Buurtbewoners Woedend Over Massale Migranten Terugstoting in Mauritanië: Een Xenofobe Actie

Nieuws|Vluchtelingen ‘Xenofobisch’: Buren verontwaardigd over de massale terugstoting van migranten in Mauritanië

De regeringen van Senegal en Mali zijn boos over de manier waarop hun onderdanen worden behandeld in het noordwestelijke Afrikaanse land. Op een recente dag in maart stapten mannen, vrouwen en zelfs kinderen – met hun bezittingen op hun hoofd of vastgebonden aan hun lichamen – van de ferry in de Senegalese stad Rosso, aan de oevers van de Senegal rivier. Hun misdaad? Migrant zijn uit de regio, ongeacht of ze legale verblijfsdocumenten hadden.

“We hebben daar geleden,” vertelde een vrouw aan France’s TV5 Monde, terwijl ze een baby op haar heup droeg. “Het was echt slecht.” De gedeporteerden maken deel uit van de honderden West-Afrikanen die in de afgelopen maanden door de Mauritaanse veiligheidsdiensten zijn opgepakt, vastgehouden en over de grens naar Senegal en Mali zijn gestuurd, volgens mensenrechtenorganisaties.

Volgens een schatting van de Mauritaanse Vereniging voor Mensenrechten (AMDH) zijn er alleen al in maart 1.200 mensen teruggestuurd, terwijl ongeveer 700 van hen verblijfsvergunningen hadden. Degenen die teruggestuurd zijn, vertelden aan verslaggevers dat ze willekeurig werden benaderd voor ondervraging voordat ze werden gearresteerd, dagenlang werden vastgehouden in krappe cellen met onvoldoende voedsel en water, en zelfs werden gefolterd. Velen blijven in de gevangenis in Mauritanië, zeiden ze.

Het grotendeels woestijnachtige land heeft dure overeenkomsten met de Europese Unie ondertekend om migranten te weerhouden van de risicovolle bootreis over de Atlantische Oceaan naar de westerse kusten. Het heeft de terugstotingen noodzakelijk genoemd als een manier om de mensen-smokkelnetwerken aan te pakken. Echter, deze verklaringen hebben weinig gedaan om de zeldzame woede van buren Mali en Senegal te kalmeren, wiens burgers een groot aantal van degenen vormen die worden teruggestuurd.

De regering van Mali heeft in maart haar “verontwaardiging” geuit over de behandeling van haar onderdanen en voegde eraan toe dat “de omstandigheden van arrestatie in flagrante schending zijn van mensenrechten en de rechten van migranten in het bijzonder.” In Senegal noemde een parlementslid de terugstotingen “xenofobisch” en drong het aan op een onderzoek door de overheid.

Volgens onderzoekers ligt de schuld grotendeels bij de EU. Enerzijds staat Mauritanië onder druk van Brussel, en anderzijds lijkt het ook te reageren op controversiële geruchten dat migranten die uit Europa worden gedeporteerd, in het land zouden worden hervestigd, ondanks de ontkenning van Nouakchott van een dergelijke overeenkomst.

Is Mauritanië de externe grens van de EU?

Mauritanië, gelegen aan de rand van de Atlantische Oceaan, is een van de dichtstbijzijnde punten van het continent naar de Canarische Eilanden van Spanje. Dit maakt het een populaire vertrekplaats voor migranten die zich in de kusthoofdstad Nouakchott en de commerciële noordelijke stad Nouadhibou verzamelen. De meesten proberen de Canarische Eilanden te bereiken, een Spaanse enclave dichter bij het Afrikaanse continent dan bij Europa, van waaruit ze asiel kunnen aanvragen.

Vanwege zijn rol als transitknooppunt heeft de EU sinds de jaren 2000 nauwe banden met Nouakchott – evenals met de belangrijke transitpunten in Marokko en Senegal – en heeft het middelen gepompt om lokale veiligheidsfunctionarissen in staat te stellen onregelmatige migranten te voorkomen van de oversteek.

De EU richtte zich echter vorig jaar opnieuw op Mauritanië toen het aantal mensen dat uit het land reist tot ongekende hoogten steeg, waardoor het de belangrijkste vertrekplaats werd. Ongeveer 83 procent van de 7.270 mensen die in januari 2024 op de Canarische Eilanden aankwamen, reisde vanuit Mauritanië, merkte de migrantenorganisatie Caminando Fronteras (CF) vorig jaar op. Dat aantal vertegenwoordigde een stijging van 1.184 procent vergeleken met januari 2023, toen de meeste mensen uit Senegal vertrokken. Ongeveer 3.600 mensen stierven op de Mauritanië-Atlantische route tussen januari en april 2024, aldus CF.

Analisten en de EU koppelen de stijging aan de onrust in de Sahel, van Mali tot Niger, waaronder staatsgrepen en aanvallen door verschillende gewapende groepen die proberen kalifaten op te bouwen. In Mali hebben aanvallen op lokale gemeenschappen door gewapende groepen en regeringslegers die wantrouwend tegenover de lokale bevolking staan, honderden recentelijk de grens naar Mauritanië overgedwongen.

De terugstotingen hebben gevoelens van uitsluiting en gedwongen ontheemding doen herleven onder de zwarte Mauritaniërs. Sommige mensen vrezen dat de deportaties ook tegen hen gericht zijn. Mauritanië heeft historisch gezien een raciaal gesegregeerde samenleving, waarin de Arabisch-Berberse politieke elite domineert over de zwarte bevolking. De slavenhandel is verboden sinds 1981, maar volgens mensenrechtenorganisaties bestaat deze nog steeds.

De angst voor opnieuw gedwongen deportaties komt bovenop andere problemen, waaronder nationale wetten die vereisen dat studenten in alle scholen in het Arabisch leren, ongeacht hun cultuur. Hoewel er nieuwe wetten voor verblijfsvergunningen zijn, moet Sow benadrukken dat migranten en de zwarte Mauritaanse bevolking moeten worden beschermd. “Of ze nu migranten zijn of niet, ze hebben rechten als mensen,” aldus Sow.