Braziliaanse Hoge Raad verwerpt Bolsonaro’s poging om Trump’s inauguratie bij te wonen

Jair Bolsonaro’s Passport Confiscation by Brazil’s Supreme Court

Terwijl de inauguratie van de voormalige president Donald Trump in de Verenigde Staten nadert, lijkt het erop dat Jair Bolsonaro, de voormalige president van Brazilië, niet aanwezig zal zijn. Op donderdag heeft het Braziliaanse Hooggerechtshof een verzoek van Bolsonaro afgewezen om zijn paspoort terug te krijgen, dat in februari door de federale politie was in beslag genomen.

Bolsonaro, die Brazilië leidde van 2019 tot 2022, staat voor meerdere onderzoeken en juridische procedures, waaronder beschuldigingen van pogingen om de resultaten van de presidentsverkiezingen van 2022 in Brazilië te ondermijnen. De voormalige extreem-rechtse president, die de bijnaam “Trump van de Tropen” heeft, ontkent alle beschuldigingen tegen hem. De politie beschouwt hem echter als een vluchtgevaar.

Op het sociale mediaplatform X reageerde het kantoor van Bolsonaro met onvrede op de beslissing van het hof en noemde het een bewijs van “lawfare”, een term die verwijst naar het gebruik van een geweaponiseerd rechtssysteem. “De uitnodiging van president Trump aan Bolsonaro symboliseert de diepe banden tussen twee van de grootste democratieën in Amerika,” staat in de verklaring van zijn kantoor. “De beslissing om Bolsonaro te verbieden deel te nemen aan dit belangrijke evenement vermindert Brazilië’s status op het wereldtoneel en zendt een verontrustende boodschap over de staat van de democratie en de rechtspraak in ons land.”

Echter, het Hooggerechtshof oordeelde dat Bolsonaro’s huidige rol als particulier — zonder gekozen functie — niet vereist dat hij naar de VS reist voor de inauguratie, zoals ambtenaren dat zouden doen. Brazilië zal naar verwachting worden vertegenwoordigd op de inauguratie door zijn ambassadeur in de VS, Maria Luiza Viotti.

Rechter Alexandre de Moraes van het Hooggerechtshof gaf aan dat de beslissing was gebaseerd op de aanbeveling van de procureur-generaal van Brazilië, Paulo Gonet Branco. Branco had aangegeven dat er een groter openbaar belang was bij het behouden van Bolsonaro in Brazilië dan hem de mogelijkheid te geven om naar het buitenland te reizen, waar hij mogelijk aan de rechtspraak zou kunnen ontsnappen. De Moraes verwees naar eerdere uitspraken van Bolsonaro in de media, waarin hij “de mogelijkheid overwoog om te ontsnappen en politiek asiel aan te vragen om mogelijke strafrechtelijke aansprakelijkheid in Brazilië te vermijden”.

De inauguratie van Trump op 20 januari zal naar verwachting enkele van de meest prominente rechtse leiders ter wereld bijeenbrengen, waaronder de Argentijnse president Javier Milei en de Britse parlementariër Nigel Farage. Andere verwachte gasten zijn sociale mediagigant Mark Zuckerberg, Amazon-oprichter Jeff Bezos en miljardair Elon Musk, een nauwe adviseur van de aankomende Amerikaanse president.

In een bericht op sociale media bood de Republikeinse meerderheid in de Commissie Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden steun aan Bolsonaro na de beslissing van het hof. “Jair Bolsonaro is een vriend van Amerika en een patriot. Hij moet de kans krijgen om de inauguratie van president Trump bij te wonen,” schreven de Republikeinen.

Bolsonaro wordt echter al sinds zijn nederlaag in de verkiezingen van 2022 onderworpen aan juridische controle. In oktober van dat jaar versloeg de linkse leider Luiz Inacio Lula da Silva Bolsonaro nipt in een tweede ronde, maar Bolsonaro weigerde zijn nederlaag publiekelijk te erkennen. Hij had lange tijd valse geruchten verspreid dat de elektronische stemmachines in Brazilië kwetsbaar waren voor fraude, zelfs voordat er een enkel stemformulier was ingevuld.

Na zijn verlies stroomden honderden van zijn aanhangers de straten op om te protesteren tegen de verkiezingsresultaten. Bolsonaro zelf verliet het land naar Florida in de aanloop naar Lula’s inauguratie. Kort daarna, op 8 juli 2023, vielen aanhangers van Bolsonaro het Drie Powers Plaza in de hoofdstad Brasilia aan en plunderden ze gebouwen die de presidentie, het Congres en het Hooggerechtshof vertegenwoordigden.

Bolsonaro is sindsdien teruggekeerd naar Brazilië. Maar een rechtbank oordeelde dat hij zich tot 2030 niet verkiesbaar kan stellen, als straf voor het gebruik van overheidsmiddelen om het publieke vertrouwen in de verkiezingen te ondermijnen. De voormalige president staat ook onder toezicht vanwege verduistering en werd vorig jaar aangeklaagd voor het publiceren van valse informatie in een nationale database over zijn vaccinatiestatus tegen COVID-19. In november beschuldigde de federale politie Bolsonaro en 36 bondgenoten van het plannen van de “gewelddadige omverwerping van de democratische staat”.

Bolsonaro heeft alle beschuldigingen in deze zaken ontkend. Op donderdag trok hij een parallel tussen zijn situatie en die van Trump, die soortgelijke beschuldigingen van zijn politieke tegenstanders van “lawfare” heeft geuit en valse claims van verkiezingsfraude heeft gemaakt. “De Lula-regering heeft duidelijk geleerd van de fouten in de Verenigde Staten, waar het rechtssysteem werd geïnstrumentaliseerd voor politiek gewin,” schreef Bolsonaro. “Maar daar handelden ze niet snel genoeg om hun politieke tegenstander, Donald Trump, te vernietigen, en hij overwon dit juridische activisme. Ik ook.”