Angst en frustratie in een Britse stad na racistische rellen

Middlesbrough, Verenigd Koninkrijk – Halverwege vorig jaar ontving Shazia Noor Ghani een constante stroom van angstige telefoontjes. Als moeder van drie kinderen bevond ze zich in het oog van de storm, terwijl ze een hulplijn beheerde die overspoeld werd door bellers – bange moslimvrouwen in Middlesbrough, terwijl de stad verzeild raakte in haatgedreven rellen.

De chaos die diverse steden en dorpen trof, was een van de grootste demonstraties van raciaal geweld in het Verenigd Koninkrijk in de recente geschiedenis. In het noordelijke havenstadje Middlesbrough richtte een groep witte mannen een geïmproviseerde controlepost op, waarbij ze het verkeer stopten en bestuurders ondervroegen over hun etniciteit, en vroegen of ze “wit” of “Engels” waren.

“Ik heb drie dagen lang niet opgehangen,” herinnerde Ghani zich, terwijl haar stem vermoeid klonk terwijl ze die donkere dagen herbeleefde. “Ik ontving voortdurend telefoontjes van bange moslimvrouwen die om advies vroegen. Het was zo traumatisch. Ze wisten niet wat ze moesten doen. ‘Mogen we naar buiten? Kunnen we melk halen?’” Sommige bellers waren zelfs slachtoffers van aanvallen.

“Oh mijn God. Mijn ramen zijn ingegooid,” huilde een beller, aldus Ghani. Zij is de oprichter van Nur Fitness, een organisatie in Middlesbrough die een veilige ruimte biedt voor vrouwen van kleur. Het initiatief omvat een gym voor vrouwen en biedt een scala aan diensten, van workshops voor geestelijke gezondheid tot ondersteuning voor slachtoffers van huiselijk geweld.

Terwijl ze op een rustige, winterse vrijdagmiddag in haar kantoor zat, gekleed in een lange bruine cardigan en bijpassende sjaal, dacht Ghani na over de onzekerheid en angst die ze op dat moment voelde. Achter haar zijn de muren bedekt met displaypanelen die community evenementen en ondersteuningsdiensten adverteren.

“Ik ben waarschijnlijk een van de meest zelfverzekerde vrouwen die je ooit zult tegenkomen,” zei Ghani. “Niets maakt me bang. Maar ik was bang om mijn huis te verlaten.” Moslimvrouwen dragen onevenredig de gevolgen van islamofobie, waarbij degenen die zichtbaar als moslim herkenbaar zijn, vaker het doelwit zijn van anti-moslimhaatmisdrijven.

“Het is echt anders als je de hijab draagt,” zei Ghani. “Je wordt totaal anders behandeld.” In oktober meldde The Guardian dat er het voorgaande jaar 4.971 anti-moslimaanvallen en incidenten van misbruik waren, volgens gegevens van Tell MAMA, een monitor voor islamofobie.

Shahla Khan, een 40-jarige vrouw van gemengd Pakistaans en Indiaas erfgoed die haar hele leven in Middlesbrough heeft gewoond, zei dat hoewel de rellen binnen enkele dagen tot een einde kwamen toen de politie op verdachte personen ingreep, het soort racisme dat tijdens de onrust loskwam, niet is verdwenen. Enkele weken geleden werd Khan raciaal beledigd terwijl ze door de stad liep.

Ze gaf politici en de media de schuld voor het falen om de proliferatie van discriminerende verhalen te onderzoeken. De rellen waren georganiseerd door online agitatoren die ten onrechte een fictieve moslimimmigrant de schuld gaven van de dodelijke steekpartij van drie jonge meisjes in Southport, een stad ongeveer 150 km ten zuiden van Middlesbrough. Maar de 18-jarige Axel Rudakubana, die Bebe King, zes jaar oud, Elsie Dot Stancombe, zeven, en Alice da Silva Aguiar, negen, doodstak en onlangs tot 52 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld, was noch een moslim noch een immigrant.

De moslimgemeenschap in Middlesbrough heeft eerder al de tragische gevolgen van racisme ondervonden. In augustus 1961 werden bange Pakistaanse gezinnen het doelwit en gedwongen hun huizen te verlaten tijdens de rellen op Cannon Street, die uitbraken na de dood van een 18-jarige, John Joseph Hunt. De verdachte, naar verluidt genaamd Hassan Said, werd aangeklaagd maar later vrijgesproken van moord. In een uitbarsting van collectieve straf die volgde op de moord, werden etnische minderheidsgemeenschappen het doelwit. Een baksteen werd door het Pakistaans-eigendom Taj Mahal café gegooid.

Vijftig jaar later, in 2011, werd Mohammed Zabir, een taxichauffeur en vader van zes kinderen, aangevallen in een racistische aanval de avond voor een anti-moslimmars van de extreemrechtse English Defence League. Een maand later stierf Zabir aan een hartaanval. Hoewel artsen zijn dood niet aan de aanval koppelden, traumatiseerde zijn verlies de bredere moslimgemeenschap in Teesside. Negentig mensen woonden zijn begrafenis bij.

In de nasleep van Zabirs dood voelde zijn neef Amjid Khazir de noodzaak om de haat te bestrijden die had geleid tot het geweld. Hij richtte Media Cultured op, een organisatie die films en lesmateriaal ontwikkelt voor lokale scholen, colleges en sportclubs om racistische verhalen tegen te gaan. Maar nu sociale media een broedplaats zijn voor desinformatie en verdeeldheid, weet Khazir dat hij een zware taak voor de boeg heeft.

De overheid heeft onlangs 655.000 pond (813.000 dollar) beloofd voor gemeenschapsprojecten in Middlesbrough als reactie op de rellen. Khazir betreurde echter wat hij beschouwt als pleisteroplossingen. “We hebben geen intrinsiek inzicht in de oorzaken van de verdeeldheid en de langetermijneffecten van racistische verhalen,” zei hij.

Ghani stemde hiermee in en voegde eraan toe dat slachtoffers meer ondersteuning nodig hebben. “Mensen weten zelfs niet hoe ze racisme moeten melden. Veel asielzoekers herkennen het zelfs niet,” zei ze. “We doen ons best om lokale vrouwen te ondersteunen, maar we hebben beperkte middelen.”

Volgens de lokale overheid is Middlesbrough het meest etnisch diverse lokale gezag in de Tees Valley. Etnische minderheden maken 17,6 procent van de bevolking uit, zoals vastgesteld in de volkstelling van 2021 – een stijging van 51 procent sinds 2011, en naar verwachting verder groeiend.

“Vooroordeel manifesteert zich vaak het meest in economisch achtergestelde gebieden,” zei Khazir. In sommige delen van de stad zijn de armoedecijfers bijzonder hoog en is er een gebrek aan sociale infrastructuur – zoals parken, jeugdclubs en veilige ruimtes voor sociale interactie.

Toen de rellen vorig jaar uitbraken, voelden sommige jonge moslims in Middlesbrough angst, maar ook woede. Velen verzamelden zich om lokale moskeeën en bedrijven in het stadscentrum te verdedigen.

“Er was veel woede,” zei Gohar Ihsan, voorzitter van de Middlesbrough Central Mosque. “Wetende wat hun ouderen hebben meegemaakt met racisme, zeiden de jongeren: ‘We gaan dit niet tolereren.’” Hij deed destijds een vurige oproep. Bang dat de situatie zou escaleren, drong hij er bij jonge moslims op aan om geweld te vermijden. “Ze doen allemaal slechte dingen. We willen daar geen deel van uitmaken. Laten we de wereld laten zien hoe moslims echt zijn,” zei hij.

Ihsan gelooft dat dialoog de sleutel is tot het bestrijden van islamofobie. “We hebben mensen binnengekregen met een frons en ze zijn met een glimlach vertrokken. Je moet met elkaar praten en de mythen ontkrachten.” Ihsan benadrukte ook het belang van het aanpakken van materiële behoeften. Sinds april 2022 runt de moskee een voedselbank om degenen te helpen die financieel in de problemen zitten. “Negenennegentig procent van de ontvangers is geen moslim,” zei Ihsan. “We zijn meer dan gelukkig om hen te ondersteunen omdat ze deel uitmaken van onze gemeenschap.”