‘Als een begraafplaats’: Waarom sektarische spanningen sudderen in Kurram, Pakistan

Duizenden mensen demonstreerden op 7 november in Parachinar, gelegen in het Kurram-district, en eisten dat de autoriteiten de veiligheid van het publiek waarborgen en de hoofdwegen heropenen.

De belangrijkste snelweg die Pakistan’s Kurram verbindt, is al meer dan vier weken gesloten door sektarische spanningen die zijn ontstaan door geschillen over land in dit tribale district aan de grens met Afghanistan. Kurram, een schilderachtige bergachtige regio in de provincie Khyber Pakhtunkhwa, wordt sinds eind juli getroffen door spanningen, toen een landgeschil tussen sjiitische en soennitische stammen resulteerde in minstens 46 doden.

De autoriteiten legden reisrestricties op en verhoogden de beveiliging na het geweld in juli, maar deze maatregelen konden de wederzijdse aanvallen tussen stammen niet stoppen. Bij de meest recente aanval, op 12 oktober, kwamen minstens 15 mensen om het leven toen een konvooi werd aangevallen.

Mehmood Ali Jan, lid van een lokale vredescommissie en deel van de jirga, een raad van stamoudsten, meldde dat mensen de afgelopen maanden alleen in konvooien mochten reizen. Maar na de moorden in oktober werden de wegen voor het publiek afgesloten.

Afgelopen week verzamelden duizenden zich voor een “vredesmars” in Parachinar, het districtshoofdkwartier, en drongen ze er bij de overheid op aan om de veiligheid voor de 800.000 inwoners van Kurram te verbeteren, van wie meer dan 45 procent tot de sjiitische minderheid behoort. Na de mars heeft de administratie het verkeer van konvooien vier dagen per week toegestaan, aldus Javedullah Mehsud, de plaatsvervangende commissaris van Kurram.

Wat gebeurt er in Kurram?

Kurram heeft een lange geschiedenis van sektarische strijd tussen sjiitische en soennitische groepen. De dodelijkste periode van sektarisch geweld in de recente geschiedenis vond plaats tussen 2007 en 2011, waarin meer dan 2.000 mensen omkwamen. In de afgelopen decennia is de bergachtige regio, grenzend aan de Afghaanse provincies Khost, Paktia en Nangarhar, een hotspot geworden voor gewapende groepen, met frequente aanvallen door de Pakistaanse Taliban, bekend onder het acroniem TTP, en ISIL (ISIS) – beide zijn fervente tegenstanders van de sjiieten.

Na het geweld in juli werd op 2 augustus een intertribale wapenstilstand ondertekend, maar de regio zakte eind september weer in geweld toen minstens 25 mensen werden gedood. De spanningen escaleerden verder toen een konvooi op 12 oktober werd aangevallen, wat resulteerde in nog eens 15 doden en de sluiting van de Thall-Parachinarweg, de belangrijkste snelweg van Kurram.

Mehsud voegde eraan toe dat hoewel sporadisch geweervuur nog steeds konvooien bedreigt, er geen verdere doden zijn gerapporteerd.

Waarom kan de staat het geweld niet beheersen?

Mehsud, de overheidsfunctionaris, erkende dat de situatie onvoorspelbaar blijft, maar hij heeft vertrouwen dat de vrede uiteindelijk zal terugkeren. Hij voegde eraan toe dat “bepaalde elementen” de spanningen hoog willen houden, maar verzekerde dat de overheid middelen mobiliseert om de vrede te handhaven.

“We hebben beveiliging samen met de konvooien en willen dat sjiieten en soennieten samen bewegen. Daarnaast hebben we ervoor gezorgd dat de levering van medicijnen, voedsel en andere noodzakelijke goederen in het district zonder onderbreking doorgaat,” zei hij.

Toch stelde Mohsin Dawar, een voormalige parlementariër uit Noord-Waziristan in de provincie Khyber Pakhtunkhwa en hoofd van de Nationale Democratische Beweging (NDM), vragen bij de inzet van de overheid. “Moorden leiden tot meer moorden, wat ertoe leidt dat stammen wraak willen, en de cyclus van geweld voortduurt. Het lijkt erop dat het staatsbeleid is om het hele gebied in chaos te houden,” zei hij.

Kurram ligt langs de noordwestelijke grens van Pakistan met Afghanistan en heeft in het verleden sektarisch geweld ervaren, evenals aanvallen door gewapende groepen, waaronder de Pakistaanse Taliban.

Kan het geweld worden ingedamd?

Lokale autoriteiten melden dat markten in het district zijn begonnen te openen en dat het dagelijks leven langzaam weer op gang komt, zij het voorzichtig. Echter, bewoners melden dat het district gespannen blijft, met dagelijkse activiteiten die verstoord worden door wegafsluitingen en een mobiele internetstoringen die al drie maanden aanhouden.

Munir Bangash, een soennitische vertegenwoordiger in de jirga, zei dat hoewel de overheid heeft geprobeerd de vrede te handhaven, “rogue elementen” binnen de sjiitische en soennitische groepen het geweld blijven aanwakkeren. “Het is essentieel dat de staat hier actief betrokken is; anders kan het een vrij-for-all worden. Alleen de staat heeft de capaciteit om effectief te bemiddelen,” zei hij.

Bangash, oorspronkelijk uit Parachinar maar sinds de sektarische onlusten in 2007 in Peshawar woont, betoogde dat verzoening uitdagend zal blijven totdat soennitische moslims, die verdreven zijn in eerdere episodes van geweld, kunnen terugkeren. Bijna 2.000-3.000 soennieten werden verdreven uit Parachinar en nabijgelegen dorpen. Slechts enkelen van hen zijn in de loop der jaren teruggekeerd.

“Er is een reële dreiging van militantie die beide gemeenschappen beïnvloedt, maar het kernprobleem is het landgeschil dat dringend moet worden opgelost,” zei hij.

Jamil Kazmi, een gepensioneerde academicus uit Kurram, is sceptisch over een terugkeer naar de vrede en wijst de voortdurende gewelddadigheden toe aan falen onder de stamoudsten en autoriteiten en een gebrek aan vertrouwen tussen de belanghebbenden. “Zijn de autoriteiten, inclusief het leger, evenals de religieuze leiders van zowel soennieten als sjiieten bereid om verantwoordelijkheid te nemen voor het sektarische probleem?” vroeg Kazmi, 78.

De situatie in Kurram is als een “drukpan die op het punt staat te ontploffen,” waarschuwde hij. “De afgelopen dagen was er een beetje rust. Maar Parachinar voelt als een begraafplaats; het is griezelig stil, en ik vrees dat deze spanning op elk moment kan exploderen.”