Bibliotheken in Gaza zullen herrijzen uit de as
Gaza’s bibliotheken zullen herrijzen uit de as
De massale vernietiging van bibliotheken is een directe aanval op de Palestijnse identiteit en de geest van leren.
Toen ik vijf jaar oud was, ging ik voor het eerst naar de Maghazi-bibliotheek. Mijn ouders hadden me net ingeschreven bij de kleuterschool in de buurt, specifiek omdat deze leerlingen regelmatig naar de bibliotheek stuurde. Ze geloofden in de transformerende kracht van boeken en wilden dat ik zo vroeg mogelijk toegang had tot een grote collectie.
De Maghazi-bibliotheek was niet zomaar een gebouw; het was een toegangspoort naar een wereld zonder grenzen. Ik herinner me de overweldigende bewondering die ik voelde toen ik door de houten deur stapte. Het was alsof ik in een andere wereld was gestapt, waar elke hoek geheimen fluisterde en avonturen beloofde.
Hoewel bescheiden van omvang, voelde de bibliotheek oneindig aan voor mijn jonge ogen. De muren waren bedekt met donkere houten planken, vol met boeken in alle vormen en maten. In het midden van de kamer stond een gezellige geel-groene bank, omringd door een eenvoudig tapijt waar wij, de kinderen, samenkwamen.
Ik herinner me nog levendig hoe onze lerares ons vroeg om op het tapijt om haar heen te zitten en een prentenboek opende. Ik was gebiologeerd door de illustraties en letters, hoewel ik nog niet kon lezen.
De bezoeken aan de Maghazi-bibliotheek inspireerden in mij een liefde voor boeken die mijn leven diepgaand beïnvloedde. Boeken werden meer dan een bron van vermaak of kennis; ze voedden mijn ziel en geest, en vormden mijn identiteit en persoonlijkheid.
Deze liefde veranderde in pijn toen bibliotheken in de Gazastrook, één voor één, werden vernietigd in de afgelopen 400 dagen. Volgens de Verenigde Naties zijn 13 openbare bibliotheken in Gaza beschadigd of vernietigd. Geen enkele instelling heeft kunnen schatten hoe groot de schade aan andere bibliotheken is – die deel uitmaken van culturele centra of onderwijsinstellingen of particuliere entiteiten – die ook zijn verwoest.
Onder hen is de bibliotheek van de Al-Aqsa Universiteit – een van de grootste in de Gazastrook. Het zien van beelden van brandende boeken in de bibliotheek was hartverscheurend. Het voelde als vuur dat mijn eigen hart verbrandde. De bibliotheek van mijn eigen universiteit, de Islamitische Universiteit van Gaza, waar ik talloze uren had doorgebracht met lezen en studeren, is ook niet meer.
De Edward Said Bibliotheek – de eerste Engelstalige bibliotheek in Gaza, opgericht na de Israëlische oorlog van 2014, die ook bibliotheken vernietigde – is ook verdwenen. Die bibliotheek werd opgericht door particulieren, die hun eigen boeken doneerden en tegen alle verwachtingen in nieuwe boeken importeerden, omdat Israël vaak formele boekleveringen naar de Strip blokkeerde. Hun inspanningen weerspiegelen de Palestijnse liefde voor boeken en de drang om kennis te delen en gemeenschappen op te voeden.
De aanvallen op de bibliotheken van Gaza zijn gericht op niet alleen de gebouwen zelf, maar op de essentie van wat Gaza vertegenwoordigt. Ze maken deel uit van de inspanning om onze geschiedenis uit te wissen en toekomstige generaties te verhinderen om onderwijs te ontvangen en zich bewust te worden van hun eigen identiteit en rechten. De vernietiging van de bibliotheken in Gaza is ook gericht op het vernietigen van de sterke geest van leren onder de Palestijnen.
De liefde voor onderwijs en kennis zit diep verankerd in de Palestijnse cultuur. Lezen en leren worden gekoesterd over generaties heen, niet alleen als middelen om wijsheid te verwerven, maar als symbolen van veerkracht en verbinding met de geschiedenis.
Boeken zijn altijd gezien als objecten van hoge waarde. Terwijl de kosten en de Israëlische beperkingen vaak de toegang tot boeken beperkten, was het respect voor boeken universeel, ongeacht sociaaleconomische grenzen. Zelfs gezinnen met beperkte middelen gaven prioriteit aan onderwijs en verhalenvertelling, en gaven hun kinderen een diepgaand waardering voor literatuur mee.
Meer dan 400 dagen van ernstige ontberingen, honger en lijden hebben ervoor gezorgd dat een deel van dit respect voor boeken is verdwenen.
Het doet me pijn te zeggen dat boeken nu door veel Palestijnen worden gebruikt als brandstof voor vuur om te koken of warm te blijven, aangezien hout en gas onbetaalbaar zijn geworden. Dit is onze hartverscheurende realiteit: overleven gaat ten koste van cultureel en intellectueel erfgoed.
Maar niet alle hoop is verloren. Er zijn nog steeds inspanningen om te behouden en te beschermen wat er nog over is van het culturele erfgoed van Gaza.
De Maghazi-bibliotheek – het boekenparadijs van mijn kindertijd – staat nog steeds. Het gebouw is intact gebleven en met lokale inspanningen zijn de boeken bewaard gebleven.
Onlangs had ik de kans om het te bezoeken. Het was een emotioneel overweldigende ervaring, omdat ik vele jaren niet was geweest. Toen ik de bibliotheek binnenkwam, voelde het alsof ik terugkeerde naar mijn kindertijd. Ik stelde me “kleine Shahd” voor die tussen de planken renden, vol nieuwsgierigheid en een verlangen om alles te ontdekken.
Ik kon bijna de echo’s horen van het gelach van mijn kleuterschoolvrienden en de warmte voelen van de momenten die we daar samen doorbrachten. De herinnering aan de bibliotheek zit niet alleen in de muren, maar in iedereen die het bezocht, in elke hand die door een boek bladerde en elk oog dat zich onderdompelde in de woorden van een verhaal. De Maghazi-bibliotheek is voor mij niet zomaar een bibliotheek; het is een deel van mijn identiteit, van dat kleine meisje dat leerde dat verbeelding een toevluchtsoord kan zijn en dat lezen een vorm van verzet kan zijn.
De bezetting richt zich op onze geest en ons lichaam, maar ze realiseren zich niet dat ideeën niet kunnen sterven. De waarde van boeken en bibliotheken, de kennis die ze dragen en de identiteiten die ze helpen vormen zijn onvernietigbaar. Hoezeer ze ook proberen onze geschiedenis uit te wissen, ze kunnen de ideeën, de cultuur en de waarheid die in ons leven niet tot zwijgen brengen.
Temidden van de verwoesting heb ik hoop dat, wanneer de genocide eindigt, de bibliotheken van Gaza uit de as zullen herrijzen. Deze heiligdommen van kennis en cultuur kunnen worden herbouwd en weer staan als baken van veerkracht.
