombedekking voor en na de oprichting te vergelijken. Hun resultaten tonen aan dat CMP’s de ontbossing gemiddeld met 55% hebben verminderd in beschermde gebieden. Ze zijn bijzonder effectief in beschermde gebieden die onder hoge antropogene druk staan, waar de vermindering van ontbossing zelfs 66% bereikt.
Deze resultaten illustreren dat langetermijn CMP’s tussen overheden en niet-gouvernementele organisaties een deel van de oplossing kunnen zijn voor het verbeteren van de bescherming van biodiversiteit. De duur van CMP’s vereist echter dat staten monitoringmechanismen implementeren om hun impact te beoordelen. Bovendien zal toekomstig onderzoek moeten bepalen of de verbetering van de milieuomstandigheden ten goede komt aan de bevolkingen die nabij deze parken wonen.
